Π. Φύτρου, Η αστική ιατρική ευθύνη στο πεδίο της ανθρώπινης αναπαραγωγής, 2022

Πίνακας Περιεχομένων

Ευχαριστίες

Πρόλογος

Πίνακας Περιεχομένων

Συντομογραφίες

I. Ελληνικές

II. Ξένες

Κύριο Μέρος

Α. Γενικό Μέρος

Κεφάλαιο 1ο

Η ιατρική ευθύνη γενικά

1.1. Εισαγωγή

1.2. Ιστορική Προέλευση

1.3. Είδη Ιατρικής Ευθύνης

1.3.1. Αστική Ευθύνη

1.3.2. Ποινική Ευθύνη

1.3.3. Πειθαρχική Ευθύνη

Κεφάλαιο 2ο

Η αστική ιατρική ευθύνη - Το γενικότερο πλαίσιο

2.1. Έννοια και Δικαιικά Θεμέλια Αστικής Ιατρικής Ευθύνης

2.2. Νομοθετικό Πλαίσιο Αστικής Ιατρικής Ευθύνης

2.3. Δικαιοσυγκριτικά Δεδομένα ως προς την Αστική Ιατρική Ευθύνη

2.4.

Προϋποθέσεις Γένεσης Αστικής Ιατρικής Ευθύνης κατά το Ελληνικό Δίκαιο

2.4.1. Ενδοσυμβατική Ευθύνη. Ειδικότερα η Σύμβαση Ιατρικής Αγωγής

2.4.2. Αδικοπρακτική Ευθύνη

2.4.2.1. Παράνομη Πράξη ή Παράλειψη

2.4.2.2. Παράνομη Ιατρική Πράξη

2.4.2.3. Συρροή Ενδοσυμβατικής και Αδικοπρακτικής Ευθύνης

2.4.3.

Η Ευθύνη του Ιατρού ως Παρέχοντος Υπηρεσίες κατά το Αρ. 8 Ν. 2251/1994

2.4.4. Ευθύνη από τη Σχέση Πρόστησης (922 ΑΚ)

2.4.5. Ευθύνη από τις Διατάξεις των Άρθρων 105-106 ΕισΝΑΚ

2.5. Νομιμοποιητική Βάση Αγωγών Αστικής Ιατρικής Ευθύνης

2.5.1. Ιατρικό Σφάλμα

2.5.1.1.

Ιατρική Θεώρηση Ιατρικού Σφάλματος, Έννοια, Επιδημιολογικά Στοιχεία, Τυποποίηση

2.5.1.2.

Νομική Θεώρηση Ιατρικού Σφάλματος - Το Ιατρικό Σφάλμα ως Κύρια Περίπτωση Γέννησης Ιατρικής Ευθύνης

2.5.2.

Η Παράλειψη της Υποχρέωσης Ενημέρωσης του Ασθενούς και Λήψης Ενημερωμένης Συγκατάθεσης

2.5.2.1.

Η Δικαιοπολιτική Διάσταση της Υποχρέωσης Ενημέρωσης, Φορείς, Έκταση, Περιεχόμενο

2.5.2.2 Η Συναίνεση Του Ενημερωμένου Ασθενούς

2.6. Η Αστική Ιατρική Ευθύνη Λόγω Αυτόγνωμης Ιατρικής Επέμβασης

Β. Ειδικό Μέρος

Κεφάλαιο 3ο

Η ανθρώπινη αναπαραγωγή -

Εννοιολογικό περιεχόμενο

και θεμελιωτικές διατάξεις του δικαιώματος

3.1. Το δικαίωμα στην Αναπαραγωγή - Διευρυμένη Έννοια Αναπαραγωγής

3.2.

Συνταγματική Θεμελίωση του Δικαιώματος - Επιβαλλόμενοι Περιορισμοί

3.3.

Αναφυόμενα Ζητήματα Σχετικά με τη Διαδικασία της Ανθρώπινης Αναπαραγωγής.

3.3.1. Η Έναρξη της Ανθρώπινης Ζωής - Διαφορετικές Προσεγγίσεις

3.3.2.

Νομική Προσέγγιση - Οριοθέτηση της Έννοιας του Κυοφορούμενου

3.3.2.1. Κατά το Συνταγματικό Δίκαιο

3.3.2.2. Κατά το Ποινικό Δίκαιο

3.3.2.3. Κατά το Αστικό Δίκαιο

Κεφάλαιο 4ο

Η αστική ιατρική ευθύνη επί της αρνητικής όψης

του δικαιώματος στην αναπαραγωγή

4.1.

Αστική Ιατρική Ευθύνη κατά την Πρόληψη Σύλληψης - Ευθύνη από Επιμέρους Ιατρικές Πράξεις Παρεμπόδισης της Σύλληψης ή της Κυοφορίας

4.1.1. Εκούσια Στείρωση

4.1.2. Αντισύλληψη

4.2.

Νομολογιακή Επισκόπηση - Περιπτώσεις Wrongful Conception/Wrongful Pregnancy (Ζημιογόνος Σύλληψη/Κύηση)

4.2.1. Η Αγγλική Προσέγγιση

4.2.2. Η Ιρλανδική Προσέγγιση

4.2.3. Η Γερμανική Προσέγγιση

4.2.4. Η Αμερικανική Προσέγγιση

4.2.5. Η Αυστραλιανή Προσέγγιση

4.2.6. Κριτική Αξιολόγηση Νομολογιακών Δεδομένων

4.3. Τεχνητή Διακοπή Κύησης (Άμβλωση)

4.3.1. Η Συνταγματική Συνιστώσα

4.3.2. Η Ποινική Συνιστώσα

4.3.3. Η Αστική Συνιστώσα

4.3.3.1.

Η Αστική Ιατρική Ευθύνη από τη Διενέργεια Αποτυχημένης Νόμιμης Άμβλωσης

4.3.3.2. Νομολογιακή Επισκόπηση

4.3.3.3.

Αστική Ιατρική Ευθύνη από τη μη Προσήκουσα Διενέργεια Άμβλωσης

4.3.3.4.

Αστική Ιατρική Ευθύνη λόγω Άρνησης Διενέργειας Άμβλωσης για Λόγους Συνείδησης

Κεφάλαιο 5ο

Η αστική ιατρική ευθύνη επί της θετικής όψης

του δικαιώματος στην αναπαραγωγή

5.1.

Αστική Ιατρική Ευθύνη για Επιμέρους Ιατρικές πράξεις προ της Σύλληψης ή προ της Έναρξης της Κύησης

5.1.1.

Πράξεις που Προκαλούν Ανεπιθύμητη Στειρότητα ή Υπογονιμότητα και Αποκλείουν ή Περιορίζουν την Αναπαραγωγική Ικανότητα

5.1.2.

Πράξεις που Προκαλούν Βλάβη στην Υγεία του Κυοφορούμενου και Αποδίδονται σε Ιατρικά Σφάλματα προ της Σύλληψης

5.2.

Νομολογιακή Επισκόπηση, Περιπτώσεις Preconception Wrong/Prenatal Injury (Σφάλμα προ Σύλληψης/Προγεννητική βλάβη) - Η Ελληνική Προσέγγιση

Κεφάλαιο 6ο

Η αστική ιατρική ευθύνη

κατά την άσκηση εμβρυομητρικής ιατρικής

6.1.

Αστική Ιατρική Ευθύνη κατά την Παρακολούθηση της Κύησης (Προγεννητικό Στάδιο)

6.1.1.

Πρόβλημα Υγείας στο Κυοφορούμενο ή στην Κυοφορούσα που Αποδίδεται σε Ιατρικό Σφάλμα κατά τη Διάρκεια της Κύησης - Οι Φορείς των Αξιώσεων

6.1.1.1. Η Μητέρα ως Φορέας Αξιώσεων

6.1.1.2. Ο Πατέρας ως Φορέας Αξιώσεων

6.1.1.3. Το Τέκνο ως Φορέας Αξιώσεων

6.1.2.

Ζητήματα Αστικής Ιατρικής Ευθύνης από Γέννηση Άρρωστου Τέκνου Λόγω Εσφαλμένης Διάγνωσης κατά τον Προγεννητικό Έλεγχο

6.1.2.1. Προγεννητικός Έλεγχος

6.1.2.2.

Περιπτώσεις Wrongful Life/Wrongful Birth (Ζημιογόνος Ζωή/ Ζημιογόνος Γέννηση).

6.1.2.2α.

Οι Αξιώσεις των Γονέων - Ειδικά η Περίπτωση του Φερόμενου Πατέρα

6.1.2.2β. Οι Αξιώσεις του Τέκνου

6.1.2.3. Νομολογιακή Επισκόπηση

6.1.2.3α. Η Αμερικανική Νομολογία

6.1.2.3β. Η Ευρωπαϊκή Νομολογία

6.1.2.3γ. Η Ελληνική Νομολογία

6.1.2.4. Περιπτώσεις Wrongful Abortion (Ζημιογόνος Άμβλωση)

6.2. Αστική Ιατρική Ευθύνη κατά τη Διενέργεια του Τοκετού

6.2.1.

Παράλειψη Υποχρέωσης Ενημέρωσης Επιτόκου, Ιδίως Αναφορικά με τις Μεθόδους Τοκετού

6.2.2. Νομολογιακή Επισκόπηση

6.2.3.

Η Αστική Ιατρική Ευθύνη από τη Διενέργεια Αναίτιας Καισαρικής Τομής

6.2.4.

Βλάβη στο Κυοφορούμενο κατά το Στάδιο του Τοκετού - Περιπτωσιολογία

6.2.5. Νομολογιακή Επισκόπηση

6.2.6.

Πρόκληση Ενδομητρίου Θανάτου ή Γέννηση Θνησιγενούς Νεογνού κατά το Στάδιο του Τοκετού - Οι Γονείς ως Φορείς των Αξιώσεων

6.2.7.

Πρόκληση Βλάβης ή Θανάτου της Επιτόκου κατά τη Διαδικασία του Τοκετού - Οι Φορείς των Αξιώσεων

Κεφάλαιο 7ο

Η αστική ιατρική ευθύνη

κατά τη μεταγεννητική περίοδο

7.1. Οι Φορείς των Αξιώσεων

7.2.

Σωματική Βλάβη ή Θάνατος Νεογνού - Οι Γονείς ως Φορείς των Αξιώσεων

7.3. Σωματική Βλάβη ή Θάνατος Λεχούσας

Κεφάλαιο 8ο

Η αστική ιατρική ευθύνη

κατά την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή

8.1. Εισαγωγή

8.2.

Η Ανθρώπινη Υπογονιμότητα ως Αίτιο Ανάπτυξης των Μεθόδων Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής - Γυναικείος/Ανδρικός Παράγων Υπογονιμότητας

8.3.

Η Αστική Ιατρική Ευθύνη κατά τη Διάγνωση, Διερεύνηση και Θεραπεία της Ανθρώπινης Υπογονιμότητας

8.4. Περί της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Ανθρώπινης Αναπαραγωγής

8.4.1. Οι Μέθοδοι Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

8.4.1.1.

Η Τεχνητή Ενδοσωματική Γονιμοποίηση (Τεχνητή Σπερματέγχυση)

8.4.1.2.

Η Εξωσωματική Γονιμοποίηση (IVF- In Vitro Fertilization)

8.4.1.3.

Ενδοκυτταρική Σπερματέγχυση (ICSI - Intra–Cytoplasmic Sperm Injection)

8.4.1.4.

Eνδοσαλπιγγική Μεταφορά Γαμετών (GIFT-Gamete Intrafallopian Transfer)

8.4.1.5.

Ενδοσαλπιγγική Μεταφορά Ζυγωτών (ZIFT - Zygote Intrafallopian Transfer) ή Ενδοσαλπιγγική Μεταφορά Εμβρύων (TET - Tubal Embryo Transfer)

8.4.2. Η Φύση Των Μεθόδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

8.5.

Η Σύμβαση Ιατρικής Αγωγής με Αντικείμενο Πράξεις Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

8.5.1.

Εννοιολογικό Περιεχόμενο της Σύμβασης Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

8.5.2.

Αντισυμβαλλόμενοι, Δικαιοπρακτική Ικανότητα, Τύπος Σύμβασης

8.5.3. Νομική Φύση και Ακυρότητα της Σύμβασης

8.6.

Το Νομοθετικό Πλαίσιο για την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή

8.6.1. Στην Ελλάδα

8.6.2. Στην Ευρώπη

8.7.

Η Αστική Ιατρική Ευθύνη Λόγω Παράβασης της Νομοθετικής Οριοθέτησης του Επιτρεπτού της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

8.7.1. Εισαγωγή

8.7.2.

Γενικές (Θετικές) Προϋποθέσεις του Επιτρεπτού των Πράξεων Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

8.7.2.1. Ιατρική Αναγκαιότητα

8.7.2.2. Όρια Ηλικίας

8.7.2.3.

Υποκείμενα /Δικαιούχοι Των Μεθόδων Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

8.7.2.3α. Ετερόφυλα Ζευγάρια

8.7.2.3β. Η Άγαμη Μοναχική Γυναίκα

8.7.2.3γ. Ο Άγαμος Μοναχικός Άνδρας

8.7.2.3δ. Άγαμοι Μοναχικοί Ομόφυλοι Άνδρες/Γυναίκες

8.7.2.3ε. Ομόφυλα Ζευγάρια

8.7.2.3στ. Διαφυλικοί

8.7.2.4. Ενημέρωση των Υποβοηθούμενων Προσώπων

8.7.2.5. Η Συναίνεση των Υποβοηθούμενων Προσώπων

8.8.

Ειδικότερα η Αστική Ιατρική Ευθύνη Λόγω Παράβασης των Γενικών Όρων Επιτρεπτού των Πράξεων Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

8.8.1. Με Βάση Το Ελληνικό Νομοθετικό Πλαίσιο

8.8.2.

Ειδικότερα η Αστική Ιατρική Ευθύνη από την Παράλειψη Συναίνεσης επί των Πράξεων Υποβοήθησης

8.8.3.

Ειδικότερα η Αστική Ιατρική Ευθύνη από την Παράλειψη Ενημέρωσης για Πράξη Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

8.8.4. Με Βάση το Ευρωπαϊκό Νομοθετικό Πλαίσιο

8.9.

Πρόσθετες Προϋποθέσεις Εφαρμογών Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

8.9.1. Η Παρένθετη Μητρότητα - Όροι και συνέπειες εφαρμογής της

8.9.2. Η Αστική Ιατρική Ευθύνη κατά την Παρένθετη Μητρότητα

8.9.2.1. Με Βάση το Ελληνικό Νομοθετικό Πλαίσιο

8.9.2.2. Με Βάση το Ευρωπαϊκό Νομοθετικό Πλαίσιο

8.9.3.

Η Μεταθανάτια (Post Mortem) Τεχνητή Γονιμοποίηση - Όροι και συνέπειες εφαρμογής της

8.9.4. Η Αστική Ιατρική Ευθύνη Κατά Τη Μεταθανάτια Γονιμοποίηση

8.9.4.1. Με Βάση το Ελληνικό Νομοθετικό Δίκαιο

8.9.4.2. Με Βάση το Ευρωπαϊκό Νομοθετικό Πλαίσιο

8.10.

Ειδικότερες Εφαρμογές των Πράξεων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής - Όρια Επιτρεπτού, Ευθύνη από τις Εφαρμογές του Γενετικού Ελέγχου

8.10.1. Προεμφυτευτική Γενετική Διάγνωση

8.10.2.

Η Επιλογή Φύλου και Έτερα Ζητήματα Επιλογής Χαρακτηριστικών

8.10.3.

Η Αστική Ιατρική Ευθύνη κατά την Προεμφυτευτική Διάγνωση και την Επιλογή Φύλου για μη Ιατρικούς Λόγους

8.10.3.1.

Συμφωνα με το Ελληνικό Νομοθετικό Πλαίσιο

8.10.3.2. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Νομοθετικό Πλαίσιο

8.10.4.

Ειδικότερα η Αστική Ιατρική Ευθύνη από Απαγορευμένες Επεμβάσεις στη Γενετική Ταυτότητα κατά την Εφαρμογή της Προεμφυτευτικής Διάγνωσης

8.10.4.1. Η Γενετική Θεραπεία Σωματικών Κυττάρων

8.10.4.2.

Η Προεμφυτευτική Γενετική Θεραπεία των Γαμετικών Κυττάρων

8.10.4.3.

Αστική Ιατρική Ευθύνη από την Προεμφυτευτική Γενετική Θεραπεία των Γαμετικών Κυττάρων/Τροποποίηση Γονιδιώματος

8.10.5. Κλωνοποίηση

8.10.6.

Αστική Ιατρική Ευθύνη από τη Διενέργεια Αναπαραγωγικής Κλωνοποίησης

Κεφάλαιο 9ο

Το γεννητικό υλικό - Αναφυόμενα ζητήματα

και νομική αντιμετώπιση

9.1. Νομική Φύση του Γεννητικού Υλικού

9.2. Η Διάθεση του Γεννητικού Υλικού - Γενικές Διατάξεις

9.2.1.

Η Διάθεση του Γεννητικού Υλικού από Τρίτους Δότες - Δωρεά Σπέρματος/Ωαρίου.

9.2.2.

Ανάκληση της Διάθεσης του Γεννητικού Υλικού από Τρίτους Δότες

9.2.3.

Η Διάθεση και η Ρύθμιση της Τύχης του Πλεονάζοντος Γεννητικού Υλικού από τα Υποβοηθούμενα Πρόσωπα

9.2.4.

Η Ανάκληση της Διάθεσης του Πλεονάζοντος Γεννητικού Υλικού και η Έλλειψη της Δήλωσης του Άρ.1459 ΑΚ

9.3.

Επιμέρους Διατάξεις σε Σχέση με τη Διάθεση και Χρήση του Γεννητικού Υλικού

9.3.1. Τήρηση Ανωνυμίας Δότη Γεννητικού Υλικού

9.3.2. Ιατρικός Έλεγχος των Δοτών

9.3.3. Η Κρυοσυντήρηση του Γεννητικού Υλικού

9.4. Η Αστική Ιατρική Ευθύνη σε Σχέση με το Γεννητικό Υλικό

9.4.1. Με Βάση το Ελληνικό Νομοθετικό Πλαίσιο

9.4.1.1.

Αστική Ιατρική Ευθύνη από την Παράνομη Χρήση ή Βλάβη/Καταστροφή του Γεννητικού Υλικού

9.4.1.2.

Αστική Ιατρική Ευθύνη από την Παραβίαση των Διατάξεων Περί Ανωνυμίας των Δοτών

9.4.1.3.

Η Αστική Ιατρική Ευθύνη κατά την Ανίχνευση Γενετικών Νοσημάτων σε Δότες και Γεννητικό Υλικό

9.4.1.4.

Η Αστική Ιατρική Ευθύνη από την Παραβίαση της Σύμβασης Κρυοσυντήρησης

9.4.1.5.

Αστική Ιατρική Ευθύνη από την Παραβίαση των Επιμέρους Διατάξεων για το Γεννητικό Υλικό στο Πλαίσιο της Ετερόλογης Τεχνητής Γονιμοποίησης

9.4.2. Με Βάση το Ευρωπαϊκό Νομοθετικό Πλαίσιο

9.5.

Η Έρευνα στο Γεννητικό Υλικό - Ευθύνη από την Παραβίαση των Σχετικών Διατάξεων

9.5.1. Η Έρευνα στα Γονιμοποιημένα Ωάρια

9.5.2. Η Έρευνα στα Εμβρυϊκά Βλαστικά Κύτταρα

9.6. Η Νομοθεσία στον Ευρωπαϊκό Χώρο

Κεφάλαιο 10ο

Ειδικά ζητήματα αστικής ιατρικής ευθύνης

στο πλαίσιο της ανθρώπινης αναπαραγωγής

10.1. Από τη Mη Τήρηση ή Πλημμελή Τήρηση Ιατρικού Αρχείου

10.2.

Από την Παραβίαση του Ιατρικού Απορρήτου/Παραβίαση Προσωπικών Δεδομένων - Ιδίως η Παραβίαση των Γενετικών Δεδομένων

10.3.

Από τη Συμμετοχή Πολλών Ιατρικών Ειδικοτήτων στην Ιατρική Πράξη που Σχετίζεται με την Ανθρώπινη Αναπαραγωγή

10.4.

Αστική Ιατρική Ευθύνη σε Περίοδο Υγειονομικής Κρίσης - Ειδικότερα το Ιατρικό Σφάλμα κατά την Πανδημία SARS-COV-2

Επίλογος - Συμπεράσματα

Βιβλιογραφία/Αρθρογραφία

1. Ελληνική

2. Ξένη/Mεταφρασμένη

3. Διαδικτυακοί Ιστότοποι

Ελληνικοί

Ξένοι