Χ. Βερναρδάκης, Πολιτικά κόμματα, εκλογές & κομματικό σύστημα, 2η έκδ., 2023


Χ. Βερναρδάκης, Πολιτικά κόμματα, εκλογές & κομματικό σύστημα, 2η έκδ., 2023

Η χρονική περίοδος αναφοράς της Α΄ έκδοσης του ανά χείρας βιβλίου ολοκληρωνόταν το 2011. Σε αυτήν τη Β΄ έκδοση του βιβλίου θεωρήθηκε απαραίτητο να υπάρξει ένα μικρό Επίμετρο που να υποβοηθά τον αναγνώστη να προεκτείνει την ανάλυση του κομματικού ανταγωνισμού και της πολιτικής αντιπροσώπευσης μέχρι τις μέρες μας και να συνδέει οργανικά την τρέχουσα με τις προηγούμενες περιόδους, θέτοντας ένα περίγραμμα εργασίας ικανό να καλύψει πλήρως τις ανάγκες κάθε μελετητή.

Ειδικότερα, στο βιβλίο επιχειρείται μια αναλυτική διερεύνηση του ιδεολογικού και πολιτικού χαρακτήρα των ελληνικών πολιτικών κομμάτων, ιδιαίτερα κατά την τελευταία περίοδο της «ύστερης μεταπολίτευσης». Εξετάζεται αναλυτικά η κοινωνική σύνθεση των εκλογικών τους σωμάτων, η εσωτερική τους συγκρότηση και δομή, οι οργανωτικές τους διαστάσεις, η σχέση τους με το κράτος, τη διοίκηση και την οικονομία. Παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη της κομματικής ταύτισης, της «ταξικής ψήφου» (class voting) και της «οικονομικής ψήφου» (economic voting), καθώς και των δεικτών που προκύπτουν από τη θέση των κομμάτων στις κλίμακες ιδεολογικών τοποθετήσεων. Τέλος, καταγράφονται οι δείκτες «συσχέτισης Κράτους – Κόμματος» στο επίπεδο των στελεχών τους, καθώς και οι δείκτες οικονομικής εξάρτησης των κομμάτων από το κράτος και το ιδιωτικό κεφάλαιο μέσα από την ανάλυση των οικονομικών τους.

Το βιβλίο δεν είναι χρήσιμο μόνο για τους πολιτικούς επιστήμονες και τους ερευνητές του κομματικού φαινομένου και των εκλογών. Απευθύνεται σε ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων για τα κοινά πολιτών, αφού στις σελίδες του ο αναγνώστης θα βρει να εκτίθενται με μια αλληλουχία όλα εκείνα τα πολιτικά δεδομένα που οδήγησαν τη χώρα στη σημερινή βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση.

Πληροφορίες έκδοσης

Τίτλος
Πολιτικά κόμματα, εκλογές & κομματικό σύστημα
Οι μετασχηματισμοί της πολιτικής αντιπροσώπευσης 1990-2010 - Επίμετρο 2011-2023
© 2023
Συγγραφέας
Έκδοση
2η έκδ.
ISBN
978-960-648-730-9
Σελίδες
XXIV + 460
Τιμή
€ 40,00
Σε απόθεμα

Πίνακας περιεχομένων   +

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ-ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙ Ο

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗ ΣΤΗΝ «ΥΣΤΕΡΗ» ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

Εισαγωγή: Εικόνες από το παρελθόν της Μεταπολίτευσης

  1. Η πολιτική σκηνή 1993-2010. Μια γενική περιοδολόγηση στον πολιτικό ανταγωνισμό, στα κόμματα και στις «κομματικές μεταρρυθμίσεις» ............ 3
    1. Η μεταβατική περίοδος 1993-1996. Οι αλλαγές στα κόμματα εξουσίας και η προετοιμασία της νεοφιλελεύθερης σύγκλισης ..... 3
    2. Οι αλλαγές στα «εκτός δικομματισμού» πολιτικά κόμματα .......... 6
    3. Η τομή του 1996. Η νίκη του «εκσυγχρονισμού» και οι βασικές

της επιπτώσεις

  1. Η «νεοφιλελεύθερη σύγκλιση» των κομμάτων διακυβέρνησης.......... 10
  2. «Εκσυγχρονισμός» και «σοσιαλδημοκρατία». Η τομή στην πολι-

τική φυσιογνωμία του ΠΑΣΟΚ

  1. Οι πολιτικές και ιδεολογικές συνθήκες που ευνόησαν την επι- κράτηση του «εκσυγχρονισμού» 25
  2. Ο «εκσυγχρονισμός» ως στρατηγική διακυβέρνησης........................... 26
  3. Ο «εκσυγχρονισμός» απέναντι στην κοινωνική συνοχή. Επιτυ- χημένο ή αποτυχημένο κυβερνητικό πείραμα;.................................................................................................................. 31
  4. Ο «εκσυγχρονισμός» και η νομοθεσία του αυταρχικού κρατι-

σμού

  1. Η νέα κοινωνική συμμαχία του «εκσυγχρονισμού»: Το «κόμμα του χρηματιστηρίου» και ο νέος τύπος «οργανικού διανοούμε-

νου»

  1. Η «διαπλοκή» και το «χρηματιστήριο». Οι μαύρες τρύπες του κυβερνητικού «εκσυγχρονισμού» 42
  1. Οι αλλαγές στην πολιτική σκηνή και στο κομματικό τοπίο. H

«τριγωνική» στρατηγική της ΝΔ, η «αριστερή στροφή» του

ΣΥΝ, η εμφάνιση του ΛΑΟΣ

  1. Η αλλαγή στη μορφή του κομματικού συστήματος: Από το δι- πολισμό-δικομματισμό στον συγκλίνοντα δικομματισμό (1996-

2007)

  1. Η περίοδος 1998-1999: Η σύντομη κρίση του ελληνικού δι- κομματισμού και η απορρόφησή της 58
  2. Η πολιτική εναλλαγή του 2004. Από τον «εκσυγχρονισμό» στον

«μεσαίο χώρο»

  1. Οι εκλογές του 2007 και ο δεύτερος κύκλος κρίσης του δικομ- ματισμού. Οι συνέπειες της συναίνεσης............................................................................................................ 65
  2. Οι εκλογές του 2009. Η συνεχιζόμενη πτωτική τάση του δικομ- ματισμού και η εναλλαγή στη διακυβέρνηση...................................................................................................... 66
  3. Η θέση των πολιτικών κομμάτων στην ελληνική κοινωνία............................... 67
    1. Επέκταση, σταθεροποίηση και απαρχή κρίσης του κοινοβου- λευτισμού. Οι αλλαγές του εκλογικού σώματος.................................................................................................................. 68
    2. Η εμπιστοσύνη..................................................................................................... 71
    3. Κομματική ταύτιση και κομματική προσήλωση........................................ 72
    4. Κομματική ένταξη και συμμετοχή................................................................. 74
    5. (Χαμηλή) εμπιστοσύνη και (υψηλή) συμμετοχή: Η έκβαση μιας αντίφασης 79
  4. Η «εκτός κομμάτων» πολιτική αντιπροσώπευση: Συνδικάτα, εργοδο-

τικές οργανώσεις και νέες μορφές πολιτικής συλλογικότητας

  1. Εργατικά συνδικάτα και βαθμός συνδικαλισμού...................................... 81
  2. Εργοδοτικές οργανώσεις και βαθμός αντιπροσώπευσης...................... 83
  3. Η συμμετοχή σε κοινωνικές, οικολογικές και άλλες οργανώσεις.

Οι δείκτες εθελοντισμού και κοινωνικής ενεργοποίησης

ΚΕΦΑΛΑΙ Ο

ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ 1996-2009. ΑΠΟ ΤΙΣ «ΚΟΙ- ΝΩΝΙΚΕΣ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ» ΣΤΟΥΣ «ΕΚΛΟΓΙΚΟΥΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥΣ»

Εισαγωγή: Η εκλογική κοινωνιολογία της «πρώιμης» και της «ενδιά- μεσης» Μεταπολίτευσης (1974-1993)

  1. Τα μεθοδολογικά εργαλεία ανάλυσης της ψήφου................................................ 91
  2. Ψήφος και αστικότητα. Η διαιρετική τομή «πόλης-υπαίθρου»......................... 92
  1. Η κατανομή της ψήφου βάσει της κοινωνικοεπαγγελματικής (κ/ε) τυ-

πολογίας περιοχών κατοικίας

  1. Οι κοινωνικές διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό της εκλογικής βάσης των κομμάτων 102
  2. Η εκλογική συμπεριφορά των περιοχών.................................................. 113
  3. Ψήφος και κοινωνικοεπαγγελματική (κ/ε) ένταξη των ψηφοφόρων........... 119
  4. Ψήφος και κοινωνικοοικονομική (κ/ο) ένταξη..................................................... 126
  5. Η ταξικότητα της ψήφου (class voting) 1996-2009............................................ 129
    1. Ο Δείκτης Alford στην ελληνική εκλογική ανάλυση.............................. 131
    2. Δείκτης Πυκνότητας Ταξικής Ψήφου (Consistency Index) και Δείκτης Σχετικής Ταξικότητας της Ψήφου (Index of Relative

Class Voting)

  1. Η κριτική του Goldthorpe, το σχήμα των Erikson-Goldthorpe

για τις κοινωνικές τάξεις και ο Δείκτης Kappa

  1. Η ταξικότητα της εργατικής ψήφου και η ηγεμόνευση των τα-

ξικών συμφερόντων

  1. H εκλογική συμπεριφορά των «φτωχών» περιοχών............................. 147
  2. Είναι εντέλει η «κοινωνική τάξη» προσδιοριστικός παράγοντας της ψήφου; Μια μικρή παρέκβαση σε ένα μείζον θεωρητικό

πρόβλημα

  1. Η περίπτωση της «οικονομικής ψήφου» («economic voting») 1996-

2009

  1. Η μείωση της ταξικότητας της ψήφου και ο μετασχηματισμός των πολιτικών κομμάτων: Από τα «κοινωνικά μπλοκ» στους «εκλογικούς συνασπισμούς».............................. 160
  2. Οι ισχυροί προσδιοριστικοί παράγοντες της ψήφου στην «ύστερη» Μεταπολίτευση 165
    1. Η «σκοτεινή πλευρά» της κομματικής ταύτισης: Ιδεολογίες και πολιτικές αναπαραστάσεις 166
    2. Η τοποθέτηση των κομμάτων στις ιδεολογικοπολιτικές κλίμα- κες του «κυνισμού», του «αυταρχισμού» και του «νεοφιλελευ-

θερισμού»

  1. Οι διαχρονικές τοποθετήσεις του εκλογικού σώματος και των πολιτικών κομμάτων στον άξονα Αριστερά/Δεξιά 1995-2009.......................................................................... 173
  1. Οι αντιφάσεις μεταξύ ιστορικοσυμβολικής τοποθέτησης και ιδεο- λογικών απόψεων. Πόσο συνεκτικές οντότητες είναι τελικά τα πο-

λιτικά κόμματα της «ύστερης» μεταπολιτευτικής περιόδου;

ΚΕΦΑΛΑΙ Ο

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗ ΣΤΟ «ΚΟΜΜΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ».

ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ ΩΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ

Εισαγωγή: H μορφή οργάνωσης ως πυρήνας του πολιτικού χαρακτή-

ρα των κομμάτων

  1. Η «κόκκινη γραμμή» στην εξέλιξη της θεωρίας των πολιτικών κομμά-

των

  1. Η μορφή των πολιτικών κομμάτων την περίοδο 1945-1990.............. 185
  2. Η τομή μετά το 1990 στη μορφή των πολιτικών κομμάτων................ 187
  3. Ο μεταπολιτευτικός τύπος του «μαζικού κόμματος» στην Ελλάδα. Πε- ριοδολόγηση του κομματικού τύπου της Μεταπολίτευσης.................................................................................................... 191
  4. Η «ανοιχτή εκλογή» Προέδρου: Η θεσμική ολοκλήρωση του τέλους

του αντιπροσωπευτικού μαζικού κόμματος

  1. Η αποδέσμευση των κρατικών πολιτικών από τις κοινωνικές σχέσεις εκπροσώπησης: Μια διαδικασία ολοκλήρωσης της κρατικής ενσωμά- τωσης των πολιτικών κομμάτων.. 199
  2. Τα πολιτικά κόμματα της «ύστερης» Μεταπολίτευσης. Μικρή εισα- γωγή στη μελέτη των μορφών οργάνωσης και της πολιτικής λειτουρ-

γίας τους

  1. Η ΝΔ: Κόμμα, οργάνωση και κοινωνική διείσδυση στις δεκαετίες 1990

και

  1. Ιδεολογία, πολιτική και οργάνωση μέσα από τις περιόδους η- γεσίας 205
  2. Το χαμένο στοίχημα της ηγεσίας Καραμανλή......................................... 215
  3. Η «ισχυρή κομματική ταύτιση» με τη ΝΔ («Les sympathisants») 217
  4. Το μέγεθος και ο χαρακτήρας της οργάνωσης της ΝΔ......................... 221
  5. Η κοινωνική δομή της κομματικής γραφειοκρατίας («Les adhérents») 224
  6. Συμπεράσματα για τον κομματικό τύπο της ΝΔ..................................... 229
  7. Το ΠΑΣΟΚ: Κόμμα, οργάνωση και κοινωνική διείσδυση στις δεκαετίες

1990 και

  1. Μια βασική περιοδολόγηση του ΠΑΣΟΚ.................................................. 231
  2. Κόμμα και φυσιογνωμία της οργάνωσης 1990-1996............................ 234
  3. Η διαδικασία απορρόφησης του κόμματος από το κράτος................ 237
  4. Η επικράτηση του «εκσυγχρονισμού» στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ 240
  5. H περιορισμένη ηγεμονία του «εκσυγχρονισμού» στην οργά-

νωση του ΠΑΣΟΚ

  1. Η ενσωμάτωση της συνδικαλιστικής Αριστεράς.................................... 250
  2. Τα αποτελέσματα του «εκσυγχρονισμού» στον κομματικό τύπο 253
  3. Η αλλαγή ηγεσίας του 2004. Το κόμμα ως μηχανισμός νομιμο- ποίησης «προειλημμένων» αποφάσεων 257
  4. Η «ισχυρή κομματική ταύτιση» με το ΠΑΣΟΚ («Les sympathi- sants») 262
  5. To μέγεθος και ο χαρακτήρας της οργάνωσης του ΠΑΣΟΚ............... 265
  6. Η κοινωνική δομή της κομματικής γραφειοκρατίας του ΠΑΣΟΚ 269
  7. Συμπεράσματα για τον κομματικό τύπο του ΠΑΣΟΚ........................... 274
  8. Ο ΣΥΝ: Κόμμα, οργάνωση και κοινωνική διείσδυση στις δεκαετίες

1990 και

  1. Πολιτικό κόμμα ή πολιτική ομοσπονδία;.................................................. 276
  2. Μια περιοδολόγηση στην εξέλιξη της πολιτικής διαδρομής του

ΣΥΝ,

  1. Η εσωτερική δομή του κόμματος και η διολίσθηση σε ένα ιδιό-

τυπο εσωκομματικό «καρτέλ»

  1. Η «ισχυρή κομματική ταύτιση» με τον ΣΥΝ («Les sympathisants»).......... 292
  2. Μέγεθος και κοινωνική δομή της κομματικής γραφειοκρατίας....... 293
  3. Συμπεράσματα για τον κομματικό τύπο του ΣΥΝ.................................. 298
  4. Το ΚΚΕ: Κόμμα, οργάνωση και κοινωνική διείσδυση στις δεκαετίες

1990 και

  1. Η ιδιότυπη τοποθέτηση του ΚΚΕ στο κομματικό σύστημα της δεκαετίας του 1990: «Απομόνωση» και εθνική νομιμοποίηση............................................................................ 299
  2. Η πολιτική (μη) συμμαχιών και ο κομματικός μηχανισμός ως προτεραιότητα 301
  3. Κομματική ταύτιση με το ΚΚΕ και οργανωτικές αποτυπώσεις

του κόμματος

  1. Ο μύθος του «εργατικού κόμματος» και η πραγματικότητα

του «λαϊκού κόμματος»

  1. Συμπεράσματα για τον κομματικό τύπο του ΚΚΕ................................ 308
  2. Ορισμένες ενδείξεις για την οργάνωση του ΛΑΟΣ.......................................... 309
  1. Η χρηματοδότηση των κομμάτων ως δείκτης της κοινωνικής τους

αυτονομίας ή της εξάρτησής τους από το κράτος

  1. Το πρόβλημα της χρηματοδότησης των κομμάτων....................... 310
  2. Τι προκύπτει από τη χρηματοδότηση των κομμάτων στην

«ύστερη» Μεταπολίτευση

  1. Ο οργανωτικός δυϊσμός των κομμάτων της «ύστερης» Μεταπολί- τευσης: «Κόμματα του κράτους» (προπλάσματα «cartel party») και κόμματα της Αριστεράς..................... 320

ΚΕΦΑΛΑΙ Ο

ΚΟΜΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ

ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ: Η περίπτωση του ελληνικού «cartel party»

Εισαγωγή: Οι παράλληλες διαδρομές κράτους και πολιτικών κομμάτων

  1. Το κομματικό σύστημα της Μεταπολίτευσης. Η σταδιακή εδραίωση

του καρτέλ της αντιπροσώπευσης

  1. Το κομματικό σύστημα της «πρώιμης» και της «ενδιάμεσης» Μεταπολίτευσης, 1977-1996: «Δικομματισμός-διπολισμός» ή

«πολωμένος δικομματισμός»;

  1. Ο «συγκλίνων δικομματισμός» (1996-2009) ως «πολιτικό καρ- τέλ»: Το εργαλείο λειτουργίας και αναπαραγωγής του πολιτι-

κού συστήματος

  1. Οι διαφαινόμενες εξελίξεις στη μορφή του κομματικού συστή- ματος μετά το 2009-2010. Το τέλος του μεταπολιτευτικού «δι- κομματισμού»;.............................................. 337
  2. Γιατί ο δικομματισμός ήταν και παρέμεινε μέχρι σήμερα ισχυ-

ρός στην Ελλάδα;

  1. Το σύγχρονο καπιταλιστικό κράτος και οι περιορισμοί των πολιτικών

του λειτουργιών

  1. Η σχετική αυτονομία του κράτους, το κράτος ως «ταξική σχέ- ση» και το κράτος-εργαλείο στις σύγχρονες συνθήκες ανα-

διάρθρωσης του καπιταλισμού

  1. Η θέση των πολιτικών κομμάτων στο σύγχρονο καπιταλιστικό κράτος 352
    1. Η κριτική της «κομματοκρατίας» και η απουσία της έννοιας του κράτους στην πολιτική ανάλυση 356
    2. Ελληνικό πολιτικό σύστημα, «κομματοκρατία», «κόμματα του κράτους» και «καρτέλ εξουσίας» 360
  1. Η διαφθορά ως ενοποιητικός παράγων του ελληνικού πολιτικού συ-

στήματος και των κομμάτων εξουσίας στην «ύστερη» Μεταπολίτευση

  1. Κράτος και πολιτικά κόμματα: Η κατάληξη μιας στενής σχέσης.................... 368

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ (για το τέλος μιας εποχής) ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ (για την

αρχή μιας καινούργιας)

ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Ένα περίγραμμα των εξελίξεων στο κομματικό σύστημα

και τις δομές αντιπροσώπευσης

ΠΗΓΕΣ – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Α. ΠΗΓΕΣ

α) Ανέκδοτες

β) Δημοσιευμένες

γ) Δημοσιεύματα στον Τύπο

Β. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

α) Ελληνόγλωσσες

β) Ξενόγλωσσες

ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ

  1. ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ................................................................................................ 443
    1. Ελληνόγλωσσα........................................................................................................... 443
    2. Ξενόγλωσσα............................................................................................................... 447
  2. ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ, ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙ- ΣΤΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ 451

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΡΩΝ-ΕΝΝΟΙΩΝ

Τύπος περιεχομένου

Κατηγορίες

 
Προσθήκη στο καλάθι Προσθήκη στη λίστα επιθυμητών
 

Σχετικές εκδόσεις

Χ. Βερναρδάκης, Πολιτικά κόμματα, εκλογές & κομματικό σύστημα, 2011
Στο βιβλίο επιχειρείται μια αναλυτική διερεύνηση του ιδεολογικού και πολιτικού χαρακτήρα των ελληνικών πολιτικών κομμάτων, ιδιαίτερα κατά την τελευταία περίοδο της «ύστερης...
Γ. Ζώης, Δίκαιο της Ανάγκης, κατάσταση πολιορκίας και έκτακτη νομοθετική διαδικασία, 2024
Μια πρωτότυπη ανάλυση των θεσμών του Δικαίου της Ανάγκης με έμφαση στην εξέλιξή τους και τη συγκριτική έρευνα
Σ. Μηναΐδης, Μελέτες Κοινοβουλευτικού Δικαίου, τόμ. 1, 2024
Συλλογή δημοσιευμάτων για τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς και τις πρακτικές εφαρμογής τους
Ο Κανονισμός της Βουλής, 4η έκδ., 2024
Σειρά: Σύγχρονη Νομοθεσία, #30
Στον τόμο περιέχεται το Πρώτο Μέρος, το γνωστό και ως Κοινοβουλευτικό, του Κανονισμού της Βουλής των Ελλήνων, δηλαδή οι ρυθμίσεις που διέπουν την οργάνωση και τη λειτουργία...
Πολυκώδικας, 17η έκδ., 2024
Σειρά: Σύγχρονη Νομοθεσία, #5
Κυκλοφορεί η νέα έκδοση του Πολυκώδικα με όλες τις νομοθετικές μεταβολές μέχρι και τον Ν. 5111/2024 και ενημερωμένο ένθετο έως τον Ν. 5119/2024 (ΦΕΚ Α΄ 103/5.7.2024). Σε μια...