Ε. Τροβά, Το δίκαιο της τέχνης, 2025

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

– Είναι λεηλατημένη τέχνη η Madame Soler του Pablo Picasso;

– Madame Soler: μια σύντομη ιστορία Γερμανών αστών:

Η οικογένεια von Mendelssohn-Bartholdy

– Το νόημα και το περιεχόμενο του όρου λεηλασία και το ζήτημα με την τέχνη που υφάρπαξαν οι Ναζί

– Η θεωρητική προσέγγιση για τη λεηλασία της εκφυλισμένης τέχνης και την ευρύτερη προστασία των έργων τέχνης

– Το ζήτημα της ελευθερίας της έκφρασης και η εκφυλισμένη τέχνη

– Το ζήτημα της απόδοσης δικαιοσύνης

– Η θεσμική απόδοση δικαιοσύνης

– Η οικονομική απόδοση δικαιοσύνης

– Η αισθητική απόδοση δικαιοσύνης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Η ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ

ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗΣ

– Η μοντέρνα τέχνη

– H μοντέρνα τέχνη στη Γερμανία

– Εξπρεσιονισμός, κυβισμός, φουτουρισμός και το Bauhaus στη Γερμανία

– Η μοντέρνα τέχνη στη Γερμανία μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο

– Αποσχίσεις -Secession, ελευθερία της έκφρασης και η λογοκρισία του Klimt

– Η άσχημη και αηδιαστική τέχνη του Edvard Munch

– Η απόρριψη του έργου του Walter Leistikow

– Η Απόσχιση του Βερολίνου- Berlin Secession

– Η Απόσχιση και οι Εβραίοι: η φυσιογνωμία του Liebermann

– Πρώτες ευθείες επιθέσεις στη μοντέρνα τέχνη

– Μοντέρνα τέχνη και βλασφημία: George Grosz

– Τα πρώτα μουσεία μοντέρνας τέχνης

– Το μεγάλο ταξίδι του Alfred H.Barr στη μεσοπολεμική Ευρώπη

– Η πολιτική των Ναζί και ο ρόλος των ΗΠΑ ως προς τη μοντέρνα τέχνη

– Οι Εβραίοι και η τέχνη στις αρχές του 20ού αιώνα

– H συλλογή του Isaac Strauss

– Εβραϊκές συλλογές τέχνης στην Ευρώπη και ιδίως στη Γαλλία στις αρχές του 20ού αιώνα

– O Γερμανός Max Liebermann ζωγράφος, έμπορος και συλλέκτης

– Ο βλάσφημος Liebermann και η επιζωγράφιση του Ιησού ως απάντηση στη λογοκρισία

– Ο συλλέκτης και έμπορος τέχνης Paul Cassirer και ο Van Gogh

– Ο ρόλος του Cassirer στην Απόσχιση: μοντερνισμός και αντισημιτισμός

– Ο συλλέκτης και έμπορος Alfred Flechtheim

– Η συλλογή Schloss: εκλεκτή και περιζήτητη από τους Ναζί

– 21, rue La Boétie: Η συλλογή Paul Rosenberg: Picasso, Matisse, Braque στο έλεος του ναζισμού

– Οι συλλογές της οικογένειας Rothschild

– Ο μοιραίος Alphonse Kann: le plus chic du chic

– Οι Εβραίοι έμποροι τέχνης των αρχών του 20ού αιώνα

– Οι Εβραίοι καλλιτέχνες - Η Σχολή του Παρισιού των αρχών του εικοστού αιώνα

– Η περίπτωση του Emil Nolde: εκφυλισμένος, αντισημίτης και μέλος του κόμματος

– Το τέλος της ελευθερίας της έκφρασης στη Γερμανία

– Εβραϊσμός και εκφυλισμένη τέχνη: παράλληλα πεπρωμένα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

TO ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΝΤΑΣΣΕΤΑΙ Η ΔΙΩΞΗ, Η ΥΦΑΡΠΑΓΗ ΚΑΙ Η ΛΕΗΛΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΤΕΡΝΑΣ ΤΕΧΝΗΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ Η ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΗΣ

– Η λεηλασία: Το προγενέστερο καθεστώς του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου

– Η Συνθήκη της Βεστφαλίας (1648)

– Η Συνθήκη των Παρισίων (1815) και οι ρυθμίσεις για τα λεηλατημένα έργα τέχνης

– Ο πρώτος επαναπατρισμός έργων τέχνης και τα άλογα του Αγίου Μάρκου (1815)

– Το Συνέδριο της Βιέννης (1815): οι απαρχές της απαξίωσης των πολεμικών λεηλασιών

– Το πλοίο Marquis de Somerueles και η απόφαση του ναυτοδικείου του Χάλιφαξ για την εξαίρεση στα δικαιώματα του πολέμου (1813)

– Ένα καράβι γεμάτο τέχνη

– Η κρίση του ναυτοδικείου του Χάλιφαξ για την αξία της τέχνης για την ανθρωπότητα

– Ο κώδικας Lieber (1863): οι κανόνες του πολέμου και η τέχνη

– Ο Γαλλοπρωσικός πόλεμος, οι πολιτιστικές καταστροφές και το Σχέδιο Διακήρυξης των Βρυξελλών (1874)

– Το Eγχειρίδιο της Οξφόρδης (1880) και οι νόμοι του πολέμου στην Ξηρά

– Η Σύνθήκη της Χάγης και οι πολεμικές λεηλασίες (1899-1907)

– Το κεφάλαιο ΙΧ σχετικά με τον βομβαρδισμό

– Η νεωτερικότητα των αρχών του 20ού αιώνα ως προς την αντίληψη του παρελθόντος και των τεχνών

– Η Συνθήκη του Σεν Ζερμέν και το ζήτημα της επιστροφής πολιτιστικών αντικειμένων στην Ιταλία (1919)

– H Συνθήκη της Ρίγας και η υποχρέωση επιστροφής πολεμικών τροπαίων (1921)

– Η Συνθήκη του Τριανόν (1921) και η αναφορά στην πνευματική κληρονομιά κρατών στην οποία υπάγονται συγκεκριμένα αντικείμενα

– Η Συνθήκη Roerich για την Προστασία των Καλλιτεχνικών κι Επιστημονικών Οργανισμών και των Ιστορικών Μνημείων - Ουάσιγκτον (1935)

– Εκφυλισμένη τέχνη και διεθνές δίκαιο: μια διαφορετική αντιμετώπιση της λεηλασίας και της ελευθερίας της καλλιτεχνικής έκφρασης

– Η ελευθερία της έκφρασης στις αρχές του 20ού αιώνα

– Η αντίληψη της δικαιοσύνης για τη μοντέρνα τέχνη στις αρχές του 20ού αιώνα

– Η υπόθεση Brancusi: έργο τέχνης ή κουζινομάχαιρο;

– Η ανάπτυξη του δικαίου της πνευματικής ιδιοκτησίας

– H μοντέρνα τέχνη στη Γερμανία και η ελευθερία της έκφρασης

– H ελευθερία της έκφρασης στη Γερμανία πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο

– Το άρθρο 118 του Συντάγματος της Βαϊμάρης και η άνθιση των τεχνών

– Η λεηλασία και η δίωξη της μοντέρνας τέχνης: σε θολό νομικό περιβάλλον

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ ΛΕΗΛΑΣΙΩΝ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ: ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ

– Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και οι τέχνες

– Η στρατιωτική αναγκαιότητα κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο

– Το Λούβρο στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1915)

– Η Συνθήκη των Βερσαλλιών και η ρύθμιση της επιστροφής πολιτιστικών θησαυρών (1919)

– Οι δίκες εγκλημάτων του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου

– Η αμφισβήτηση του γερμανικού πολιτισμού και η μεσοπολεμική διαμάχη

– Πολιτισμός και Βαρβαρότητα: ο Victor Hugo για όσα έγιναν στην Κίνα κατά τη λεηλασία και την καταστροφή των Θερινών Ανακτόρων στο Πεκίνο από τους Αγγλογάλλους το 1861

– Πολιτισμός και Βαρβαρότητα στο δίκαιο

– Πολιτισμός και διεθνές δίκαιο

– Το ζήτημα των αποικιών

– Το Σύμφωνο της Κοινωνίας των Εθνών

– Τα πολιτισμένα κράτη

– Οι προσπάθειες της Κοινωνίας των Εθνών

– Η σύσταση της πρώτης Επιτροπής της Κοινωνίας των Εθνών (1932)

– Το πρώτο σχέδιο Σύμβασης της Κοινωνίας των Εθνών για τον επαναπατρισμό αντικειμένων τέχνης (1933)

– Το αναθεωρημένο σχέδιο Σύμβασης της Κοινωνίας των Εθνών για τον επαναπατρισμό πολιτιστικών αντικειμένων (1936)

– Το σχέδιο Σύμβασης της Κοινωνίας των Εθνών για την ανάκτηση λεηλατημένων πολιτιστικών αντικειμένων (1939)

– Το Διεθνές Ινστιτούτο Πολιτιστικής Συνεργασίας: ειρηνιστικό κίνημα και αντιπολεμικές θέσεις

– Πόλεμος και Πολιτισμός: η αλληλογραφία του Einstein με τον Freud : «όλα όσα βοηθούν στην πολιτισμένη εξέλιξη, εργάζονται εναντίον του πολέμου» (1932)

– Η Πρόσκληση των 93 προσωπικοτήτων στον πολιτισμένο κόσμο της 4.10.1914 "Kulturkrieger"

– Η ανακοίνωση της Γαλλικής Ακαδημίας Επιγραφών και Belles Lettres στις 23.10.1914 σε απάντηση της πρόσκλησης στον πολιτισμένο κόσμο 93 Γερμανών διανοούμενων

– To Μανιφέστο προς τους Ευρωπαίους

– Η λεηλασία της τέχνης στον διάλογο για τον πολιτισμό και τη βαρβαρότητα

– Το πρώτο στρατιωτικό σώμα για την προστασία της τέχνης: Kunstschutz

– Το καθεστώς που ίσχυε κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου

– Η σοφία της εποχής του Μεσοπολέμου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

Η ΥΦΑΡΠΑΓΗ ΚΑΙ Η ΛΕΗΛΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΤΕΡΝΑΣ ΤΕΧΝΗΣ: ΒΙΑ Ή BUSINESS;

– H τέχνη ως θύμα πολέμου και η συνεισφορά της λεηλασίας στην ανάδυση της μοντέρνας τέχνης και της προστασίας των πολιτιστικών αγαθών

– Η επίδραση του ναζιστικού δόγματος στην έννοια του πολιτισμού

– O Adolf Hitler και η τέχνη

– Ο διανοούμενος Alfred Rosenberg

– Η ΕRR του Hermann Göring

– Ο εξαιρετικός Walter Andreas Hofer: επιχειρηματίας και πολύτιμος σύμβουλος του Hermann Göring

– Ο Joseph Goebbels και η προπαγάνδα

– Η πλήρης απαγόρευση της «εκφυλισμένης τέχνης» το 1936 και η νομοθεσία για τους Εβραίους: παράλληλες διαδρομές

– Εκφυλισμός και ρατσισμός

– H «εκφυλισμένη» τέχνη - Entartete Kunst

– Εκφυλισμένοι καλλιτέχνες

– Η απαγόρευση της μοντέρνας τέχνης στη Γερμανία του Ράιχ: ένα σύνθετο νομοθετικό πλαίσιο

– Wider die Negerkultur für deutsches Volkstum (1930): η μοντέρνα τέχνη σε αμφισβήτηση

– Το διάταγμα της 27ης Ιουλίου 1937 για τη δήμευση έργων από τα μουσεία

– Η δήμευση των έργων εκφυλισμένης τέχνης- Gesetz über Einziehung von Erzeugnissen entarteter Kunst (1938)

– Η φύλαξη των έργων τέχνης που κατάσχοντο

– Οι επιλεγμένοι από το Ράιχ έμποροι τέχνης (1937)

– Η Επιτροπή Αξιοποίησης Εκφυλισμένων Έργων Τέχνης (1938)

– Οι προτάσεις νομοθετικών ρυθμίσεων του εμπόρου τέχνης Karl Haberstock

– Το «Διάταγμα κατά των Προϊόντων Τέχνης Κατώτερης Ποιότητας» - 1η Οκτωβρίου (1940)

– Οργανωμένες πωλήσεις έργων εκφυλισμένης τέχνης

– Η πώληση των κατασχεμένων έργων

– Δημοπρασίες έργων τέχνης από τους Ναζί: ο ρόλος της ουδέτερης Ελβετίας

– Η διατήρηση του νόμου «περί δήμευσης έργων εκφυλισμένης τέχνης» από τους Συμμάχους

– Οι καλλιτέχνες στο Τρίτο Ράιχ και το Επιμελητήριο Πολιτισμού (1933)

– To ιδιαίτερο πεπρωμένο των απαλλοτριωμένων/κατασχεμένων έργων τέχνης

– Οι εκθέσεις τέχνης του 1937 στο Μόναχο: Γερμανική και Εκφυλισμένη τέχνη

– Ο ακριβής προσδιορισμός της εκφυλισμένης τέχνης στις εκθέσεις των Ναζί

– Η τύχη των έργων που εκτέθηκαν στην έκθεση αυτή

– Οι αντιεκθέσεις ως πράξη αντίστασης

– Το νομοθετικό πλαίσιο που αφορούσε ειδικά τους Εβραίους και επέδρασε στην τύχη της εκφυλισμένης τέχνης

– Μέτρα Αποπολιτογράφησης: ο «Νόμος για την ανάκληση της πολιτογράφησης και τη στέρηση της γερμανικής ιθαγένειας»

– Οι Νόμοι της Νυρεμβέργης

– Η καταλογογράφηση των εβραϊκών περιουσιών και οι αναγκαστικές πωλήσεις

– Το Διάταγμα σχετικά με την αναφορά της εβραϊκής περιουσίας

– Η νομοθετική «Αριοποίηση»

– «Εθελοντική αριοποίηση»

– «Αναγκαστική αριοποίηση»

– Το παράδειγμα της γκαλερί Stern

– Η λεηλασία των αυστριακών συλλογών

– Κατασχέσεις έργων τέχνης από την Τσεχία και την Πολωνία (1939)

– Η κατάσταση σε άλλες κατεχόμενες χώρες

– Η συλλογή Herzog στην Ουγγαρία

– Η κατάσταση στη Γαλλία για τα έργα τέχνης

– Το προνόμιο του Führer (Führerprinzip) και το σχεδιαζόμενο Μουσείο του Führer στο Λιντς

– O Bruno Lohse και αγορά τέχνης - “There’s no business like Shoah Business”

– Και αιφνιδίως το 2012… ο Cornelius Gurlitt

– Η αναβίωση πολλών αξιώσεων επιστροφής έργων μοντέρνας τέχνης τα τελευταία χρόνια: La cueillette des olives και La Ronde Enfantine

– Η υπέρβαση των business των Ναζί από την τέχνη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

ΟΙ ΣΥΜΜΑΧΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ: ΜΙΑ ΠΡΩΤΟΓΝΩΡΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

– Η περίοδος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και οι πρώτες αντιδράσεις των Συμμάχων

– Οι Οδηγίες του Στρατηγού Eisenhower για τον σεβασμό πολιτιστικών αγαθών (1943-1944)

– Η Διακήρυξη του Λονδίνου για την ακυρότητα των μεταβιβάσεων λεηλατημένων έργων τέχνης (1943)

– Τα θεσμικά όργανα των Συμμάχων για τη μέριμνα για την τέχνη και τα πολιτιστικά αγαθά και η Δίκη της Νυρεμβέργης

– Η Επιτροπή Roberts

– Η Μονάδα διερεύνησης Λεηλασίας Έργων Τέχνης

– Art Looting Investigation Unit (ALIU)

– ALIU Αναφορές και ευρετήρια

– Η οργάνωση Μνημείων Άνδρες - Monuments Men

– Ο βρετανός Sir Leonard Woolley

– Η βρετανική Επιτροπή Macmillan

– Varian Fry: το πέρασμα καλλιτεχνών και έργων τέχνης από τη Μασσαλία στις ΗΠΑ

– Οι συμφωνίες ανακωχής και οι συνθήκες ειρήνης

– Η Σύμβαση για τη Διευθέτηση Ζητημάτων που προκύπτουν από τον Πόλεμο και την Κατοχή (1952)

– Η Επιτροπή Εγκλημάτων Πολέμου των Ηνωμένων Εθνών (UNWCC) και τα εγκλήματα κατά των πολιτιστικών αγαθών

– Η περίπτωση των (εκατέρωθεν) σοβιετικών απαλλοτριώσεων

– Η επιτροπή Vaucher

– Οι δίκες της Νυρεμβέργης (1945-1946)

– Το δικαστήριο της Νυρεμβέργης και η δικαιοδοσία του στη λεηλασία

– H πρώτη καταδίκη για λεηλασία ως έγκλημα πολέμου

– Η δίκη του Alfred Rosenberg

– Η «εκφυλισμένη τέχνη» στο τέλος του πολέμου

– To «Κεντρικό Σημείο Συλλογής του Μονάχου», Der "Central Art Collecting Point" στο München Kunstrestitution in der Nachkriegszeit

– Τα πρώτα συμπεράσματα με το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου για τη λεηλασία και την τέχνη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΙΕΡΑ ΑΣΥΛΑ ΕΩΣ ΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΛΕΗΛΑΣΙΑΣ

– Από το δικαίωμα των νικητών στα λάφυρα στη σύγχρονη παράνομη διακίνηση πολιτιστικών θησαυρών

– Το δίκαιο της ένοπλης σύρραξης

– Το δίκαιο της ένοπλης σύρραξης και η Σύμβαση της Γενεύης της 12ης Αυγούστου 1949 περί προστασίας του αμάχου πληθυσμού σε καιρό πολέμου (ν. 3481/56 Α΄3) και τα Πρόσθετα Πρωτόκολλα της 8.6.1977 (1949)

– Τα πρόσθετα Πρωτόκολλα της Συνθήκης της Γενεύης Ι και ΙΙ (1977)

– Μια διαπίστωση για τη λεηλασία και το ανθρωπιστικό δίκαιο

– Διεθνές εθιμικό δίκαιο ένοπλης σύρραξης και πολιτιστικά αγαθά

– Εθιμικοί κανόνες: η ευρύτατη αποδοχή των εκδοχών της λεηλασίας

– Η Σύμβαση της Χάγης του 1954 και τα δύο της Πρωτόκολλα: η λεηλασία, η κλοπή και ο σφετερισμός έργων τέχνης

– Ορίζοντας τα Πολιτιστικά Αγαθά

– Απαγόρευση κλοπής, λεηλασίας και σφετερισμού έργων τέχνης

– Η λεηλασία της μοντέρνας τέχνης και η Madame Soler

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

– Η επιθυμία για απόδοση δικαιοσύνης

– Απόδοση δικαιοσύνης για τους ιδιοκτήτες των λεηλατημένων έργων τέχνης

– Απόδοση δικαιοσύνης για τη μοντέρνα τέχνη

– Απόδοση δικαιοσύνης για την ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης

– Επαναπροσδιορισμός των τρόπων απόδοσης δικαιοσύνης

– Επαναπροσδιορισμός του νοήματος του όρου λεηλασία

– Ιδιαίτερη σημασία των κανόνων ηπίου δικαίου και των κανόνων δεοντολογίας

– Ο Πολωνοεβραίος συλλέκτης Leon Bendel και ο πίνακας The Eye of the Law (Justitia)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Η ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΕΚΦΥΛΙΣΜΕΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

– Οι δικαστικές διαμάχες στην Ευρώπη

– Η πρώτη απόφαση του ελβετικού «Τμήματος για αγωγές ανάκτησης περιουσίας που αφαιρέθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου» του 1948: το πρώιμο ελβετικό δίκαιο

– H απόφαση του Bundesgerichtshof (Ανωτάτου Δικαστηρίου της Γερμανίας) στην υπόθεση της Συλλογής Αφισών του Hans Sachs, 24 Απριλίου 2012

– Η υπόθεση Ambroise Vollard και το γαλλικό δίκαιο: Ο επαναπροσδιορισμός της έννοιας λεηλασία

– Un service public de l’État: δημόσια υπηρεσία η αποκατάσταση των έργων τέχνης κατά το γαλλικό δίκαιο

– H υπόθεση Gentili di Giuseppe Heirs κατά μουσείου του Λούβρου και Γαλλικής Δημοκρατίας

– Η υπόθεση Bauer: La Cueillette des pois του Camille Pissarro

– Η απόφαση του γαλλικού Αρείου Πάγου της 11ης Σεπτεμβρίου 2019: Toll vs Bauer

– Η επίδραση της Διακήρυξης του Λονδίνου του 1943 στη γαλλική νομολογία

– Η εφαρμογή των αρχών ηπίου δικαίου από τα γαλλικά δικαστήρια: η υπόθεση Rosenberg κατά Centre National d'art et de culture Georges Pompidou για το έργο Fleurs de Coquillages του Marx Ernst

– H σύμφωνη ερμηνεία με τη Διακήρυξη του Λονδίνου: η υπόθεση Bauer

– Το αίτημα για απόδοση δικαιοσύνης στις ΗΠΑ

– Η υπόθεση Menzel v. List σχετικά με τη λεηλατημένη τέχνη από τους Ναζί (1969)

– Η υπόθεση Herzog ενώπιον των δικαστηρίων των ΗΠΑ και το έγκλημα της γενοκτονίας

– Μια πολυεπίπεδη διαμάχη των κληρονόμων Fritz Grünbaum και το Art Institute of Chicago

– Διαφορές λεηλατημένης τέχνης στο Supreme Court των ΗΠΑ: η υπόθεση Cassirer και ο νόμος περί αλλοδαπών κυρίαρχων ασυλιών (FSIA)

– Η νομική διαμάχη για τον πίνακα του Camille Pissaro Rue Saint Honoré in the afternoon

– Οι ιδιαιτερότητες της δικαστικής διεκδίκησης της λεηλατημένης τέχνης: η Ιστορία ενώπιον των δικαστηρίων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

ΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΠΟΥ ΕΝΙΣΧΥΣΑΝ ΤΙΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΛΕΗΛΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ H ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΙΣΧΥΡΟΥ LOBBY: ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ WASHINGTON

– World Jewish Restitution Organization (WJRO)

– Παγκόσμιος Εβραϊκός Οργανισμός Αποκατάστασης

– Η Διάσκεψη για τις Εβραϊκές Υλικές Αξιώσεις κατά της Γερμανίας

– Η ίδρυση του World Jewish Congress Commission for Art Recovery

– Η Επιτροπή για τη Λεηλατημένη Τέχνη στην Ευρώπη (CLAE) (1999)

– Η CLAE και η εναλλακτική επίλυση διαφορών

– Το Κεντρικό Μητρώο Πληροφοριών για Λεηλατημένα Πολιτιστικά Αγαθά Central Register of Information on Looted Cultural Property 1933-1945

– Washington Conference Principles on Nazi-Confiscated Art-

– Οι Αρχές της Washington για την Τέχνη που κατασχέθηκε από τους Ναζί (1999)

– Η αφορμή: η υπόθεση Goodman & Gutmann v. Searle και το έργο Landscape with Smokestacks, του Edgar Degas

– Washington Conference on Holocaust-Era Assets (1998)

– Η Διακήρυξη της Washington για την τέχνη που έχει κατασχεθεί: confiscated art (1999)

– H τέχνη που κατασχέθηκε από τους Ναζί το αντικείμενο των Αρχών της Washington

– Η 11η αρχή για την εναλλακτική επίλυση διαφορών

– Νέες κατευθυντήριες γραμμές και διευκρινίσεις των Αρχών της Washington του 2024

– Η σημασία των κατευθυντηρίων αρχών του 2024 για το νόημα της λεηλασίας της τέχνης

– Η επίδραση των Αρχών της Washington σε διεθνείς οργανισμούς

– Προκλήσεις κατά την εφαρμογή των Αρχών της Washington

– Κάποιες πρώτες συνέπειες από τις Αρχές της Washington

– Επιστροφές έργων τέχνης μετά τις Αρχές της Washington

– Υπόθεση Oriental Woman Seated on the Floor- Paul Rosenberg

– Υπόθεση Jaffé

– Υπόθεση Maria Altmann

– Συλλογή Jacques Goudstikker

– Υπόθεση Amalie Redlich

– Η Κοινή Δήλωση ΗΠΑ και Γερμανίας του 1998 και η σημασία της για τους οίκους δημοπρασιών

– O μεγάλος συμβιβασμός με το τραπεζικό σύστημα: ένας σημαντικός διακανονισμός

– Η ιδιαιτερότητα των Οργανισμών αυτών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Η ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ WASHINGTON

– Το Συμβούλιο της Ευρώπης

– Το Ψήφισμα 1205/1999 του Συμβουλίου της Ευρώπης

– Η Δήλωση του φόρουμ του Vilnius - Vilnius International Forum on Holocaust-Era Looted Cultural Assets (2000)

– Το σχέδιο Διακήρυξης αρχών της UNESCO για τα πολιτιστικά αγαθά που εκτοπίσθηκαν σε σχέση με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (2009)

– Ένας εξειδικευμένος ορισμός των πολιτιστικών αγαθών

– Εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης διαφορών σύμφωνα με το Σχέδιο Διακήρυξης της UNESCO

– Το σχέδιο Διακήρυξης των αρχών σχετικά με τα πολιτιστικά αγαθά που εκτοπίστηκαν στο πλαίσιο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου

– Οι λόγοι που παρέμεινε ως σχέδιο η Διακήρυξη του 2009

– Οι Συστάσεις του ICOM σχετικά με την επιστροφή έργων τέχνης που ανήκουν σε Εβραίους ιδιοκτήτες (14 Ιανουαρίου 1999)

– Επίλυση διαφορών ICOM-WIPO

– Μεταξύ διπλωματίας και ιδιωτικής επίλυσης διαφορών: Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (International Council of Museums - ICOM) και η διαδικασία διαμεσολάβησης ΙCOM- WIPO

– Η συμβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απόδοση δικαιοσύνης για τα λεηλατημένα πολιτιστικά αγαθά των Εβραίων και άλλων θυμάτων ναζιστικών διώξεων

– Η Διακήρυξη του Terezin – Terezin Declaration on Holocaust Era Assets and Related Issues (2009)

– H αναφορά της Διακήρυξης του Terezin σε δικαστικές αποφάσεις.

– Η Ευρωπαϊκή Ερευνητική Υποδομή για το Ολοκαύτωμα (EHRI)

– Τα έργα τέχνης και η κυβέρνηση του Vichy

– Τα Ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

– Το αίτημα της καταλογογράφησης

– Η Διακήρυξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (2000)

– Διασυνοριακές αξιώσεις επιστροφής λεηλατημένων έργων τέχνης και πολιτιστικών αγαθών - Εκτίμηση της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας που συνοδεύει την έκθεση νομοθετικής πρωτοβουλίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (εισηγητής: Pavel Svoboda) (2017)

– Κοινή δήλωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της τσεχικής προεδρίας της ΕΕ (29 Ιουνίου 2009) - Joint Declaration of the European Commission and the Czech EU Presidency (29 June 2009)

– Η Έκθεση της ΕΕ σχετικά με τις διασυνοριακές αξιώσεις επιστροφής έργων τέχνης και πολιτιστικών αγαθών που λεηλατήθηκαν σε ένοπλες συγκρούσεις και πολέμους, 20 Νοεμβρίου 2018 και η πρόταση ψηφίσματος [2017/2023(INI)]

– Παρατηρήσεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

Η ΘΕΣΠΙΣΗ ΚΩΔΙΚΩΝ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ

– Η σημασία των Κωδίκων Δεοντολογίας για τα μουσεία, τους διευθυντές, τους εμπόρους τέχνης

– Ο Κώδικας Δεοντολογίας της Association of Art Museum Directors (AAMD) (1966)- Αποδοχή του ελέγχου προέλευσης

– H διακήρυξη της Πενσυλβάνια- The Pennsylvania Declaration, Decision of Curators of the University Museum, University of Pennsylvania (April 1, 1970)

– Ο Κώδικας Δεοντολογίας για τα Μουσεία του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) (1986) -Η υποχρέωση ελέγχου προέλευσης

– Ο Κώδικας Δεοντολογίας της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Εμπόρων Έργων Τέχνης και Αρχαιοτήτων (CINOA) (1987) - Η υποχρέωση ελέγχου γνησιότητας και προέλευσης

– Ο Κώδικας Δεοντολογίας για εμπόρους (dealers) πολιτιστικών αγαθών της UNESCO (1999)

– Ο Κώδικας Δεοντολογίας της Αμερικανικής Ένωσης Μουσείων - Code of Ethics of the American Alliance of Museums (AAM) (1999)

– Η παράνομη ιδιοποίηση αντικειμένων κατά τη ναζιστική περίοδο (2000) - Συνιστώμενες διαδικασίες για την παροχή πληροφοριών στο κοινό σχετικά με αντικείμενα που μεταφέρθηκαν στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια της ναζιστικής εποχής

– Το ζήτημα του ελέγχου της προέλευσης των έργων τέχνης

– Τι είναι όμως η προέλευση (provenance) των έργων τέχνης;

– Ο έλεγχος προέλευσης για τα έργα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου

– Η οργάνωση βάσεων δεδομένων στην υπηρεσία του ελέγχου της προέλευσης

– Το ήπιο δίκαιο στην υπηρεσία της απόδοσης δικαιοσύνης

– Η υπόθεση Κληρονόμοι Meyer κατά Fred Jones Jr. Μουσείο Τέχνης του Πανεπιστημίου της Οκλαχόμα

– Οι Αρχές Δεοντολογίας ως μέσον άσκηση πολιτικής πίεσης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

Η ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΝΟΜΟΘΕΣΙΩΝ ΣΤΙΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ

– Oι Επιτροπές που συγκροτήθηκαν μετά τη Διακήρυξη της Washington και το έργο τους

– Η γερμανική Επιτροπή Limbach: μια αποτυχία και μια επιτυχία στην υπόθεση των κληρονόμων του Flechtheim (Beratende Kommission)

– Η υπόθεση των κληρονόμων Alfred Flechtheim

– Η αυστριακή Επιτροπή Beirat (Kommission für Provenienzforschung and the Beirat)

– Η εμπλοκή της Επιτροπής Beirat στην υπόθεση Altmann

– Η γαλλική επιτροπή (Commission pour l’Indemnisation des Victimes de Spoliation)

– Η Συμβουλευτική Επιτροπή του Ηνωμένου Βασιλείου (The Spoliation Advisory Panel- SAP)

– Η διαμάχη κληρονόμων Herbert Gutmann

– Η ολλανδική Επιτροπή (Restitutie Commissie)

– Η υπόθεση Jacques Goudstikker

– H Oδαλίσκη της Οικογένειας Stern

– Η ελβετική Επιτροπή - [Independent Commission of Experts Switzerland - Second World War (ICE)]

– Η ισπανική Επιτροπή και η υπόθεση Cassirer για το έργο του Camille Pissarro Rue Saint-Honoré

– Η συνεργασία των εθνικών επιτροπών

– Οι εθνικές νομοθεσίες που θεσπίσθηκαν για την αποκατάσταση της λεηλατημένης ιδιοκτησίας των έργων τέχνης

– Η συμμαχική ρύθμιση στη Γερμανία

– Το γαλλικό δίκαιο και η νομολογία

– Η επιτροπή Mattéoli

– O νόμος του 2023

– Η απόδειξη της λεηλασίας κατά τη γαλλική νομολογία

– Η περίπτωση Hugo Schumann: οικειοθελής επιστροφή έργου του Max Pechstein

– H συμφωνία του Beaubourg για το έργο L'Homme à la guitare του Braque με τους κληρονόμους του Αlphonse Kann

– Η μεταπολεμική Ελβετική νομοθεσία

– Μια απόπειρα μεταρρύθμισης στην Ελβετία το 2023

– Ισπανία- Ιταλία

– Η αυστριακή νομοθεσία

– Οι αξιώσεις της οικογένειας Rothschild στην Αυστρία

– Η νομοθεσία της Τσεχίας και της Πολωνίας

– Η βρετανική νομοθεσία

– Η υπόθεση Κληρονόμοι Feldmann: μια υπόθεση που δεν αφορούσε σε μοντέρνα τέχνη, αλλά οδήγησε τη Μεγάλη Βρετανία σε αλλαγή της νομοθεσίας της

– Η συλλογή Feldmann

– Κληρονόμοι Feldmann κατά Βρετανικού Μουσείου

– Ex gratia payment

– The Holocaust (Return of cultural objects) Art 2009

– Το νομικό πλαίσιο στις ΗΠΑ

– Ο τελευταίος νόμος του Barak O Bama The Holocaust Expropriated Art Recovery Act του 2016

– Και μία σημαντική απόφαση από δικαστήριο των ΗΠΑ στη βάση του νόμου αυτού

– Η Γερμανία θεσπίζει έναν νέο νόμο και ένα διαιτητικό δικαστήριο για να αποφανθεί σχετικά με τις λεηλασίες έργων τέχνης από τους Ναζί (2025)

– Η Madame Soler ξανά στο προσκήνιο

– Η πρακτική εφαρμογή των νέων μέτρων και η συλλογή του Alfred Flechtheim

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

ΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΛΕΗΛΑΤΗΜΕΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

– Η ιδιαίτερη περίπτωση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και οι Κατευθυντήριες Γραμμές της Ένωσης Αμερικανών Διευθυντών Μουσείων (AAMD)

– Η υπόθεση του Πορτρέτου Wally: εξωδικαστικός διακανονισμός μετά από έναν πολυετή δικαστικό αγώνα στις ΗΠΑ

– Διαιτησία: Η υπόθεση Maria V. Altmann (2011)

– Επίλυση με διαμεσολάβηση από ιδιώτη διαμεσολαβητή

– Η υπόθεση Malewicz κατά της πόλης του Άμστερνταμ

– Το έργο Glaucus and Scylla του Turner- Anna και John Jeffé

– Εξωδικαστικός συμβιβασμός στην υπόθεση Rosenberg-Seattle Art Museum: η συνέπεια του Paul Rosenberg και το ειδικό καθεστώς του Holocaust Art Restitution Project

– Συμφωνία συμβιβασμού: Η υπόθεση Otto Nathan and Bertha Deutsch για το διάσημο έργο του Emil Nolde Blumengarten

– The Absinthe Drinker του Picasso και άλλοι συμβιβασμοί των κληρονόμων Paul von Mendelssohn-Bartholdy

– Συμβιβασμός κληρονόμων Max Liebermann και Ιδρύματος Georg Schäfer με μεσολάβηση και καταβολή από ανώνυμο τρίτο

– Οικειοθελής επιστροφή έργων τέχνης

– Bouquet of Flowers in a Clay Vase του Studio of Jan Brueghel the Elder και κληρονόμοι Julius Kien

– Προσπάθειες αποκατάστασης: το πορτρέτο του Bruno Cassirer

– Litzlberg am Attersee της Amalie Redlich που αποβίωσε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης

– Η εναλλακτική επίλυση διαφορών: ιδιαίτερα προβεβλημένη πλην αβέβαιη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7

ΜΝΗΜΕΣ ΕΚΦΥΛΙΣΜΕΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

– H δημιουργία του όρου πολιτιστικό αγαθό (cultural property) και η τέχνη

– Η κληρονομιά της εκφυλισμένης τέχνης στο διεθνές δίκαιο

– H κατοχύρωση της ελευθερίας της έκφρασης

– H Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (UDHR)

– To Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (ICCPR)

– Το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα (ICESCR)

– Τα πολιτιστικά δικαιώματα

– Η Σύσταση της UNESCO του 1980 για το καθεστώς του καλλιτέχνη

– Η Οικουμενική Διακήρυξη για την πολιτιστική πολυμορφία- Universal Declaration on cultural diversity (2001)

– Η Σύμβαση για την προστασία και την προώθηση της πολυμορφίας και των πολιτιστικών εκφράσεων (2005)

– H ελευθερία της τέχνης για την UNESCO

– Η ΕΣΔΑ και το Συμβούλιο της Ευρώπης για την τέχνη

– Η Σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης για «Το δικαίωμα όλων να συμμετέχουν στον πολιτισμό» (2012)

– Το Μανιφέστο του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ελευθερία της έκφρασης των Τεχνών και του Πολιτισμού στην Ψηφιακή Εποχή - Manifesto on the Freedom of Expression of Arts and Culture in the Digital Era (2020)

– Τέχνη και Πολιτισμός – Η ελευθερία της τέχνης μέσω της κατοχύρωσης πολιτιστικών δικαιωμάτων από το διεθνές δίκαιο

– O Χάρτης θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ

– Η ιδιαίτερη σημασία του διεθνούς δικαίου για την ελευθερία της τέχνης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8

Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΚΦΥΛΙΣΜΕΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑ: Η ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ

ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ

– Το Σύνταγμα της Γερμανίας (1949)

– Το Σύνταγμα της Ιταλίας (1947)

– Το Σύνταγμα της Ισπανίας (2024)

– Το Σύνταγμα της Κροατίας (1991, όπως αναθεωρήθηκε το 2013)

– To Σύνταγμα της Σερβίας (2006)

– Το Σύνταγμα της Σουηδίας 1974 (όπως αναθεωρήθηκε το 2012) και της Φινλανδίας (2000)

– Το Σύνταγμα των Κάτω Χωρών (1815-2018)

– Το Σύνταγμα της Πολωνίας (1997)

– Το Σύνταγμα της Ελβετίας (1999)

– Το Σύνταγμα της Ρουμανίας (1991, όπως αναθεωρήθηκε το 2003)

– Το Σύνταγμα της Ελλάδας (1975-2009)

– Το Σύνταγμα της Τουρκίας (1995)

– Η τέχνη και η ελευθερία της έκφρασης ως συνταγματική παρακαταθήκη

ΤΕΛΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ

– Το πέρασμα της μοντέρνας τέχνης στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και η αισχρή (obscene) τέχνη

– H μοντέρνα τέχνη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη: ακόμη κρύβεται σε κρύπτες και θυρίδες τραπεζών

– Η ελευθερία της καλλιτεχνικής δημιουργίας: μια δυστοπική πραγματικότητα

– Καλλιτέχνες σε κίνδυνο

– Μοντέρνα τέχνη και απόδοση δικαιοσύνης: βίοι αυτόνομοι

– Πολιτισμός και βαρβαρότητα: η επικράτηση της πολυμορφίας

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνική

Ξενόγλωσση