Ενέργεια & Δίκαιο (Ενέργεια&Δίκαιο)

1 Σημείωμα της σύνταξης

9 Επίκαιρα

Άρθρα

15 Η πρόταση Οδηγίας για τους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς, Κ. Κόμνιος

36 Η «συνάντηση» περιβάλλοντος και ενέργειας στο δίκαιο για την κλιματική αλλαγή με έμφαση στο Σύστημα Εμπορεύσιμων Δικαιωμάτων Εκπομπών Ρύπων (ΣΕΔΕ/ΕTS), Π. Γαλάνης

51 Η αναδιάρθρωση της αγοράς ηλεκτρισμού στην ΕΕ: Ο καταναλωτής στο επίκεντρο;, Λ. Κρίκη

62 Η αποχώρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Συνθήκη του Χάρτη Ενέργειας σύμφωνα με τη Σύμβαση της Βιέννης για το δίκαιο των συνθηκών, Γ. Αναστασόπουλος

68 Νομοθετικό δελτίο

Νομολογία

• Εθνική

72 Συμβούλιο της Επικρατείας (Α΄ Τμήμα - 7μ.) 2423/2023: Πρότυπη δίκη. - Αγωγή αποζημίωσης κατά του Ελληνικού Δημοσίου για τη ζημία που οι ενάγοντες υπέστησαν από την παράνομη, κατά τους ισχυρισμούς τους, μείωση της σταθερής τιμής αναφοράς για την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια από τα φωτοβολταϊ­κά συστήματά τους για διαφορετικές περιόδους καταναλώσεως/παραγωγής εξαιτίας των διατάξεων των υποπαραγράφων ΙΓ.1, ΙΓ.4 και ΙΓ.8 της παραγράφου ΙΓ΄ του άρθρου πρώτου του ν. 4254/2014. - Κάθε καταψηφιστική αγωγή που έχει αντικείμενο μεγαλύτερο των 200 ευρώ υποβάλλεται σε τέλος δικαστικού ενσήμου, οριζομένου σε ποσοστό επί της αξίας του αντικειμένου της αγωγής. Εν προκειμένω, εφόσον το αίτημα της κρινόμενης αγωγής είναι καταψηφιστικό, μη τραπέν σε αναγνωριστικό έως το τέλος της πρώτης επ’ ακροατηρίου συζήτησης, για το παραδεκτό της άσκησής της υπήρχε υποχρέωση καταβολής τέλους δικαστικού ενσήμου έως την πρώτη συζήτηση. - Για το παραδεκτό παρεμβάσεων δεν μπορεί να ληφθούν υπόψη προσκομισθέντες ψηφιακοί δίσκοι, διότι τα υποβληθέντα με την ως άνω μορφή αντίγραφα (δικογράφων και πράξεων καταθέσεως), ως ψηφιοποιη­μένα ηλεκτρονικά αντίγραφα, δεν πληρούν τις κατά νόμον απαιτούμενες προϋποθέσεις. - Η παρέμβαση της ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ είναι απορριπτέα ως απαράδεκτη, διότι, κατά την έννοια του όγδοου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 1 του ν. 3900/2010, όπως η παράγραφος αυτή έχει τροποποιηθεί, για το παραδεκτό της κατά τη διάταξη αυτή παρέμβασης απαιτείται ο παρεμβαίνων να επικαλείται και να αποδεικνύει προσηκόντως ότι είναι διάδικος σε εκκρεμή ή εκκρεμείς δίκες και όχι σε υποθέσεις που έχουν συζητηθεί πριν καν από την έκδοση ή πριν από τη δημοσίευση της πράξης της κατ’ άρθρο 1 παρ. 1 εδ. πρώτο του ν. 3900/2010 τριμελούς Επιτροπής αποκλειστικώς ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων, στις οποίες τίθεται το ίδιο ή τα ίδια νομικά ζητήματα με εκείνα που τίθενται στην πιλοτική ή πρότυπη δίκη. - Δεν μπορεί να προκύψει, έστω και αν προκαλείται ζημία σε τρίτον, ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση κατ’ εφαρμογή του άρθρου 105 του ΕισΝΑΚ από την εκ μέρους της Πολιτείας νομοθέτηση με τα αρμόδια όργανά της ή από την παράλειψη των οργάνων αυτών να νομοθετήσουν, εκτός αν από τη νομοθέτηση ή την παράλειψή της γεννάται αντίθεση προς κανόνες δικαίου υπέρτερης τυπικής ισχύος. Στην τελευταία αυτήν περίπτωση, απαραίτητη προϋπόθεση για τη στοιχειοθέτηση αστικής ευθύνης του Δημοσίου είναι η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της αντίθετης σε υπέρτερης τυπικής ισχύος κανόνες δικαίου νομοθέτησης ή παράλειψης νομοθέτησης και της επελθούσας ζημίας. Ειδικότερα, στην ως άνω περίπτωση νομοθέτησης, ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση του ζημιωθέντος γεννάται, όλως εξαιρετικώς, μόνον αν οι επιζήμιες συνέπειες επέρχονται απευθείας από την επίμαχη διάταξη. - Σύμφωνα με τη νομολογία του ΔΕΕ, ευθύνη αποζημίωσης κράτους μέλους προς ζημιωθέντες ιδιώτες γεννάται εφόσον συντρέχουν σωρευτικώς οι εξής τρεις προϋποθέσεις: α) ο παραβιασθείς κανόνας δικαίου αποσκοπεί στην απονομή δικαιωμάτων στους ιδιώτες, β) η παράβαση του κανόνα αυτού είναι κατάφωρη και γ) υφίσταται άμεσος αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της παραβάσεως και της ζημίας που υπέστησαν οι ιδιώτες. Επίσης, σύμφωνα με την ίδια νομολογία, οι κρατικές ενισχύσεις, οι οποίες αποτελούν κρατικά μέτρα υπέρ ορισμένων φορέων που ασκούν οικονομική δραστηριότητα διαφέρουν ουσιωδώς ως προς τη νομική φύση τους από τις αποζημιώσεις τις οποίες υποχρεώνονται, ενδεχομένως, να καταβάλουν σε ιδιώτες (τρίτους) οι εθνικές αρχές προς αποκατάσταση ζημίας που τους προξένησαν από την παραβίαση των ενωσιακών κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων. Συνεπώς, οι εν λόγω αποζημιώσεις δεν αποτελούν κρατικές ενισχύσεις υπό την έννοια του ενωσιακού δικαίου. - Δυνάμει των επίμαχων διατάξεων του ν. 4254/2014 επιβλήθηκε: (α) επανακαθορισμός (με μείωση από 1.4.2014) των τιμών αναφοράς/αποζημιώσεως οι οποίες είχαν ορισθεί με το προγενέστερο νομικό καθεστώς και αποτελούν όρο των υπό εκτέλεση συμβάσεων συμψηφισμού που έχουν ήδη συναφθεί υπό το κράτος ισχύος του προγενέστερου καθεστώτος (δηλαδή προ της 1ης.4.2014) και (β) αυτοδίκαιη επέκταση της διάρκειας των εν λόγω συμβάσεων η οποία είχε καθορισθεί με το προγενέστερο αυτό καθεστώς και αποτελεί συμβατικό όρο (με παροχή δυνατότητας επιλογής του τρόπου υπολογισμού της αποζημιώσεως κατά το διάστημα της επεκτάσεως), καταργήθηκε δε (γ) η ετήσια αναπροσαρμογή της κανονιστικώς καθορισθείσας και συνομολογηθείσας τιμής αναφοράς/αποζημιώσεως, αναπροσαρμογή που προέβλεπε το προγενέστερο καθεστώς και αποτελεί συμβατικό όρο των παλαιών συμβάσεων. Οι νομοθετικές αυτές ρυθμίσεις αποτελούν παρέμβαση σε καταρτισθείσες ιδιότυπες αναγκαστικές συμβάσεις με σκοπό την εξάλειψη του ελλείμματος του Ειδικού Λογαριασμού του άρθρου 40 του ν. 2773/1999 (και μετέπειτα του άρθρου 143 του ν. 4001/2011) και τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς του και εντεύθεν του μηχανισμού στηρίξεως των ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ. Μόνη, όμως, η θέσπιση των διατάξεων αυτών δεν αρκεί αφ’ εαυτής να επιφέρει τη ζημία (περιουσιακή και μη). Και τούτο, διότι οι κατά τους ενάγοντες επιζήμιες συνέπειες των επίμαχων διατάξεων δεν επέρχονται ευθέως από τη θέσπιση με τον ν. 4254/2014 των ως άνω μέτρων, αλλά από την εκτέλεση των κατ’ ιδίαν συμβάσεων συμψηφισμού που καταρτίσθηκαν βάσει των προϊσχυουσών ρυθμίσεων. Επομένως, η αξίωση κατά του Ελληνικού Δημοσίου για την αποκατάστασή της από νομοθέτηση κατά παράβαση διατάξεων υπέρτερης τυπικής ισχύος του εθνικού, ενωσιακού και εν γένει ευρωπαϊκού δικαίου δεν μπορεί να θεμελιωθεί στο άρθρο 105 του ΕισΝΑΚ, καθόσον δεν συντρέχει εν προκειμένω μία από τις σωρευτικώς απαιτούμενες από το ενωσιακό και το εσωτερικό δίκαιο προϋποθέσεις για την ευθύνη του κράτους προς αποζημίωση και συγκεκριμένως η προϋπόθεση της υπάρξεως αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της παραβάσεως και της ζημίας. - Απορρίπτει τις αγωγές και τις παρεμβάσεις.

117 Συμβούλιο της Επικρατείας (Ε΄ Τμήμα) 2382/2023: Αίτηση ακύρωσης αφ' ενός απόφασης τροποποίησης ΑΕΠΟ γραμμής μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και αφ' ετέρου της συναγόμενης σιωπηρής άρνησης της περιβαλλοντικής Διοίκησης να τροποποιήσει την ΑΕΠΟ ως προς τη μετακίνηση δύο πυλώνων πλησίον του λατομείου του αιτούντος. - Η αίτηση κατά της πρώτης προσβαλλόμενης πράξης ασκείται άνευ εννόμου συμφέροντος, καθώς με την πράξη αυτή επέρχεται τροποποίηση της αρχικής ΑΕΠΟ, η οποία παραμένει κατά τα λοιπά εκτελεστή πράξη διατηρούσα όλα τα έννομα αποτελέσματά της, μόνον ως προς συγκεκριμένα σημειακά μέρη της σχεδιαζόμενης γραμμής μεταφοράς σε περιοχή που δεν βρίσκεται σε χωρική εγγύτητα ή εν γένει συνάφεια με τη διέλευση της γραμμής πλησίον του λατομείου του αιτούντος. Η βλάβη του αιτούντος επέρχεται από την αρχική ΑΕΠΟ, με την οποία επετράπη η κατασκευή των επίμαχων δύο πυλώνων πλησίον του λατομείου που εκμεταλλεύεται. Η δε πράξη αυτή έχει διαφύγει τον ακυρωτικό έλεγχο, όπως κρίθηκε με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία απορρίφθηκε ως εκπρόθεσμη η κατ’ αυτής ασκηθείσα αίτηση ακύρωσης από τον ίδιο αιτούντα. - Η αίτηση κατά της δεύτερης προσβαλλόμενης πράξης ασκείται απαραδέκτως. Η Διοίκηση δεν έχει κατ’ αρχήν υποχρέωση να ανακαλεί τις πράξεις της, για τις οποίες έχει παρέλθει η κατά νόμο προθεσμία προσβολής ή που έχουν προσβληθεί ανεπιτυχώς, ακόμη και όταν αυτές είναι παράνομες. Πράξη με την οποία εκδηλώνεται άρνηση της Διοίκησης να ανακαλέσει προηγούμενη εκτελεστή πράξη της δεν έχει εκτελεστό χαρακτήρα, παρά μόνον εάν εκδοθεί μετά από νέα ουσιαστική έρευνα της υπόθεσης, η οποία στηρίζεται σε εκτίμηση νέων στοιχείων. Η σιωπηρή απόρριψη εκ μέρους της Διοίκησης αιτήματος ανάκλησης διοικητικής πράξης δεν συνιστά κατ’ αρχήν παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας και δεν υπόκειται, ως εκ τούτου, σε αίτηση ακύρωσης. - Απορρίπτεται η αίτηση.

119 Συμβούλιο της Επικρατείας (Ε΄ Τμήμα) 31/2024: Αίτηση ακύρωσης αφ' ενός πράξης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων επτά ΑΣΠΗΕ καθώς και της διασυνδετικής Γραμμής Μεταφοράς 150 kV αυτών με το ΚΥΤ Παλλήνης Αττικής και αφ' ετέρου οικοδομικής άδειας για την ανέγερση υποσταθμού ανύψωσης τάσης. - Λόγω της συνάφειας των προσβαλλομένων πράξεων και για λόγους οικονομίας της δίκης κρατείται και δικάζεται η αίτηση κατά το μέρος της που στρέφεται κατά της οικοδομικής αδείας. - Με έννομο συμφέρον παρεμβαίνουν υπέρ των προσβαλλομένων ΔΕΔΔΗΕ και ΑΔΜΗΕ. - Οι αιτούντες δεν προσκόμισαν προαποδεικτικώς κανένα στοιχείο για την απόδειξη της ιδιότητάς τους ως κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, στην οποία θεμελιώνουν το έννομο συμφέρον τους. Η έλλειψη αυτή δεν αναπληρώνεται από τα αναγραφόμενα στο προσκομισθέν από αυτούς, μετά τη συζήτηση της υπόθεσης, ειδικό συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο.- Απορρίπτεται η αίτηση.

121 Συμβούλιο της Επικρατείας (Ε΄ Τμήμα - 7μ.) 144/2024: Αίτηση ακύρωσης των περιβαλλοντικών όρων για την κατασκευή και λειτουργία του υδροηλεκτρικού έργου (ΥΗΕ) Μεσοχώρας στον ποταμό Αχελώο. - Τα σχέδια διαχείρισης αποτελούν το βασικό εργαλείο για την επίτευξη της ολοκληρωμένης προστασίας και ορθολογικής διαχείρισης των υδατικών συστημάτων. - Το επίδικο έργο έχει απεμπλακεί πλήρως τόσο λειτουργικά όσο και τεχνικά από τα έργα εκτροπής του Αχελώου και καθίσταται αμιγώς υδροηλεκτρικό. - Η προαγωγή των ΑΕΠ κατατάσσεται στην πρώτη γραμμή των προτεραιοτήτων της ΕΕ, επειδή η εκμετάλλευση των εν λόγω πηγών ενέργειας συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος και στην αειφόρο ανάπτυξη, μπορεί να ενισχύσει την ασφάλεια και τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού, καθώς και να επιταχύνει την εκπλήρωση των σκοπών του Πρωτοκόλλου του Κυότο. - Το Σύνταγμα δεν περιέχει γενική απαγόρευση μεταφοράς οικισμού, ρητή ή δυναμένη ερμηνευτικώς να συναχθεί από οποιαδήποτε διάταξή του. Ειδικώς το άρθρο 24 παρ. 2 του Συντάγματος, επιτάσσοντας τη λειτουργική οργάνωση των οικισμών και τη διασφάλιση των βέλτιστων όρων διαβίωσης των κατοίκων, δεν αποκλείει άνευ άλλου τινός τη μεταφορά οικισμών υπό εξαιρετικές προϋποθέσεις, το δε άρθρο 17 παρ. 6 του Συντάγματος επιτρέποντας την απαλλοτρίωση εκτάσεων για την κατασκευή ιδιαιτέρως σημαντικών έργων, ευρύτερων των αναγκαίων, δεν αποκλείει εξ αντιδιαστολής τη μεταφορά οικισμών. Οι εν λόγω συνταγματικές διατάξεις δεν αποκλείουν, κατά μείζονα λόγο, τη μεταφορά οικισμού στην ειδική περίπτωση που αυτή είχε προαποφασιστεί με προηγούμενες περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις του επίδικου έργου, κατ’ εφαρμογή των οποίων το εν λόγω έργο έχει κατασκευαστεί προ πολλού και παραμένει επί μακρόν ανενεργό και εκτεθειμένο στη φθορά του χρόνου λόγω αλλεπαλλήλων δικαστικών ακυρώσεων για λόγους, μάλιστα, που δεν σχετίζονται με την ίδια τη μεταφορά του οικισμού. - Είναι αβάσιμος ο λόγος, κατά τον οποίο το επίδικο έργο θα προκαλέσει, κατά την κοινή πείρα, καταστροφή μεγάλου μέρους του ποτάμιου οικοσυστήματος του Αχελώου, δεδομένου, μάλιστα, ότι το επίδικο έργο αυτό είναι σύμφωνο με τον σχεδιασμό διαχείρισης των υδάτων των οικείων λεκανών απορροής. Είναι αβάσιμοι οι λόγοι, κατά τους οποίους η προσβαλλόμενη ΑΕΠΟ παρίσταται ως προϊόν ελλιπούς εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του επίδικου έργου και, μάλιστα, των αθροιστικών με άλλα συναφή έργα επί του ποταμού Αχελώου. - Η σημασία των επιπτώσεων του επίδικου έργου συνδέεται με τον σκοπό διατήρησης του προστατευόμενου τόπου, υπό την έννοια ότι σχέδιο που, μολονότι έχει επιπτώσεις στον συγκεκριμένο τόπο, δεν θέτει σε κίνδυνο την επίτευξη των σκοπών της διατήρησής του, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως δυνάμενο να τον επηρεάσει σημαντικά. Η εκτίμηση του κινδύνου αυτού πρέπει να καθορίζεται, ιδίως, υπό το πρίσμα των ειδικών περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών και προϋποθέσεων του τόπου που αφορά το σχέδιο. - Δεν αποκλείεται από τις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 3 και 4 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους η εκτέλεση έργου σε προστατευόμενη περιοχή, μη συνδεόμενου άμεσα ή μη ­αναγκαίου για τη διαχείριση αυτής ή η ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων, εφόσον στην οικεία ΜΠΕ περιέχονται εκτιμήσεις ως προς τις επιπτώσεις του και προτείνονται μέτρα για την αντιμετώπισή τους κατά τρόπο αποτελεσματικό, ώστε να μην επέρχεται υποβάθμιση της περιοχής, δεδομένου ότι τα χαρακτηριστικά των περιοχών που περιλαμβάνονται στον εθνικό κατάλογο και η σημασία των αντίστοιχων οικοσυστημάτων, καθώς και τα αναγκαία για τη διαφύλαξή τους μέτρα διαφοροποιούνται σε σημαντικό βαθμό. - Το άρθρο 5 της οδηγίας 2009/147/ΕΚ για τα πτηνά απαιτεί από τα κράτη μέλη να θεσπίσουν ένα ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό νομοθετικό πλαίσιο, καθιερώνοντας, κατ’ αντιστοιχία προς τα προβλεπόμενα με το άρθρο 12 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους, συγκεκριμένα και ειδικά μέτρα προστασίας που πρέπει να εξασφαλίζουν την αποτελεσματική τήρηση των απαγορεύσεων του άρθρου 5 της οδηγίας για τα πτηνά, οι οποίες αποσκοπούν, κατ’ ουσίαν, στην προστασία των ειδών, των τόπων αναπαραγωγής και των τόπων αναπαύσεως των πτηνών που καλύπτονται από την οδηγία αυτή. - Από τη συνδυασμένη ερμηνεία των άρθρων 4 της οδηγίας 2009/147/ΕΚ περί πτηνών και 6 και 7 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους συνάγεται ότι οι ρυθμίσεις του άρθρου 6 παρ. 2-4 ισχύουν για ζώνες που έχουν χαρακτηρισθεί ειδικής προστασίας, δυνάμει του άρθρου 4 παρ. 1 ή 2 της οδηγίας περί πτηνών. Κατά τις διατάξεις δε του εν λόγω άρθρου 6 παρ. 4, όταν συντρέχουν λόγοι επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος, περιλαμβανομένων λόγων οικονομικής ή κοινωνικής φύσης, είναι επιτρεπτή η εκτέλεση σχεδίου που έχει σημαντικές επιπτώσεις σε περιοχή, η οποία, βάσει ορνιθολογικών κριτηρίων έχει καθορισθεί ως ΖΕΠ. - Από τις οδηγίες 92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ δεν απορρέει απόλυτη απαγόρευση εγκατάστασης υδροηλεκτρικών σταθμών εντός ή πλησίον ΖΕΠ και περιοχών εντεταγμένων στο δίκτυο Natura 2000, ενώ το ζήτημα του επιτρεπτού της αδειοδότησής τους σε τέτοιες περιοχές εξετάζεται κατά περίπτωση, μετά από εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του κάθε συγκεκριμένου έργου, λαμβανομένου, άλλωστε, υπόψη ότι η χρήση του υδραυλικού δυναμικού για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με αντίστοιχο περιορισμό της ενέργειας που παράγεται από ορυκτά, αποβλέπει στην προστασία του περιβάλλοντος με τη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου και την αποτροπή της αλλαγής του κλίματος, η οποία μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη διατήρηση των προστατευομένων τόπων του δικτύου Natura 2000, στην οποία (διατήρηση) αποβλέπουν και οι ανωτέρω δύο οδηγίες. Λόγος ακυρώσεως προβαλλόμενος κατά ΑΕΠΟ ή πράξης, με την οποία εγκρίνεται πολεοδομικός ή χωροταξικός σχεδιασμός οποιουδήποτε επιπέδου, ή κατά άλλης αντίστοιχου περιεχομένου πράξης, χωρίς ο αιτών να έχει προβάλει προηγουμένως αντίστοιχες αντιρρήσεις κατά το στάδιο της διαβούλευσης, είναι απαράδεκτος, εφόσον με αυτόν αμφισβητούνται, ευθέως και για πρώτη φορά ενώπιον του Δικαστηρίου, διαπιστώσεις και τεχνικές ή επιστημονικές εκτιμήσεις που περιέχει η οικεία μελέτη. Η καθιέρωση του εν λόγω απαραδέκτου, το οποίο δεν αφορά την αίτηση ακυρώσεως στο σύνολό της, οπότε θα ετίθετο ενδεχομένως ζήτημα αντίθεσής του με τη Σύμβαση του Ώρχους, αλλά συγκεκριμένο λόγο ακυρώσεως, δεν είναι αντίθετη στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ενδιαφερόμενοι, πάντως, διατηρούν τη δυνατότητα να αποτρέψουν το εν λόγω απαράδεκτο, επωφελούμενοι της διαβούλευσης και προβάλλοντας ουσιώδεις ισχυρισμούς στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής, η μη αιτιολογημένη αντιμετώπιση των οποίων από τον μελετητή και τη Διοίκηση είναι δυνατόν να αποτελέσει αντικείμενο παραδεκτού λόγου ακυρώσεως. - Απορρίπτει την αίτηση.

148 Συμβούλιο της Επικρατείας (Β΄ Τμήμα - 7μ.) 185/2024: Αίτηση ακύρωσης κατά υπουργικών αποφάσεων περί επιβολής έκτακτης εισφοράς στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας σύμφωνα με το άρθρο 37 του ν. 4936/2022. - Η επίδικη έκτακτη εισφορά δεν έχει χαρακτήρα φόρου, αλλά αποτελεί οικονομικής φύσης μέτρο διασφάλισης της εύρυθμης λειτουργίας της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Επιβλήθηκε ως μέτρο αντιμετώπισης της υπέρμετρης αύξησης των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας ένεκα της οξείας ενεργειακής κρίσης κατά την περίοδο Οκτωβρίου 2021-Ιουνίου 2022 και αντιστοιχεί στο ενενήντα τοις εκατό (90%) επί της θετικής διαφοράς του Μεικτού Περιθωρίου Κέρδους (ΜΠΚ) κάθε μονάδας παραγωγής και για καθέναν από τους ως άνω μήνες σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγουμένου έτους. Η έκτακτη εισφορά αφορά σε όλα τα αιφνίδια και υπερβάλλοντα κέρδη που πραγματοποίησαν οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας κατά την ως άνω περίοδο της ενεργειακής κρίσης και προέκυψαν λόγω της αποζημίωσής τους με βάση τις υψηλές χρηματιστηριακές τιμές που καθορίστηκαν από την εφαρμογή του μοντέλου «pay-as-clear», δηλαδή στα κέρδη πέραν εκείνων που προσδοκούσαν στο πλαίσιο της επιχειρηματικής στρατηγικής τους για την αύξηση της κερδοφορίας τους. - Οι προσβαλλόμενες εξεδόθησαν σύμφωνα με την εξουσιοδοτική διάταξη που είναι συνταγματικώς νόμιμη. - Η επίδικη εισφορά επιβλήθηκε, κατά τον νόμο, α) για αποχρώντα λόγο δημοσίου συμφέροντος, β) εκτάκτως και προσωρινώς, μόνο για τους μήνες Οκτώβριο 2021-Ιούνιο 2022, γ) βάσει γενικών και αντικειμενικών κριτηρίων, δ) μόνον επί της θετικής διαφοράς του ΜΠΚ του κάθε παραγωγού, μεταξύ του μήνα εξέτασης και του ίδιου μήνα του προηγουμένου έτους, ήτοι μόνον επί των υπερκερδών που αποκόμισε κατά τον μήνα αυτό ο κάθε παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας, ε) μόνον επί των υπερκερδών που είναι «ουρανοκατέβατα», δηλαδή εκείνων που δεν αποτελούν το αποτέλεσμα επιχειρηματικών κινήσεων, χωρίς κατά τα λοιπά να θίγεται η κερδοφορία τους (το «αποδεκτό» περιθώριο κέρδους), στ) με πρόβλεψη ότι η θετική διαφορά του ΜΠΚ είναι σταθμισμένη με το Ποσοστό των Συμβάσεων Προμή­θειας Σταθερής Τιμής και έχουν αφαιρεθεί οι εκπτώσεις σε τελικούς καταναλωτές και οι επιστροφές δυνάμει Διμερών Συμβάσεων Αγοραπωλη­σίας Ηλεκτρικής Ενέργειας, ζ) με πρόβλεψη ότι οι υπόχρεοι δύνανται, κατά τον προσδιορισμό των φορολογητέων κερδών για σκοπούς επιβολής φόρου εισοδήματος, να εκπίπτουν το ποσό της εισφοράς, ως δαπάνη, σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος και η) με πρόβλεψη ότι τα ποσά που θα συγκεντρωθούν επαναδιατίθενται μέσω του ΤΕΜ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, εντός της οποίας δραστηριοποιούνται οι υπόχρεοι για την καταβολή της. Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, η θέσπιση της ένδικης εισφοράς δεν αντίκειται στα άρθρα 5 παρ. 1 του Συντάγματος και 1 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ. - Την κατάρτιση επιστημονικής μελέτης δεν επιβάλλει ως διαδικαστικό τύπο των προσβαλλομένων πράξεων, ούτε το Σύνταγμα ούτε ο εξουσιοδοτικός νόμος και, σε κάθε περίπτωση, η ανάγκη θέσπισης της επίδικης έκτακτης εισφοράς τεκμηριώνεται επαρκώς, και από επιστημονικής απόψεως, στα τεθέντα υπόψη του Δικαστηρίου στοιχεία. - Οι επίδικες ρυθμίσεις είναι συμβατές με τις απαιτήσεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. - Ναι μεν το ενωσιακό δίκαιο, το οποίο οργανώνει και ρυθμίζει την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, και το εθνικό δίκαιο, που ρυθμίζει την αγορά αυτή σε εναρμόνιση προς το ενωσιακό, δεν περιελάμβαναν ρυθμίσεις προς αντιμετώπιση της αιφνιδίως εκδηλωθείσας ενεργειακής κρίσης, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την υπέρμετρη αύξηση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, εντούτοις, δεν μπορεί, ευλόγως, να υποστηριχθεί ότι η παράλειψη αυτή ήταν ικανή να δημιουργήσει στους παραγωγούς την πεποίθηση ότι ο ενωσια­κός και ο εθνικός νομοθέτης κωλύονταν να λάβουν μέτρα προς αντιμετώπιση της έκτακτης καταστάσεως, την οποία δεν είχαν προβλέψει και ούτε θα μπορούσαν, άλλωστε, να έχουν προβλέψει, αλλά η οποία έχρηζε άμεσης αντιμετωπίσεως λόγω των συνεπειών που η υπέρμετρη αύξηση των τιμών είχε στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, στην οικονομία και στην κοινωνία, εν γένει. - Απορρίπτει την αίτηση. Σχόλιο: Χρ. Γεωργοπούλου

169 Συμβούλιο της Επικρατείας (Β΄ Τμήμα - 7μ.) 190/2024: Αίτηση ακύρωσης κατά υπουργικών αποφάσεων περί επιβολής έκτακτης εισφοράς στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας σύμφωνα με το άρθρο 37 του ν. 4936/2022. - Η επίδικη έκτακτη εισφορά δεν έχει χαρακτήρα φόρου, αλλά αποτελεί οικονομικής φύσης μέτρο διασφάλισης της εύρυθμης λειτουργίας της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Επιβλήθηκε ως μέτρο αντιμετώπισης της υπέρμετρης αύξησης των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας ένεκα της οξείας ενεργειακής κρίσης κατά την περίοδο Οκτωβρίου 2021-Ιουνίου 2022 και αντιστοιχεί στο ενενήντα τοις εκατό (90%) επί της θετικής διαφοράς του Μεικτού Περιθωρίου Κέρδους (ΜΠΚ) κάθε μονάδας παραγωγής και για καθέναν από τους ως άνω μήνες σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγουμένου έτους. Η έκτακτη εισφορά αφορά σε όλα τα αιφνίδια και υπερβάλλοντα κέρδη που πραγματοποίησαν οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας κατά την ως άνω περίοδο της ενεργειακής κρίσης και προέκυψαν λόγω της αποζημίωσής τους με βάση τις υψηλές χρηματιστηριακές τιμές που καθορίστηκαν από την εφαρμογή του μοντέλου «pay-as-clear», δηλαδή στα κέρδη πέραν εκείνων που προσδοκούσαν στο πλαίσιο της επιχειρηματικής στρατηγικής τους για την αύξηση της κερδοφορίας τους. - Οι προσβαλλόμενες εξεδόθησαν σύμφωνα με την εξουσιοδοτική διάταξη που είναι συνταγματικώς νόμιμη. - Η επίδικη εισφορά που αφορά τα «υπερκέρδη» που πραγματοποιήθηκαν κατά το χρονικό διάστημα πριν από την έναρξη ισχύος του Κανονισμού (ΕΕ) 2022/1854 δεν θίγονται από αυτόν αναδρομικά, ανεξαρτήτως εάν οι σχετικές ατομικές πράξεις προσδιορισμού του ακριβούς ποσού της έκτακτης εισφοράς εκδίδονται μετά την έναρξη ισχύος του. - Η περιουσία κατ' άρθρο 1 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ έχει αυτόνομο περιεχόμενο, ανεξάρτητο από την τυπική κατάταξη των επιμέρους περιουσιακών δικαιωμάτων στο εσωτερικό δίκαιο. Σ' αυτήν περιλαμβάνονται όχι μόνον τα εμπράγματα δικαιώματα, αλλά και όλα τα δικαιώματα «περιουσιακής φύσης», καθώς και τα κεκτημένα «οικονομικά συμφέροντα». Καλύπτονται, κατ’ αυτόν τον τρόπο, και τα ενοχικής φύσης περιουσιακά δικαιώματα και, ειδικότερα, απαιτήσεις που απορρέουν από έννομες σχέσεις του δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου. Για να είναι σύμφωνη με τις διατάξεις του ιδίου άρθρου 1 επέμβαση σε περιουσιακής φύσης αγαθό πρέπει να προβλέπεται από νομοθετικές ή άλλου είδους κανονιστικές διατάξεις και να δικαιολογείται από λόγους γενικού συμφέροντος. Η εκτίμηση δε του νομοθέτη ως προς την ύπαρξη λόγου γενικού συμφέροντος που επιβάλλει τον περιορισμό περιουσιακού δικαιώματος και ως προς την επιλογή της ακολουθητέας πολιτικής για την εξυπηρέτηση του δημοσίου αυτού συμφέροντος υπόκειται σε οριακό δικαστικό έλεγχο. Περαιτέρω, η επέμβαση στην περιουσία πρέπει να είναι πρόσφορη και αναγκαία για την επίτευξη του επιδιωκόμενου από τον νομοθέτη σκοπού γενικού συμφέροντος και να μην είναι δυσανάλογη σε σχέση προς αυτόν. Η επίδικη εισφορά επιβλήθηκε, κατά τον νόμο, α) για αποχρώντα λόγο δημοσίου συμφέροντος, β) εκτάκτως και προσωρινώς, μόνο για τους μήνες Οκτώβριο 2021-Ιούνιο 2022, γ) βάσει γενικών και αντικειμενικών κριτηρίων, δ) μόνον επί της θετικής διαφοράς του ΜΠΚ του κάθε παραγωγού, μεταξύ του μήνα εξέτασης και του ίδιου μήνα του προηγουμένου έτους, ήτοι μόνον επί των υπερκερδών που αποκόμισε κατά τον μήνα αυτό ο κάθε παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας, ε) μόνον επί των υπερκερδών που είναι «ουρανοκατέβατα», δηλαδή εκείνων που δεν αποτελούν το αποτέλεσμα επιχειρηματικών κινήσεων, χωρίς κατά τα λοιπά να θίγεται η κερδοφορία τους (το «αποδεκτό» περιθώριο κέρδους), στ) με πρόβλεψη ότι η θετική διαφορά του ΜΠΚ είναι σταθμισμένη με το Ποσοστό των Συμβάσεων Προμή­θειας Σταθερής Τιμής και έχουν αφαιρεθεί οι εκπτώσεις σε τελικούς καταναλωτές και οι επιστροφές δυνάμει Διμερών Συμβάσεων Αγοραπωλησίας Ηλεκτρικής Ενέργειας, ζ) με πρόβλεψη ότι οι υπόχρεοι δύνανται, κατά τον προσδιορισμό των φορολογητέων κερδών για σκοπούς επιβολής φόρου εισοδήματος, να εκπίπτουν το ποσό της εισφοράς, ως δαπάνη, σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος και η) με πρόβλεψη ότι τα ποσά που θα συγκεντρωθούν επαναδιατίθενται μέσω του ΤΕΜ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, εντός της οποίας δραστηριοποιούνται οι υπόχρεοι για την καταβολή της. Υπό τα ανωτέρω δεδομένα η θέσπιση της ένδικης εισφοράς δεν αντίκειται στα άρθρα 5 παρ. 1 του Συντάγματος και 1 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ. - Οι μειωτικοί παράγοντες των περ. β΄ και γ΄ της παρ. 2 του άρθρου 37 του ν. 4936/2022 (ποσοστό των συμβάσεων προμήθειας σταθερής τιμής και εκπτώσεις, αντίστοιχα) αξιολογούνται ως τέτοιοι από τον νομοθέτη, διότι συνάπτονται αμέσως με την αύξηση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας, την οποία απορρόφησαν, κατά την περίοδο αναφοράς Οκτωβρίου 2021-Ιουνίου 2022, προς χάριν των τελικών καταναλωτών οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας που δραστηριοποιούνται και στην αγορά της προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Τη δαπάνη αυτή δεν υφίστανται, αντιθέτως, οι παραγωγοί που είναι συνδεδεμένοι με άλλες επιχειρήσεις μη δραστηριοποιούμενες στον τομέα της ενέργειας. Επομένως, οι ως άνω δύο κατηγορίες παραγωγών διαφοροποιούνται ουσιωδώς στη βάση αντικειμενικών κριτηρίων και, ως εκ τούτου, δεν υφίσταται παραβίαση της αρχής της ισότητας. - Απορρίπτεται η αίτηση.

181 Συμβούλιο της Επικρατείας (Ε΄ Τμήμα) 194/2024: Αίτηση ακύρωσης κατά πράξης περιβαλλοντικής αδειο­δότησης ΑΣΠΗΕ. - Με τις διατάξεις του έκτου κεφαλαίου του ν. 998/1979, οι οποίες πρέπει να ερμηνεύονται στενά ως εισάγουσες εξαίρεση από τον γενικώς ισχύοντα κανόνα περί προστασίας των δασικών οικοσυστημάτων, καθιερώνεται η αρχή του εξαιρετικού χαρακτήρα των διενεργούμενων σε δάση και δασικές εκτάσεις επεμβάσεων, κατά την οποία οι κατ' αρχήν επιτρεπόμενες επεμβάσεις πρέπει να προβλέπονται ειδικώς στον νόμο, να υλοποιούνται μόνο στο μέτρο που δεν μπορούν να διατεθούν άλλες εκτάσεις για την εξυπηρέτηση των συγκεκριμένων σκοπών δημοσίου συμφέροντος και, σε κάθε περίπτωση, να περιορίζονται στην κατά το δυνατό ελάχιστη θυσία δασικής βλάστησης, η συνδρομή δε των προϋποθέσεων αυτών εξετάζεται και κατά το στάδιο της εγκρίσεως των περιβαλλοντικών όρων για την εκτέλεση έργου σε περιοχή με δασικό χαρακτήρα, υποκείμενη και στον ακυρωτικό έλεγχο. - Από τις διατάξεις των άρθρου 117 παρ. 3 του Συντάγματος προκύπτει ότι μεταξύ των επιτρεπομένων επεμβάσεων σε αναδασωτέες εκτάσεις, ακόμη και πριν αυτές ανακτήσουν τη δασική μορφή τους, είναι η εκτέλεση έργων που αποβλέπουν στην εξυπηρέτηση ανάγκης με ιδιαίτερη κοινωνική, εθνική ή οικονομική σημασία, αν η εκτέλεση των έργων στις εκτάσεις αυτές είναι απολύτως αναγκαία και επιτακτική, στο μέτρο που η παρέλευση του απαιτούμενου για την πραγματοποίηση της αναδάσωσης χρονικού διαστήματος θα είχε ως συνέπεια τη ματαίωση του επιδιωκόμενου δημοσίου σκοπού. Στα έργα αυτά περιλαμβάνονται τα σημαντικά δημόσια έργα και έργα υποδομής, όπως αυτά των παρ. 1 και 2 του άρθρου 58 του ν. 998/1979, μεταξύ των οποίων οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και τα συνοδά έργα, για τα οποία εκδίδεται σχετική έγκριση επέμβασης. Η επέμβαση πρέπει να περιορίζεται στα τμήματα μόνον της αναδασωτέας έκτασης που είναι αναγκαία για την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών και των συνοδών έργων, η δε υπόλοιπη έκταση πρέπει να διατίθεται για την πραγματοποίηση του σκοπού της αναδάσωσης. Ενόψει του εξαιρετικού χαρακτήρα της επέμβασης στις περιπτώσεις αυτές, η σχετική εγκριτική απόφαση πρέπει να αιτιολογείται ειδικώς, με κριτήρια αναφερόμενα τόσο στην ιδιαίτερη σημασία του έργου, ασυνδέτως προς την επιδίωξη αποδοτικότερης για τον φορέα οικονομικής εκμεταλλεύσεως, όσο και στην αναγκαιότητα εκτέλεσής του στην αναδασωτέα έκταση πριν από την πραγματοποίηση της αναδάσωσης, με γνώμονα αφ’ ενός την ανάγκη προστασίας του δασικού οικοσυστήματος και αφ’ ετέρου την εξυπηρέτηση του δημοσίου σκοπού στον οποίο αποβλέπει το έργο. - Το στάδιο της περιβαλλοντικής εκτίμησης των επιπτώσεων έργου ΑΣΠΗΕ δεν εξαντλείται στη διαπίστωση της τήρησης των κανόνων των άρθρων 6 και 7 του Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ, με τους οποίους τίθενται οι ελάχιστες απαιτούμενες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ΑΣΠΗΕ στον χώρο και η παράβαση των οποίων οδηγεί κατ’ αρχήν στον αποκλεισμό του έργου, αλλά περιλαμβάνει και τη διενέργεια πλήρους ελέγχου επιπτώσεων στο περιβάλλον. Ο έλεγχος αυτός περιλαμβάνει, όπως ρητώς απαιτείται από την κυα 170225/2014, και τις επιπτώσεις από την σωρευτική (“συνεργιστική”) δράση του έργου με άλλα ομοειδή έργα στην ίδια περιοχή, δηλαδή στοιχεία που δεν καλύπτονται από το Ειδικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ. Τούτων έπεται ότι ο έλεγχος συμβατότητας με τις διατάξεις του Ειδικού Πλαισίου δεν υποκαθιστά τον έλεγχο επιπτώσεων στο περιβάλλον σύμφωνα με την προαναφερθείσα κυα, αλλά πραγματοποιείται συμπληρωματικά προς αυτόν. Συναφώς, λαμβάνονται υπόψη όχι μόνο υφιστάμενα έργα ΑΠΕ αλλά υπό εξέλιξη και προγραμματισμένα, στα οποία περιλαμβάνονται και αυτά που διαθέτουν άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. - Σε σχέση με τον καθορισμό της περιοχής μελέτης για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, από τις διατάξεις της ως άνω κυα τίθενται ελάχιστες αποστάσεις, που για σημειακά και εμβαδικά έργα ή δραστηριότητες (όπως η εγκατάσταση αιολικού πάρκου) υποκατηγορίας Α1 ορίζονται στα 2 χλμ. από τα όρια του γηπέδου ή του χώρου κατάληψης της εγκατάστασης και σε περίπτωση έργων υποκατηγορίας Α2 σε 1 χλμ., ενώ προβλέπεται ότι οι εν λόγω αποστάσεις δύνανται να αυξάνονται κατά κατά περίπτωση, σύμφωνα με την κρίση του μελετητή, ανάλογα με τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, το είδος και το μέγεθος του έργου σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά της ζώνης επιρροής του. - Η χωροθέτηση με την προσβαλλόμενη πράξη του επίδικου ΑΣΠΕ είναι ανεπαρκώς αιτιολογημένη. - Δέχεται την αίτηση ακύρωσης.

• Ενωσιακή

195 Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πέμπτο τμήμα) απόφαση της 11ης Ιανουαρίου 2024 υπόθεση C-371/22 [G sp. z o.o. κατά W S.A.]: Αίτηση προδικαστικής απόφασης που υπέβαλε το Sąd Okręgowy w Warszawie (περιφερειακό δικαστήριο Βαρσοβίας, Πολωνία) με απόφαση της 12ης Μαΐου 2022, σχετικά με την ερμηνεία του άρθρου 3, παράγραφοι 5 και 7, της οδηγίας 2009/72/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και για την κατάργηση της οδηγίας 2003/54/ΕΚ (ΕΕ 2009, L 211, σ. 55) και δη ως προς την προστασία των καταναλωτών και το δικαίωμα αλλαγής προμηθευτή μη οικιακού πελάτη. - Σύμβαση προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας σταθερής τιμής ορισμένου χρόνου, συναφθείσα με μικρή επιχείρηση. - Συμβατική ποινική ρήτρα λόγω πρόωρης καταγγελίας. - Το άρθρο 3, παράγραφοι 5 και 7, της οδηγίας 2009/72 έχει την έννοια ότι δεν αντιτίθεται σε εθνική ρύθμιση δυνάμει της οποίας μια μικρή επιχείρηση, όταν καταγγέλλει, πρόωρα και με σκοπό την αλλαγή προμηθευτή, σύμβαση προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας συναφθείσα για ορισμένο χρόνο και με σταθερή τιμή, υποχρεούται να καταβάλει το ποσό της ορισθείσας στην εν λόγω σύμβαση ποινικής ρήτρας το οποίο μπορεί να αντιστοιχεί στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας που είχε δεσμευθεί να αγοράσει, ακόμη και αν η ηλεκτρική αυτή ενέργεια δεν καταναλώθηκε ούτε πρόκειται να καταναλωθεί, ενώ η ίδια εθνική ρύθμιση δεν προβλέπει κριτήρια για τον υπολογισμό του ποσού της ποινικής ρήτρας ούτε για την ενδεχόμενη μείωσή του, εφόσον η εν λόγω εθνική ρύθμιση, αφενός, διασφαλίζει ότι ένας τέτοιος συμβατικός όρος πρέπει να είναι σαφής, κατανοητός και προϊόν ελεύθερης βούλησης και, αφετέρου, προβλέπει δυνατότητα διοικητικής ή ένδικης προσφυγής στο πλαίσιο της οποίας η επιλαμβανόμενη αρχή μπορεί να εκτιμήσει την αναλογικότητα του ποσού της ποινικής ρήτρας, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των περιστά­σεων της συγκεκριμένης περίπτωσης, και, εφόσον το κρίνει αναγκαίο, να επιβάλει τη μείωση ή την εκμηδένισή του.

199 Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (όγδοο τμήμα) απόφαση της 25ης Ιανουαρίου 2024 στην υπόθεση C-277/22 [Global NRG Kereskedelmi és Tanácsadó Zrt κατά Magyar Energetikai és Közmű-szabályozási Hivatal]: Αίτηση προδικαστικής απόφασης που υπέβαλε το Fővárosi Törvényszék (δικαστήριο περιφέρειας Βουδαπέστης, Ουγγαρία) με απόφαση της 22ας Μαρτίου 2022 σχετικά με την ερμηνεία του άρθρου 41, παράγραφος 17, της οδηγίας 2009/73/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά φυσικού ­αερίου και την κατάργηση της οδηγίας 2003/55/ΕΚ (ΕΕ 2009, L 211, σ. 94), υπό το πρίσμα του άρθρου 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. - Νομιμότητα απόφασης εθνικής ρυθμιστικής αρχής για τον καθορισμό των τελών χρήσης του δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου και σύνδεσης σε αυτό, καθώς και της αμοιβής για τις υπηρεσίες που παρέχει ο διαχειριστής του δικτύου. - Το άρθρο 41, παράγραφος 17, της οδηγίας 2009/73, ερμηνευόμενο υπό το πρίσμα του άρθρου 47, πρώτο εδάφιο, του Χάρτη, έχει την έννοια ότι αντιτίθεται σε νομοθεσία κράτους μέλους δυνάμει της οποίας μόνον ο διαχειριστής του δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου θεωρείται ως «μέρος θιγόμενο» από απόφαση της εθνικής ρυθμιστικής αρχής για τον καθορισμό των τελών σύνδεσης στο δίκτυο και χρήσης του δικτύου, καθώς και της αμοιβής για τις παρεχόμενες από αυτόν υπηρεσίες, και, κατά συνέπεια, μόνον αυτός νομιμοποιείται να ασκήσει «πραγματική προσφυγή» κατά της εν λόγω απόφασης.

201 Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (τέταρτο τμήμα) απόφαση της 11ης Ιανουαρίου 2024 στην υπόθεση C-122/22 [P, Dyson Ltd, με έδρα το Malmesbury (Ηνωμένο Βασίλειο), Dyson Technology Ltd, με έδρα το Malmesbury, Dyson Operations Pte Ltd, με έδρα τη Σιγκαπούρη (Σιγκαπούρη), Dyson Manufacturing Sdn Bhd, με έδρα το Senai (Μαλαισία), Dyson Spain SLU, με έδρα τη Μαδρίτη (Ισπανία), Dyson Austria GmbH, με έδρα τη Βιέννη (Αυστρία), Dyson sp. z o.o., με έδρα τη Βαρσοβία (Πολωνία), Dyson Ireland Ltd, με έδρα το Δουβλίνο (Ιρλανδία), Dyson GmbH, με έδρα την Κολωνία (Γερμανία), Dyson SAS, με έδρα το Παρίσι (Γαλλία), Dyson Srl, με έδρα το Μιλάνο (Ιταλία), Dyson Sweden AB, με έδρα τη Στοκχόλμη (Σουηδία), Dyson Denmark ApS, με έδρα την Κοπεγχάγη (Δανία), Dyson Finland Oy, με έδρα το Ελσίνκι (Φινλανδία), Dyson BV, με έδρα το Άμστερνταμ (Κάτω Χώρες), κατά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής]: Αίτηση αναιρέσεως της αποφάσεως του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 8ης Δεκεμβρίου 2021, Dyson κ.λπ. κατά Επιτροπής (T-127/19, με την οποία το Γενικό Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή τους με αίτημα την αποκατάσταση της ζημίας που ισχυρίζονται ότι υπέστησαν λόγω της έκδοσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 665/2013, της 3ης Μαΐου 2013, που συμπληρώνει την οδηγία 2010/30/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, όσον αφορά την επισήμανση της κατανάλωσης ενέργειας από ηλεκτρικές σκούπες (ΕΕ 2013, L 192, σ. 1). - Η Επιτροπή δεν διέθετε κανένα περιθώριο εκτιμήσεως που να της επιτρέπει να υπερβεί την εντολή που της είχε παρασχεθεί, προβαίνοντας κατά τα λοιπά σε εκτίμηση σχετικά με την έννοια της «κατάφωρης παραβάσεως» διαφορετική από εκείνη στην οποία είχε προβεί στο πλαίσιο της προσφυγής ακυρώσεως της οποίας είχε προηγουμένως επιληφθεί. - Το Γενικό Δικαστήριο δεν επιχείρησε να καταρτίσει εξαντλητικό πίνακα των επιλογών που είχε στη διάθεσή της η Επιτροπή, αλλά περιορίστηκε να εκτιμήσει αν, στο συγκεκριμένο πλαίσιο της εκδόσεως του επίμαχου κανονισμού, η Επιτροπή είχε διαπράξει κατάφωρη παράβαση του οικείου κανόνα δικαίου. - Η εφαρμογή του άρθρου 10, παράγραφος 1, της οδηγίας 2010/30 στην ειδική περίπτωση των ηλεκτρικών σκουπών ήταν ικανή να οδηγήσει σε διαφορετικές εκτιμήσεις, ενδεικτικές των ερμηνευτικών δυσχερειών που σχετίζονται με τον βαθμό σαφήνειας και ακρίβειας της εν λόγω διατάξεως και, γενικότερα, της οδηγίας 2010/30 στο σύνολό της. - Τα πραγματικά περιστατικά των οποίων έγινε επίκληση προς στήριξη των προβληθέντων με την αγωγή αποζημιώσεως ισχυρισμών και στα οποία αναφέρονται ο πέμπτος, ο έκτος και ο έβδομος λόγος αναιρέσεως αντιστοιχούν στη μη νόμιμη επιλογή στην οποία προέβη η Επιτροπή στο πλαίσιο του επίμαχου κανονισμού, το πραγματικό πλαίσιο των διαφόρων παρανομιών που προσάπτονται στην Επιτροπή στο πλαίσιο της αγωγής αποζημιώσεως είναι κατ’ ουσίαν το ίδιο. Επομένως, οι επικρινόμενες στο πλαίσιο των υπό κρίση λόγων αναιρέσεως εκτιμήσεις του Γενικού Δικαστηρίου, κατά τις οποίες οι λοιπές παραβάσεις που προσάπτονται στην Επιτροπή, πλην της παραβάσεως του άρθρου 10, παράγραφος 1, τρίτο εδάφιο, της οδηγίας 2010/30, οι οποίες, ωστόσο απορρέουν από την τελευταία αυτή παράβαση, δεν ήταν, ομοίως, κατάφωρες, δικαιολογούνται εν πάση περιπτώσει νομικά από τη διαπίστωση ότι η παράβαση του άρθρου 10, παράγραφος 1, τρίτο εδάφιο, της οδηγίας 2010/30 δεν ήταν κατάφωρη.

212 Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (δεύτερο τμήμα) απόφαση της 7ης Μαρτίου 2024 στην υπόθεση C-558/22 [Autorità di Regolazione per Energia Reti e Ambiente (ARERA) κατά Fallimento speria SpA, Gestore dei Servizi Energetici SpA – GSE]: Αίτηση προδικαστικής απόφασης που υπέβαλε το Consiglio di Stato (Συμβούλιο της Επικρατείας, Ιταλία) με απόφαση της 16ης Αυγούστου 2022 σχετικά με την ερμηνεία των άρθρων 18, 28, 30, 34, 107, 108 και 110 ΣΛΕΕ, καθώς και της οδηγίας 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊ­κού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2009, ως προς την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την τροποποίηση και τη συνακόλουθη κατάργηση των οδηγιών 2001/77/ΕΚ και 2003/30/ΕΚ (ΕΕ 2009, L 140, σ. 6). - Επιβολή χρηματικής κύρωσης στη Fallimento Esperia λόγω παράβασης της υποχρέωσης αγοράς πιστοποιητικών βεβαίωσης της ανανεώσιμης προέλευσης (στο εξής: πράσινα πιστοποιητικά) για την ηλεκτρική ενέργεια που εισήγαγε στην Ιταλία το 2010. - Τα άρθρα 28, 30 και 110 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι δεν αποκλείουν εθνικό μέτρο το οποίο, αφενός, υποχρεώνει τους εισαγωγείς ηλεκτρικής ενέργειας προερχόμενης από άλλο κράτος μέλος, εφόσον δεν αποδεικνύουν, μέσω της υποβολής εγγυήσεων προέλευσης, ότι πρόκειται για ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές, να αγοράζουν από τους ημεδαπούς παραγωγούς είτε πράσινα πιστοποιητικά είτε πράσινη ηλεκτρική ενέργεια κατ’ αναλογίαν προς την ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας την οποία εισάγουν και, αφετέρου, προβλέπει την επιβολή κύρωσης σε περίπτωση μη τήρησης της ως άνω υποχρέωσης, ενώ οι ημεδαποί παραγωγοί πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας δεν υπέχουν τέτοια υποχρέωση αγοράς. - Το άρθρο 34 ΣΛΕΕ και οι οδηγίες 2001/77 και 2009/28 έχουν την έννοια ότι δεν αποκλείουν τέτοιο εθνικό μέτρο, εάν διαπιστωθεί ότι αυτό δεν βαίνει πέραν του αναγκαίου ορίου για την επίτευξη του σκοπού της αύξησης της παραγωγής πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας. - Τα άρθρα 107 και 108 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι δεν αποκλείουν το εθνικό αυτό μέτρο, εφόσον η διαφορετική μεταχείριση μεταξύ των ημεδαπών παραγωγών πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας και των εισαγωγέων ηλεκτρικής ενέργειας που δεν υποβάλλουν εγγύηση προέλευσης δικαιολογείται από τη φύση και την οικονομία του συστήματος αναφοράς στο οποίο εντάσσεται το μέτρο. Παρατηρήσεις: Χ. Συνοδινός

Βιβλιοπαρουσιάσεις

227 Παναγιώτης Ι. Αργαλιάς, Ενεργειακή Αλληλεγγύη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μία αρχή υπό διαμόρφωση, από την Χρ. Ζάτκα

Η ύλη του περιοδικού βασίζεται κυρίως σε 6 άξονες:
1. Ενέργεια και Απελευθέρωση σχετικών αγορών - 2. Ενέργεια, Περιβάλλον & Προστασία καταναλωτή - 3. Ενέργεια και Ανταγωνισμός - 4. Ενέργεια και Συμβάσεις - 5. Ενέργεια και Τεχνολογία - 6. Ενέργεια και Οικονομία / Χρηματοδοτικά• Περιλαμβάνει: 1. Νομολογία - 2. Νομοθεσία - 3. Μελέτες με επιστημονική εμβάθυνση - 4. Εξειδικευμένα άρθρα - 5. Βιβλιοκρισίες και βιβλιοπαρουσιάσεις

• Διεύθυνση: Καθηγήτρια Γλυκερία Σιούτη, Καθηγητής Σπυρίδων Φλογαΐτης
• Σύνταξη: Χάρης Συνοδινός, Απόστολος Σίνης, Δημήτρης Λελοβίτης, Χριστόφορος Πέτρου
• Επιστημονική Επιτροπή: Δημοσθένης Αγορής, Αναπλ. Καθηγητής Παν. Πατρών, Πρόεδρος ΤΕΕ - Δημοσθένης Ασημακόπουλος, Καθηγητής Παν. Αθηνών, Αντιπρύτανης - Μιχ. Βροντάκης, Αντιπρόεδρος ΣτΕ - Παντελής Κάπρος, Καθηγητής ΕΜΠ - Ιωάννης Καράκωστας, Καθηγητής Παν. Αθηνών - Δημήτρης Λάλας, Καθηγητής Παν. Αθηνών, Πρόεδρος Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών - Δ. Λελοβίτης, Δικηγόρος, LLM - Μιχ.-Θ. Μαρίνος, Καθηγητής ΔΠΘ - Κωνσταντίνος Πανέτας, πρώην Γεν. Διευθυντής Παραγωγής ΔΕΗ - Μιχ. Παπαδόπουλος, Ομ. Καθηγητής ΕΜΠ - Χριστόφορος Πέτρου, Δικηγόρος, ΔΝ - Αθανάσιος Ράντος, Αντιπρόεδρος Συμβουλίου Επικρατείας - Aπόστολος Σίνης, Δικηγόρος, ΜΔΕ Δημοσίου Δικαίου - Γλυκερία Σιούτη, Καθηγήτρια Παν. Αθηνών - Χάρης Συνοδινός, Δικηγόρος, ΔΝ - Σπυρίδων Φλογαΐτης, Καθηγητής Παν. Αθηνών - Θεόδωρος Φορτσάκης, Καθηγητής Παν. Αθηνών - Γεωργία Γιαννακούρου, Καθηγήτρια Παν. Θεσσαλίας - Βασίλης Χατζόπουλος, Αναπλ. Καθηγητής ΔΠΘ, Επισκέπτης καθηγητής στο Κολλέγιο της Ευρώπης στη Bruges