Ε. Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη, Οικογενειακό Δίκαιο, 9η έκδ., 2024

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΟΓΔΟΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΕΒΔΟΜΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΕΚΤΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΜΠΤΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ Ια ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΙΙβ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ

ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

Πρώτο Κεφάλαιο

Γενική εισαγωγή στο οικογενειακό δίκαιο

Ι. Το οικογενειακό δίκαιο ως μέρος της έννομης τάξης

1. Ορισμός, αντικείμενο, σπουδαιότητα και χαρακτήρας του οικογενειακού δικαίου

2. Τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του οικογενειακού δικαίου

α. Η υπεροχή του αναγκαστικού χαρακτήρα των διατάξεών του σε συνδυασμό με την ενίσχυση του στοιχείου της ιδιωτικής αυτονομίας

β. Η ελαστικότητα του οικογενειακού δικαίου

γ. Η υποχώρηση του εθνικού του χαρακτήρα και το άνοιγμά του στο διεθνές περιβάλλον

3. Ιστορική ανασκόπηση – Οι θεμελιώδεις νομοθετικές μεταρρυθμίσεις και οι βασικές αρχές του σύγχρονου οικογενειακού δικαίου

4. Πηγές του οικογενειακού δικαίου

5. Οι οικογενειακές σχέσεις και η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ)

II. Oι θεμελιώδεις έννοιες της οικογένειας και των οικογενειακών δικαιωμάτων

1. Η οικογένεια

2. Τα οικογενειακά δικαιώματα

Δεύτερο Κεφάλαιο

Μνηστεία

1. Η έννοια και η νομική φύση της μνηστείας

2. Η σύναψη της μνηστείας

α. Η δικαιοπρακτική ικανότητα

β. Η συμφωνία ανάμεσα στα μέρη

γ. Η ανυπαρξία αντίθεσης στον νόμο ή στα χρηστά ήθη

3. Οι έννομες συνέπειες της μνηστείας

4. Η λύση της μνηστείας

α. Οι τρόποι λύσης της μνηστείας

αα. Η αυτοδίκαιη λύση της μνηστείας

ββ. Η λύση της μνηστείας από τον ένα μνηστό (μονόπλευρη λύση)

γγ. Η λύση της μνηστείας με συμφωνία των μνηστών (συναινετική λύση)

β. Η αξίωση του άρθρου 1347 ΑΚ

γ. Η αξίωση του άρθρου 1348 ΑΚ

δ. Εξωσυμβατική ευθύνη

Τρίτο Κεφάλαιο

Ο γάμος και η σύναψή του

Ι. Γενικά για τον γάμο και την έγκυρη σύναψή του

1. Εισαγωγικά: Η έννοια, η νομική φύση, οι βασικές αρχές και οι προϋποθέσεις της σύναψης του γάμου

2. Οι θετικές προϋποθέσεις του γάμου

α. Η κατάργηση της προϋπόθεσης της διαφοράς φύλου και η γενικότερη σημασία της για το οικογενειακό δίκαιο μετά τον ν. 5089/2024

β. Η νόμιμη ηλικία για γάμο

αα. Ιστορική ανασκόπηση και σύγχρονη ρύθμιση

ββ. Η δικαστική άδεια για τους ανηλίκους

γ. Η δικαιοπρακτική ικανότητα

3. Τα κωλύματα του γάμου

α. Η παράλληλη ύπαρξη άλλου γάμου ή συμφώνου συμβίωσης με τρίτον

β. Η συγγένεια εξ αίματος

γ. Η αγχιστεία

δ. Η υιοθεσία

ΙΙ. Η συστατική πράξη του γάμου

1. Τα στοιχεία της συστατικής πράξης του γάμου

α. Η συμφωνία των μελλονύμφων

β. Η διαδικασία της τέλεσης του γάμου

αα. Το γενικότερο πρόβλημα του τύπου του γάμου: Ιστορική ανασκόπηση και κριτική του ισχύοντος διαζευκτικού συστήματος της επιλογής του πολιτικού ή θρησκευτικού τύπου

ββ. Το προκαταρκτικό στάδιο του ελέγχου των προϋποθέσεων για τη σύναψη έγκυρου γάμου

γγ. Η κύρια διαδικασία της τέλεσης του γάμου

1) Η δήλωση της συμφωνίας των μελλονύμφων στον αρμόδιο λειτουργό

2) Η ιδιαίτερη διαδικασία του πολιτικού γάμου

3) Η ιδιαίτερη διαδικασία του θρησκευτικού γάμου

δδ. Η σύνταξη της ληξιαρχικής πράξης γάμου

2. Το πρόβλημα των παλαιών πολιτικών γάμων

3. Το πρόβλημα των γάμων των ομοφύλων που τελέστηκαν στο εξωτερικό

Τέταρτο Κεφάλαιο

Ελαττωματικός γάμος

Ι. Γενικά για τον ελαττωματικό γάμο

ΙΙ. Ο ανυπόστατος γάμος

ΙΙΙ. Ο άκυρος γάμος

1. Οι περιπτώσεις του άκυρου γάμου

2. Η θεραπεία του άκυρου γάμου

IV. Ο ακυρώσιμος γάμος

1. Η ακυρωσία λόγω πλάνης

2. Η ακυρωσία λόγω απειλής

V. H ακύρωση του άκυρου και του ακυρώσιμου γάμου

1. Η ανάγκη έκδοσης δικαστικής απόφασης

2. Η ενεργητική και παθητική νομιμοποίηση στη σχετική δίκη

3. Το ζήτημα της καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος για ακύρωση

4. Η παραγραφή της αγωγής ακύρωσης του ακυρώσιμου γάμου

5. Δικονομικά θέματα

6. Τα αποτελέσματα της ακύρωσης

α. Γενικά

β. Ο κανόνας της αναδρομικής άρσης των αποτελεσμάτων του γάμου

γ. Η εξαίρεση της διατήρησης των αποτελεσμάτων του γάμου

αα. Η διατήρηση της ιδιότητας του παιδιού που γεννιέται σε γάμο

ββ. Η διατήρηση της συγγένειας εξ αγχιστείας

γγ. Η διατήρηση της ισχύος των δικαιοπραξιών που κατάρτισαν οι σύζυγοι με καλόπιστους τρίτους

δ. Η εξαίρεση της άρσης των αποτελεσμάτων του γάμου μόνο για το μέλλον

αα. Οι γενικές περιπτώσεις

ββ. Η ειδική περίπτωση του «νομιζόμενου γάμου»

Πέμπτο Κεφάλαιο

Οι συζυγικές σχέσεις κατά τη διάρκεια

της έγγαμης συμβίωσης

Ι. Εισαγωγικά

1. Η έννοια και τα είδη των συζυγικών σχέσεων

2. Οι βασικές κατευθύνσεις του δικαίου των συζυγικών σχέσεων

ΙΙ. Οι προσωπικές συζυγικές σχέσεις

1. Η υποχρέωση για έγγαμη συμβίωση

α. Ο σχετικός νομοθετικός προβληματισμός και τα βασικά χαρακτηριστικά του αντίστοιχου δικαιώματος

β. Το περιεχόμενο της υποχρέωσης για έγγαμη συμβίωση

αα. Γενικά

ββ. Η διάκριση ανάμεσα στην εξωτερική και στην εσωτερική έκφραση της υποχρέωσης για έγγαμη συμβίωση

γ. Τα όρια της υποχρέωσης για έγγαμη συμβίωση

δ. Οι αγωγές που μπορούν να ασκηθούν, όταν παραβιάζεται η υποχρέωση για έγγαμη συμβίωση

αα. Η αποκαταστατική αγωγή

ββ. Η αναγνωριστική αγωγή

γγ. Η αρνητική αναγνωριστική αγωγή

δδ. Η αγωγή διαζυγίου κατά το άρθρο 1439 ΑΚ

εε. Η αγωγή αποζημίωσης

2. Η ρύθμιση των θεμάτων του συζυγικού βίου με κοινές αποφάσεις των συζύγων

α. Γενικά

β. Η έννοια των θεμάτων του συζυγικού βίου

γ. Η νομική φύση της κοινής συζυγικής απόφασης.

δ. Το πρόβλημα της διαφωνίας των συζύγων

ε. Η δεσμευτικότητα της κοινής συζυγικής απόφασης

στ. Η διάσπαση του κανόνα της ρύθμισης των θεμάτων του συζυγικού βίου με κοινές αποφάσεις

3. Άλλα θέματα προσωπικών συζυγικών σχέσεων

α. Το επώνυμο των συζύγων

β. Η κατοικία των συζύγων

γ. Υπόλοιπα θέματα

ΙΙΙ. Οι μικτές συζυγικές σχέσεις

1. Η υποχρέωση συμβολής στις οικογενειακές ανάγκες

α. Γενικά

β. Η έννοια των οικογενειακών αναγκών

γ. Η λειτουργία του κανόνα της ισότιμης και αναλογικής συμβολής

δ. Τα μέσα και ο τρόπος της εκπλήρωσης της υποχρέωσης συμβολής

αα. Τα μέσα της εκπλήρωσης

ββ. Ο τρόπος της εκπλήρωσης

ε. Η σχέση των διατάξεων των άρθρων 1389-1390 με άλλες διατάξεις του Αστικού Κώδικα

αα. Η σχέση των διατάξεων των άρθρων 1389-1390 με τις διατάξεις για τη διατροφή από τον νόμο (ΑΚ 1485 επ.)

ββ. Η σχέση των διατάξεων των άρθρων 1389-1390 με τις διατάξεις των άρθρων 928 εδ. 2 και 929 εδ. 2

στ. Η προστασία της αξίωσης συμβολής στις οικογενειακές ανάγκες

ζ. Διαχρονικό δίκαιο

2. Η ρύθμιση της αμοιβαίας ευθύνης των συζύγων

IV. Οι περιουσιακές συζυγικές σχέσεις

1. Γενικά για τα συστήματα της ρύθμισης των περιουσιακών σχέσεων των συζύγων

2. Το νόμιμο περιουσιακό σύστημα του χωρισμού των περιουσιών ή της περιουσιακής αυτοτέλειας

α. Ο κανόνας της περιουσιακής αυτοτέλειας του άρθρου 1397 ΑΚ

β. Τα τεκμήρια για τα κινητά

αα. Το τεκμήριο υπέρ των δανειστών

ββ. Το τεκμήριο της συγκυριότητας των συζύγων

γγ. Το τεκμήριο για τα κινητά προσωπικής χρήσης

γ. Η ανάθεση της διαχείρισης της περιουσίας του ενός συζύγου στον άλλο

δ. Η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα

αα. Γενικά

ββ. Οι προϋποθέσεις γέννησης της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα

1) Η λύση ή ακύρωση του γάμου ή η συμπλήρωση μιας τριετίας διάστασης

2) Η αύξηση της περιουσίας του υπόχρεου συζύγου

3) Η συμβολή του δικαιούχου συζύγου στην περιουσιακή επαύξηση του υποχρέου

γγ. Η λειτουργία της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα

δδ. Η προστασία της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα – Δικονομικά θέματα

εε. Διαχρονικό δίκαιο

3. Το συμβατικό σύστημα της κοινοκτημοσύνης

α. Γενικά

β. Η σύσταση της κοινοκτημοσύνης

γ. Η έκταση της κοινοκτημοσύνης

αα. Ο καθορισμός της έκτασης της κοινοκτημοσύνης με συμφωνία των συζύγων

ββ. Ο καθορισμός της έκτασης της κοινοκτημοσύνης από τον νόμο

δ. Η λειτουργία της κοινοκτημοσύνης

αα. Χρήση, κάρπωση, διοίκηση και διάθεση των κοινών πραγμάτων

ββ. Δικαιοπραξίες από τον ένα μόνο σύζυγο

γγ. Υπεγγυότητα απέναντι στους δανειστές

ε. Η λήξη της κοινοκτημοσύνης

Έκτο Κεφάλαιο

Οι συζυγικές σχέσεις κατά τη διάρκεια της διακοπής της συμβίωσης

Ι. Έννοια και μορφές της διακοπής της συμβίωσης

ΙΙ. Οι συνέπειες της διακοπής της συμβίωσης

1. Οι προσωπικές συνέπειες της διακοπής της συμβίωσης

2. Οι μικτές συνέπειες της διακοπής της συμβίωσης

α. Η διατροφή μετά τη διακοπή της συμβίωσης

αα. Γενικά

ββ. Οι προϋποθέσεις της υποχρέωσης διατροφής

1) Η ασθενέστερη οικονομική κατάσταση του δικαιούχου

2) Η εύλογη αιτία της διακοπής

γγ. Ο τρόπος υπολογισμού της οφειλόμενης διατροφής

δδ. Ο τρόπος και ο χρόνος καταβολής της διατροφής

εε. Η παύση της υποχρέωσης διατροφής

στστ. Η ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων για τη διατροφή από τον νόμο

ζζ. Δικονομικά θέματα

ηη. Διαχρονικό δίκαιο

β. Η ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης

αα. Γενικά

ββ. Οι προϋποθέσεις της εφαρμογής του άρθρου 1393 ΑΚ

γγ. Οι συνέπειες της εφαρμογής του άρθρου

1) Περίπτωση που το ακίνητο ανήκει κατά κυριότητα στον ένα σύζυγο

2) Περίπτωση που το ακίνητο ανήκει κατά κυριότητα και στους δύο συζύγους

3) Περίπτωση που το ακίνητο ανήκει κατά κυριότητα σε τρίτον

δδ. Δικονομικά θέματα

γ. Η ρύθμιση της χρήσης των κινητών πραγμάτων των συζύγων

αα. Γενικά

ββ. Η ρύθμιση της χρήσης των κινητών που ανήκουν στον ένα σύζυγο

γγ. Η ρύθμιση της χρήσης των κινητών που ανήκουν και στους δύο συζύγους

δδ. Δικονομικά θέματα

3. Οι περιουσιακές συνέπειες της διακοπής της συμβίωσης

Έβδομο Κεφάλαιο

Διαζύγιο

Ι. Εισαγωγικά

1. Έννοια και ιστορική ανασκόπηση

2. Η σύγχρονη ελληνική ρύθμιση

3. Ειδικότερα οι τρόποι και οι λόγοι διαζυγίου

ΙΙ. Το διαζύγιο με αντιδικία

1. Γενικά και ιστορικά στοιχεία για το σύστημα του αντικειμενικού κλονισμού

2. Το διαζύγιο λόγω ισχυρού κλονισμού της συζυγικής σχέσης κατά το άρθρο 1439 §§ 1 και 2 ΑΚ

α. Οι προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 1439 §

αα. Η έννοια του κλονιστικού λόγου ή γεγονότος

ββ. Η έννοια του ισχυρού κλονισμού που βάσιμα καθιστά την εξακολούθηση της έγγαμης σχέσης αφόρητη για τον ενάγοντα

β. Το άρθρο 1439 § 2 – Τα μαχητά τεκμήρια του κλονισμού

3. Το διαζύγιο λόγω διετούς διάστασης κατά το άρθρο 1439 § 3 ΑΚ

4. Το διαζύγιο λόγω αφάνειας

5. Απόσβεση, αποκλεισμός και κατάχρηση του δικαιώματος διάζευξης

α. Ο θάνατος και η αφάνεια του δικαιούχου

β. Η συγγνώμη

γ. Η συναίνεση του δικαιούχου

δ. Η παραίτηση από το δικαίωμα διάζευξης

ε. Η πάροδος του χρόνου

στ. Η κατάχρηση του δικαιώματος διάζευξης

αα. Η κατάχρηση του δικαιώματος διάζευξης που στηρίζεται στο άρθρο 1439 § 1

1) Η κατάχρηση ενόψει των συνεπειών του διαζυγίου

2) Η κατάχρηση ενόψει γεγονότων που προηγούνται από την άσκηση της αγωγής

ββ. Η κατάχρηση του δικαιώματος διάζευξης που στηρίζεται στο άρθρο 1439 § 3

γγ. Η δικονομική μεταχείριση του άρθρου 281 ΑΚ

6. Δικονομικά θέματα

α. Η απλούστευση της διαδικασίας του διαζυγίου μετά τον ν. 1250/1982

β. Είδος της διαδικασίας, αρμόδιο δικαστήριο και διάδικοι

γ. Η άσκηση της αγωγής

αα. Το περιεχόμενο της αγωγής

1) Η έκθεση των γεγονότων που θεμελιώνουν την αγωγή

2) Το αίτημα της αγωγής (και ειδικότερα το αίτημα για έρευνα της υπαιτιότητας)

ββ. Η σώρευση στην αγωγή περισσότερων ιστορικών βάσεων και η ανταγωγή διαζυγίου

δ. Ζητήματα σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων που ρυθμίζουν τις οικογενειακές διαφορές

ε. Το πρόβλημα της εκκρεμοδικίας

στ. Δικαστική απόφαση και δεδικασμένο

ΙΙΙ. Το συναινετικό διαζύγιο

1. Γενικά και ιστορικά στοιχεία για τη συναινετική λύση του γάμου

2. Οι όροι του συναινετικού διαζυγίου

α. Η συμφωνία των συζύγων για τη λύση του γάμου τους

β. Η συμφωνία για τα ανήλικα παιδιά

γ. Η συμβολαιογραφική πράξη

IV. Οι συνέπειες του διαζυγίου

1. Οι συνέπειες της λύσης του γάμου

2. Η συνέπεια της προηγούμενης ύπαρξης του γάμου: Η μεταγαμιαία διατροφή

α. Γενικά και ιστορικά στοιχεία για τη διατροφή μετά το διαζύγιο

β. Οι προϋποθέσεις της διατροφής

αα. Εισαγωγικά

ββ. Οι βασικές προϋποθέσεις της διατροφής

1) Η απορία του δικαιούχου

2) Η ευπορία του υποχρέου

γγ. Οι ειδικές προϋποθέσεις της διατροφής

1) Η αδυναμία άσκησης κατάλληλου επαγγέλματος λόγω ηλικίας ή υγείας

2) Η αδυναμία άσκησης κατάλληλου επαγγέλματος λόγω της επιμέλειας ανήλικου παιδιού

3) Η αδυναμία ανεύρεσης σταθερής κατάλληλης εργασίας ή η ανάγκη επαγγελματικής εκπαίδευσης

4) Οι λόγοι επιείκειας

γ. Το περιεχόμενο και το μέτρο της διατροφής

δ. Ο χρόνος και ο τρόπος καταβολής της διατροφής

ε. Η μεταρρύθμιση της σχετικής δικαστικής απόφασης

στ. Αποκλεισμός, περιορισμός και παύση του δικαιώματος διατροφής

αα. Ο αποκλεισμός ή ο περιορισμός της διατροφής

ββ. Η παύση του δικαιώματος διατροφής

ζ. Οι συμφωνίες για τη διατροφή ενόψει του χαρακτήρα των διατάξεων των άρθρων 1442 επ. ΑΚ ως ενδοτικού δικαίου

η. Η αξίωση παροχής πληροφοριών

θ. Δικονομικά θέματα

V. Διαχρονικό δίκαιο

Όγδοο Κεφάλαιο

Ανθρώπινη αναπαραγωγή και συγγένεια

I. Εισαγωγικά και ιστορικά στοιχεία

ΙΙ. Η ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή

1. Οι γενικές διατάξεις για την ιατρική αναγκαιότητα, τα όρια ηλικίας, την επιλογή φύλου και την κλωνοποίηση

2. Σε ποια πρόσωπα επιτρέπεται η ιατρική υποβοήθηση, οι διατάξεις γα την απαιτούμενη συναίνεσή τους και το γενικότερο ζήτημα πώς μπορεί να αποκτήσει παιδί ένα ομόφυλο έγγαμο ζευγάρι

3. H μεταθανάτια γονιμοποίηση (με ιδιαίτερη αναφορά στην κρυοσυντήρηση)

α. Γενικά για τη μεταθανάτια γονιμοποίηση

β. Σχετικά με την κρυοσυντήρηση του γεννητικού υλικού (και τη νομική του φύση)

γ. Tο επιτρεπτό της μεταθανάτιας γονιμοποίησης και οι προϋποθέσεις του

4. Η παρένθετη μητρότητα

α. Γενικά για την παρένθετη μητρότητα

β. Tο επιτρεπτό της παρένθετης μητρότητας και οι προϋποθέσεις του

5. H τύχη του πλεονάζοντος γεννητικού υλικού και η ετερόλογη γονιμοποίηση

α. Γενικά για την τύχη του πλεονάζοντος γεννητικού υλικού

β. Eιδικά η διάθεση του γεννητικού υλικού σε τρίτους ενδιαφερομένους – Η ετερόλογη γονιμοποίηση

αα. Eιδικότερα η γονιμοποίηση με ξένο σπέρμα

ββ. Eιδικότερα η γονιμοποίηση με ξένο ωάριο

γγ. Eιδικότερα η αναπαραγωγή με ξένο γονιμοποιημένο ωάριο

δδ. Το ζήτημα των ανώνυμων ή επώνυμων δοτών του γεννητικού υλικού

ΙII. Ο συγγενικός δεσμός

1. Η έννοια και η σημασία της συγγένειας

2. Η ίδρυση και οι βαθμοί της συγγένειας

α. Η ίδρυση της συγγένειας

β. Οι βαθμοί της συγγένειας

3. Η αγχιστεία

ΙV. Η ίδρυση της συγγένειας με τη μητέρα

1. Ο κανόνας της ίδρυσης της συγγένειας με βάση τη γέννηση

2. Η εξαίρεση του τεκμηρίου του άρθρου 1464 στην περίπτωση της παρένθετης μητρότητας

V. Η ίδρυση της συγγένειας με τον πατέρα

1. Παιδιά γεννημένα σε γάμο

α. Τα τεκμήρια καταγωγής από γάμο

αα. Οι γενικές διατάξεις των άρθρων 1465 §§ 1 και 3 εδ. 1, και 1466 ΑΚ

ββ. Η ειδική ρύθμιση για την περίπτωση της μεταθανάτιας (τεχνητής) γονιμοποίησης

β. Η προσβολή της πατρότητας

αα. Γενικά και ιστορικά στοιχεία

ββ. Ενεργητική και παθητική νομιμοποίηση

1) Ενεργητική νομιμοποίηση

2) Παθητική νομιμοποίηση

γγ. Το αντικείμενο της σχετικής απόδειξης

δδ. Η διαδικασία της προσβολής της πατρότητας

εε. Ο αποκλεισμός του δικαιώματος προσβολής

1) Η παρέλευση των προθεσμιών

2) Ο θάνατος του παιδιού

3) Η αναγνώριση του παιδιού από τον σύζυγο της μητέρας

4) Η συγκατάθεση του συζύγου στην υποβολή της γυναίκας του σε τεχνητή γονιμοποίη­ση

5) Η κατάχρηση του δικαιώματος προσβολής

στστ. Τα αποτελέσματα της προσβολής

2. Παιδιά γεννημένα χωρίς γάμο (και χωρίς σύμφωνο συμβίωσης)

α. Ιστορική ανασκόπηση

β. Η έννοια του χωρίς γάμο γεννημένου παιδιού

γ. Η εκούσια αναγνώριση της πατρότητας

αα. Οι δικαιούχοι της εκούσιας αναγνώρισης

ββ. Οι προϋποθέσεις της εκούσιας αναγνώρισης

1) Η δήλωση αναγνώρισης του πατέρα (ή των γονέων του)

2) Η συναίνεση της μητέρας

γγ. Η νομική φύση της εκούσιας αναγνώρισης και οι συνέπειες αυτής της φύσης

δδ. Τα αποτελέσματα της αναγνώρισης

εε. Η προσβολή της εκούσιας αναγνώρισης

στστ. Οι ειδικές ρυθμίσεις για την αυτόματη εκούσια αναγνώριση στην περίπτωση της ελεύθερης ένωσης (και τεχνητής γονιμοποίησης)

δ. Η δικαστική αναγνώριση της πατρότητας

αα. Η ενεργητική νομιμοποίηση και τα χρονικά όρια της άσκησης του δικαιώματος της δικαστικής αναγνώρισης

1) Η νομιμοποίηση και τα χρονικά όρια της άσκησης του δικαιώματος της μητέρας

2) Η νομιμοποίηση και τα χρονικά όρια της άσκησης του δικαιώματος του παιδιού

3) Η νομιμοποίηση και τα χρονικά όρια της άσκησης του δικαιώματος του πατέρα και των γονέων του

ββ. Η παθητική νομιμοποίηση

γγ. Η απόδειξη της πατρότητας

1) Η ευθεία απόδειξη της πατρότητας

2) Το τεκμήριο της πατρότητας

3) Η άμυνα του εναγομένου και η ένσταση των σοβαρών αμφιβολιών

3α) Γενικά για την άμυνα του εναγομένου στη δίκη για την αναγνώριση της πατρότητας

3β) Η ένσταση των «σοβαρών αμφιβολιών»

δδ. Η διαδικασία της δικαστικής αναγνώρισης

εε. Ο αποκλεισμός της εκούσιας και της δικαστικής αναγνώρισης στην περίπτωση της τεχνητής γονιμοποίησης με γεννητικό υλικό τρίτου δότη

στστ. Τα ενιαία αποτελέσματα της εκούσιας και της δικαστικής αναγνώρισης

1) Ο κανόνας της πλήρους εξομοίωσης των χωρίς γάμο γεννημένων με τα σε γάμο γεννημένα παιδιά

2) Η εξαίρεση της άνισης μεταχείρισης

3) Η επάνοδος στον κανόνα της πλήρους εξομοίωσης: ο επιγενόμενος γάμος των γονέων

4) Η αναδρομικότητα των αποτελεσμάτων της αναγνώρισης

Ένατο Κεφάλαιο

Διατροφή απο τον νόμο

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Η διατροφή μεταξύ ανιόντων και κατιόντων

1. Η έννοια των «ανιόντων» και «κατιόντων»

2. Οι προϋποθέσεις γέννησης της υποχρέωσης διατροφής

α. Η απορία (αδυναμία αυτοδιατροφής) του δικαιούχου

β. Η ευπορία (οικονομική επάρκεια) του υποχρέου

3. Η σειρά των υποχρέων και των δικαιούχων

α. Η σειρά των υποχρέων

β. Η σειρά των δικαιούχων

4. Το περιεχόμενο και το μέτρο της υποχρέωσης

α. Η ανάλογη ή πλήρης διατροφή

β. Η ελαττωμένη ή στοιχειώδης διατροφή

5. Ο τρόπος και ο χρόνος καταβολής της διατροφής

6. Η μεταρρύθμιση της σχετικής δικαστικής απόφασης

7. Η παύση της υποχρέωσης

8. Δικονομικά θέματα

ΙΙΙ. Η προσωρινή διατροφή του χωρίς γάμο γεννημένου παιδιού

IV. Η διατροφή της άγαμης μητέρας

V. Η διατροφή μεταξύ αδελφών

Δέκατο Κεφάλαιο

Σχέσεις γονέων και παιδιών

Ι. Γενικά και ιστορικά στοιχεία

ΙΙ. Το επώνυμο των παιδιών

1. Το επώνυμο των παιδιών που γεννιούνται σε γάμο

2. Το επώνυμο των παιδιών που γεννιούνται χωρίς γάμο

ΙΙΙ. Οι γενικότερες υποχρεώσεις γονέων και παιδιών

1. Η αμοιβαία υποχρέωση για βοήθεια, στοργή και σεβασμό

2. Η υποχρέωση του παιδιού για παροχή υπηρεσιών

IV. Η γονική παροχή

V. Η γονική μέριμνα

1. Η έννοια και η νομική φύση της γονικής μέριμνας

2. Τα πρόσωπα της γονικής μέριμνας

α. Το ανήλικο παιδί

β. Οι γονείς ως φορείς της γονικής μέριμνας

3. Η έναρξη της γονικής μέριμνας

4. Η άσκηση της γονικής μέριμνας

α. Διάκριση ανάμεσα στο λειτούργημα και στην άσκηση της γονικής μέριμνας

β. Η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας

γ. Η περίπτωση της διαφωνίας των γονέων

δ. Η άσκηση της γονικής μέριμνας από τον ένα γονέα

ε. Η γενική ρήτρα του συμφέροντος του παιδιού

στ. Η σύγκρουση των συμφερόντων γονέων και παιδιών

ζ. Η άσκηση της γονικής μέριμνας στις περιπτώσεις του διαζυγίου, της ακύρωσης του γάμου και της διάστασης

5. Η επιμέλεια του προσώπου του ανηλίκου

α. Το περιεχόμενο της επιμέλειας

β. Ο τρόπος της άσκησης της επιμέλειας

6. Το ειδικότερο δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας

7. Η διοίκηση της περιουσίας του ανηλίκου

α. Η ειδική διαχείριση

β. Οι απογραφές

γ. Δωρεές από την περιουσία του παιδιού

δ. Η επωφελής τοποθέτηση των μετρητών

ε. Διαχείριση με διατυπώσεις

στ. Η χρησιμοποίηση των εισοδημάτων της περιουσίας του παιδιού

8. Η εκπροσώπηση του ανηλίκου

9. Οι δαπάνες και η ευθύνη των γονέων

α. Οι δαπάνες

β. Η ευθύνη

10. Η αδράνεια της γονικής μέριμνας – και ειδικότερα η αφαίρεση της άσκησής της στις περιπτώσεις των άρθρων 1532, 1533 και 1535 ΑΚ – και η μεταρρύθμιση των σχετικών δικαστικών αποφάσεων

α. Η ρύθμιση των άρθρων 1532 και 1533 για την κακή άσκηση της γονικής μέριμνας

β. Η ρύθμιση του άρθρου 1535 για την αφαίρεση της άσκησης της γονικής μέριμνας με αίτηση των γονέων

γ. Η σχέση της ρύθμισης των άρθρων 1532, 1533 και 1535 με τη ρύθμιση του άρθρου 1514

δ. Η ρύθμιση του άρθρου 1536 για τη μεταβολή των συνθηκών

11. Η παύση της γονικής μέριμνας και ειδικότερα η έκπτωση του γονέα

α. Οι λόγοι παύσης της γονικής μέριμνας

β. Ειδικότερα η έκπτωση του γονέα

γ. Συνέπειες παύσης και κοινές συνέπειες παύσης και αδράνειας της γονικής μέριμνας

12. Δικονομικά θέματα

13. Διαχρονικό δίκαιο

Ενδέκατο Κεφάλαιο

Υιοθεσία

1. Η έννοια και η κοινωνική αποστολή της υιοθεσίας

2. Η σύγχρονη (μετά το 1996) νομοθεσία και η υποβάθμιση του θεσμού της υιοθεσίας ενηλίκων - Ιστορική ανασκόπηση

3. Οι ουσιαστικές προϋποθέσεις τέλεσης έγκυρης υιοθεσίας

α. Θετικές προϋποθέσεις

αα. Όρια ηλικίας αυτού που υιοθετεί

ββ. Διαφορά ηλικίας μεταξύ αυτού που υιοθετεί και αυτού που υιοθετείται

γγ. Δικαιοπρακτική ικανότητα αυτού που υιοθετεί

δδ. Συναινέσεις των μερών (και γνώμη του κάτω των δεκαέξι ετών υιοθετουμένου)

εε. Συναίνεση του συζύγου αυτού που υιοθετεί ή υιοθετείται (και γνώμη των παιδιών αυτού που υιοθετεί)

β. Αρνητικές προϋποθέσεις (ή κωλύματα)

αα. Τα καταργημένα κωλύματα του προηγούμενου δικαίου – Δικαιολόγηση της κατάργησης

ββ. Το μοναδικό κώλυμα της ύπαρξης και άλλου θετού γονέα

4. Η διαδικασία της υιοθεσίας

α. Γενικά

β. Ειδικότερα για τον έλεγχο αν συμφέρει η υιοθεσία στον υιοθετούμενο

γ. Οι ειδικές διατάξεις για την «προδικασία» της υιοθεσίας και την κοινωνική έρευνα

δ. Ειδικότερα για τη συνεκτίμηση της γνώμης του ανηλίκου

ε. Ειδικότερα για τη μυστικότητα της υιοθεσίας

5. Η νομική φύση της υιοθεσίας – Η προσβολή της υιοθεσίας

α. Η νομική φύση της υιοθεσίας

β. Η προσβολή της υιοθεσίας

αα. Γενικά

ββ. Οι λόγοι προσβολής της υιοθεσίας

γγ. Τα πρόσωπα που δικαιούνται να προσβάλουν την υιοθεσία.

δδ. Οι τρόποι προσβολής της υιοθεσίας

εε. Τα χρονικά όρια της προσβολής

6. Τα αποτελέσματα της υιοθεσίας

7. Η λύση της υιοθεσίας

α. Η αυτοδίκαιη λύση της υιοθεσίας

β. Η δικαστική λύση της υιοθεσίας

αα. Η μονομερής λύση

ββ. Η συναινετική λύση

1) Γενικά

2) Οι επιμέρους όροι της συναινετικής λύσης

α) Η συμφωνία των μερών

β) Ο ελάχιστος χρόνος προηγούμενης διάρκειας της υιοθεσίας

γ) Η δήλωση της συμφωνίας των μερών σε δύο διαφορετικές συνεδριάσεις που να απέχουν μεταξύ τους τουλάχιστον έξι μήνες

3) Δικονομικά θέματα

γ. Οι συνέπειες της λύσης της υιοθεσίας

8. Η υιοθεσία ενηλίκων

α. Γενικά

β. Οι διαφορετικές ρυθμίσεις ειδικά για την υιοθεσία ενηλίκων

αα. Ως προς τις ουσιαστικές προϋποθέσεις και τη διαδικασία της

ββ. Ως προς τα αποτελέσματά της

γγ. Ως προς τη λύση της

9. Διαχρονικό δίκαιο

Δωδέκατο Κεφάλαιο

Επιτροπεία ανηλίκου και συναφείς προστατευτικοί θεσμοί

Ι. Γενικά και ιστορικά στοιχεία

ΙΙ. Η επιτροπεία ανηλίκου

1. Οι περιπτώσεις της επιτροπείας ανηλίκου

2. Τα όργανα της επιτροπείας

α. Ο επίτροπος

αα. Ο διορισμός του επιτρόπου

ββ. Αποκλεισμός, αποποίηση και παραίτηση από την επιτροπεία

γγ. Επείγουσες ενέργειες πριν από τον διορισμό του επιτρόπου – Προσωρινός επίτροπος

β. Το εποπτικό συμβούλιο

αα. Η συγκρότηση του εποπτικού συμβουλίου

ββ. Η σύγκληση, οι αρμοδιότητες και η λειτουργία του εποπτικού συμβουλίου

γ. Το δικαστήριο

3. Το περιεχόμενο και η λειτουργία της επιτροπείας

α. Γενικά

β. Η επιμέλεια του προσώπου του ανηλίκου

γ. Η διοίκηση της περιουσίας του ανηλίκου

αα. Οι πρώτες πράξεις του επιτρόπου

1) Η σύνταξη απογραφής

2) Ο προσδιορισμός της ετήσιας δαπάνης του ανηλίκου

ββ. Οι κατά κυριολεξία διαχειριστικές πράξεις του επιτρόπου

1) Η διαχείριση χρημάτων, τίτλων και πολύτιμων αντικειμένων

2) Η διαχείριση με ειδικούς όρους

3) Οι γενικοί κανόνες διαχείρισης

α) Η τακτική διαχείριση

β) Χαριστικές πράξεις

γ) Η ιδιόχρηση της περιουσίας του ανηλίκου

δ) Η ετήσια λογοδοσία

4) Οι πράξεις με διατυπώσεις

α) Πράξεις με άδεια του εποπτικού συμβουλίου

β) Πράξεις με άδεια του δικαστηρίου και γνωμοδότηση του εποπτικού συμβουλίου

γ) Πράξεις με γενική άδεια του δικαστηρίου και γνωμοδότηση του εποπτικού συμβουλίου

δ) Η ακυρότητα λόγω μη τήρησης των διατυπώσεων

δ. Η εκπροσώπηση του ανηλίκου

4. Η λήξη της επιτροπείας και οι μεταγενέστερες πράξεις του επιτρόπου

α. Η λήξη της επιτροπείας

β. Η κατ’ εξαίρεση συνέχιση των επιτροπικών έργων και μετά τη λήξη της επιτροπείας

γ. Οι υποχρεώσεις απόδοσης της περιουσίας και λογοδοσίας

δ. Η παραγραφή των αξιώσεων κατά του επιτρόπου

5. Διαχρονικό δίκαιο

ΙΙΙ. Η αναδοχή ανηλίκου

1. Η έννοια της αναδοχής ανηλίκου

2. Τα πρόσωπα της αναδοχής ανηλίκου

α. Το ανήλικο παιδί

β. Οι ανάδοχοι γονείς

3. Η σύσταση της αναδοχής ανηλίκου

α. Η σύσταση της αναδοχής με ανάθεση από τους γονείς, τον φορέα της επιμέλειας του παιδιού ή τον επίτροπο

αα. Ειδικότερα με σύμβαση μεταξύ αφενός των φυσικών γονέων ή του φορέα της επιμέλειας του παιδιού και αφετέρου των ανάδοχων γονέων

ββ. Ειδικότερα με σύμβαση μεταξύ του επιτρόπου και των ανάδοχων γονέων

β. Η σύσταση της αναδοχής με δικαστική απόφαση ή εισαγγελική διάταξη

αα. Ειδικότερα όταν το παιδί τελεί υπό γονική μέριμνα

ββ. Ειδικότερα όταν το παιδί τελεί υπό επιτροπεία

4. Το περιεχόμενο και η λειτουργία της αναδοχής ανηλίκου

α. Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των ανάδοχων γονέων

β. Η «υπέρβαση» της λειτουργίας της αναδοχής ανηλίκου

5. Η άρση της αναδοχής ανηλίκου

IV. Η δικαστική συμπαράσταση

1. Γενικά

2. Οι περιπτώσεις της δικαστικής συμπαράστασης

3. Η διαδικασία της δικαστικής συμπαράστασης

α. Ποιοι την κινούν

β. Ποιοι μπορούν να οριστούν δικαστικοί συμπαραστάτες

γ. Η κύρια διαδικασία

δ. Ο προσωρινός δικαστικός συμπαραστάτης

4. Τα αποτελέσματα της δικαστικής συμπαράστασης

5. Η άρση της δικαστικής συμπαράστασης

6. Η ακούσια νοσηλεία

7. Η δικαστική συμπαράσταση όσων εκτίουν ποινή στερητική της ελευθερίας

8. Διαχρονικό δίκαιο

V. Η δικαστική επιμέλεια ξένων υποθέσεων

Δέκατο Τρίτο Κεφάλαιο

Το σύμφωνο συμβίωσης

Ι. Εισαγωγικά και ιστορικά στοιχεία

ΙΙ. Η σύναψη του συμφώνου

1. Οι θετικές προϋποθέσεις

α. Η νόμιμη ηλικία

β. Η δικαιοπρακτική ικανότητα

2. Τα κωλύματα

3. Η κατάρτιση του έγκυρου συμφώνου – Το ελαττωματικό σύμφωνο και η ακύρωσή του

ΙΙΙ. Οι προσωπικές, μικτές και περιουσιακές σχέσεις των μερών

1. Οι προσωπικές σχέσεις

2. Οι μικτές σχέσεις

3. Οι περιουσιακές σχέσεις

ΙV. Οι σχέσεις των μερών με τρίτους ή με το Δημόσιο

V. Οι σχέσεις των μερών με τα παιδιά τους

1. Η ίδρυση της συγγένειας με τα παιδιά

2. Το επώνυμο των παιδιών

3. Η γονική μέριμνα

4. Η υιοθεσία

VΙ. Η λύση του συμφώνου

1. Οι τρόποι της λύσης

α. Η λύση με πράξη των μερών

β. Η αυτοδίκαιη λύση

2. Οι συνέπειες της λύσης

3. Η συνέπεια της προηγούμενης ύπαρξης του συμφώνου: Η διατροφή μετά τη λύση του

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ