Ε. Τσότσου, H προστασία του εγγυητή στις τραπεζικές συναλλαγές, 2025

Πίνακας Περιεχομένων

Πρόλογος

Ευχαριστίες

Πίνακας Περιεχομένων

Πίνακας Συντομογραφιών

Ελληνικές

Ξενόγλωσσες

Περίληψη

Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Ι. Έννοια και σκοπός της σύμβασης εγγύησης

ΙΙ. Βασικά χαρακτηριστικά της σύμβασης εγγύησης

1. Παρεπόμενος χαρακτήρας της σύμβασης εγγύησης - Το ζήτημα των εγγυήσεων «σε πρώτη ζήτηση»

2. Επικουρικός χαρακτήρας της σύμβασης εγγύησης

3. Αφηρημένος χαρακτήρας της σύμβασης εγγύησης

4. Αρχή του σεβασμού του αλλότριου, άλλως ξενικού, χαρακτήρα της σύμβασης εγγύησης

5. Ενδοτικού δικαίου διατάξεις

III. Διάκριση από συγγενείς έννοιες

1. Παθητική εις ολόκληρον ενοχή

2. Εγγυοδοτική σύμβαση

3. «Εγγύηση» στη σύμβαση μίσθωσης

4. Εμπράγματες ασφάλειες

ΙV. Αντικείμενο και περιεχόμενο της εγγύησης

1. Προσδιορισμός πρωτοφειλέτη και δανειστή - Το ζήτημα της εγγύησης «εν λευκώ» ως προς το πρόσωπο του πιστωτή

2. Προσδιορισμός της ασφαλιζόμενης απαίτησης

α. Ορισμένη ή οριστή απαίτηση - Το ζήτημα της εγγύησης «εν λευκώ» ως προς το ποσό χορήγησης αυτής

β. Μελλοντική ή υπό αίρεση απαίτηση

γ. Διάκριση εγγυήσεων ορισμένου χρόνου από εγγυήσεις για απαιτήσεις που θα γεννηθούν σε ορισμένο χρόνο

δ. Το ζήτημα των χρονικά και ποσοτικά απεριορίστων εγγυήσεων και του ενδεχόμενου δικαιώματος καταγγελίας

V. Αστικός ή εμπορικός χαρακτήρας της εγγύησης

Β. Προστασία του εγγυητή μέσω της αμφισβήτησης του κύρους της σύμβασης εγγύησης

Ι. Ακυρότητα της σύμβασης εγγύησης

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις για εγγυήσεις παρεχόμενες από επιχειρηματικά αμέτοχα και ψυχολογικά εξαρτώμενα πρόσωπα, ιδίως σύζυγο ή στενούς συγγενείς του πρωτοφειλέτη

2. Εγγυήσεις εταίρων/μετόχων υπέρ της πρωτοφειλέτριας εταιρείας

3. Υπέρμετρες εγγυήσεις - ακυρότητα σύμβασης εγγύησης λόγω αντίθεσης στα χρηστά ήθη

α. Αντιμετώπιση του ζητήματος από την αλλοδαπή, ιδίως γερμανική, νομολογία

β. Αντιμετώπιση του ζητήματος από την ελληνική νομολογία

i. Νομολογία παλαιότερων ετών

ii. Νομολογία τελευταίων ετών

iii. Γενικότερες παρατηρήσεις για τις αντίθετες στα χρηστά ήθη δικαιοπραξίες και προβληματισμοί επί της νεότερης νομολογίας

ΙΙ. Ακυρωσία της σύμβασης εγγύησης

1. Πλάνη

α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

β. Ουσιώδης πλάνη

γ. Πλάνη στα παραγωγικά αίτια

2. Απάτη

3. Απειλή

ΙΙΙ. Υποχρέωση της τράπεζας για παροχή πληροφόρησης και διαφώτισης έναντι του εγγυητή

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

2. Οι απορρέουσες από την αρχή της καλής πίστης υποχρεώσεις πληροφόρησης και διαφώτισης και η διαμόρφωση κριτηρίων εξειδίκευσης της έκτασης και του περιεχομένου τους

3. Ειδικότερα, η υποχρέωση πληροφόρησης και διαφώτισης κατά το προσυμβατικό στάδιο

α. Νομολογιακή προσέγγιση του ζητήματος

β. Η εξέταση του εν λόγω ζητήματος στο πλαίσιο της ευθύνης από διαπραγματεύσεις (άρθρα 197-198 ΑΚ)

γ. Επιχειρήματα από ειδικότερα νομοθετήματα που διέπουν τις τραπεζικές συναλλαγές

i. ΚΥΑ Ζ1-699/23-06-2010 για την καταναλωτική πίστη

αα) Υποχρέωση προσυμβατικής πληροφόρησης

ββ) Υποχρέωση αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας του καταναλωτή

ii. Κώδικας Τραπεζικής Δεοντολογίας

iii. Υπ’ αριθ. 2501/31-10-2002 Πράξη του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος

iv. Πιστώσεις χορηγούμενες σε συνάλλαγμα ή με ρήτρα συναλλάγματος

v. Ειδικότερες διατάξεις των άρθρων 3β’, 4 και 4θ’ του ν. 2251/1994, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει

vi. Νομοθεσία για τις συμβάσεις παροχής επενδυτικών υπηρεσιών

4. Υποχρέωση ενημέρωσης κατά τη λειτουργία της σύμβασης εγγύησης για την οικονομική κατάσταση του πρωτοφειλέτη και την εξέλιξη της οφειλής

Γ. Προστασία του εγγυητή κατά τις ειδικότερες διατάξεις του Αστικού Κώδικα που διέπουν τη σύμβαση εγγύησης

Ι. Επιβολή έγγραφου τύπου της εγγύησης κατ’ άρθρο 849 ΑΚ

1.- Η έκταση και το περιεχόμενο του έγγραφου τύπου

2. Συνέπειες της έλλειψης εγγράφου τύπου και θεραπεία της ακυρότητας

ΙΙ. Προστασία του εγγυητή από διατάξεις που αποτελούν εκδήλωση του παρεπόμενου χαρακτήρα της εγγύησης

1. Ευθύνη εγγυητή για την εκάστοτε έκταση της κύριας οφειλής (άρθρα 851-852 ΑΚ)

α. Η εκάστοτε έκταση της κύριας οφειλής ως κριτήριο ευθύνης του εγγυητή

β. Ευθύνη του εγγυητή για τις συμβατικές ευνοϊκές και δυσμενείς μεταβολές της κύριας οφειλής

γ. Ευθύνη του εγγυητή για τις μη συμβατικές μεταβολές της κύριας οφειλής

δ. Ευθύνη του εγγυητή για παρεπόμενες παροχές κι ο ερμηνευτικός κανόνας του άρθρου 852 ΑΚ

ε. Εγγύηση ανωτάτου ποσού

2. Δυνατότητα προβολής μη προσωποπαγών ενστάσεων του πρωτοφειλέτη κατά του δανειστή (άρθρο 853 ΑΚ)

α. Μη προσωποπαγείς ενστάσεις του πρωτοφειλέτη

i. Ένσταση ακυρότητας της σύμβασης, από την οποία πηγάζει η κύρια οφειλή.

ii. Ένσταση ακυρωσίας της σύμβασης, από την οποία πηγάζει η κύρια οφειλή.

iii. Ένσταση μη απαιτητού της κύριας οφειλής

iv. Ένσταση απόσβεσης της κύριας οφειλής

v. Ένσταση συμψηφισμού κατ’ άρθρο 447 ΑΚ

vi. Ένσταση παραγραφής της κύριας οφειλής

vii. Ένσταση μη εκπληρωθέντος συναλλάγματος κι ένσταση επισχέσεως

viii. Ένσταση δεδικασμένου

β. Δυνατότητα παραίτησης του εγγυητή από την προστασία της διάταξης του άρθρου 853 ΑΚ

3. Ελευθέρωση του εγγυητή κατ’ άρθρο 864 ΑΚ

ΙΙΙ. Προστασία του εγγυητή από διατάξεις που αποτελούν εκδήλωση του επικουρικού χαρακτήρα της εγγύησης - Η ένσταση διζήσεως

1. Η ρύθμιση της ένστασης διζήσεως (άρθρο 855 ΑΚ)

2. Η ρύθμιση της διάταξης του άρθρου 856 ΑΚ

3. Ο αποκλεισμός της ένστασης διζήσεως κατά τις διατάξεις του άρθρου 857 περ. 2, 3 και 4 ΑΚ

4. Δυνατότητα παραίτησης του εγγυητή από τα δικαιώματα των άρθρων 855 και 856 ΑK

IV. Προστασία του εγγυητή από διατάξεις που αποτελούν εκδήλωση της αρχής σεβασμού του αλλότριου χαρακτήρα της εγγύησης

1. Η ένσταση ελευθέρωσης του εγγυητή κατά τη διάταξη του άρθρου 862 ΑΚ

α. Προϋποθέσεις ελευθέρωσης του εγγυητή κατ’ άρθρο 862 ΑΚ

i. Επιγενόμενη αδυναμία του δανειστή να ικανοποιηθεί από τον πρωτοφειλέτη

ii. Η αδυναμία ικανοποίησης να οφείλεται σε πταίσμα του δανειστή.

iii. Αιτιώδης συνάφεια μεταξύ του πταίσματος του δανειστή και της αδυναμίας ικανοποίησής του από τον πρωτοφειλέτη

β. Δυνατότητα παραίτησης του εγγυητή από την προστασία του άρθρου 862 ΑΚ

i. Το κύρος της παραίτησης κατά τη διάταξη του άρθρου 332 παρ. 1 ΑΚ

ii. Το κύρος της παραίτησης κατά τη διάταξη του άρθρου 332 παρ. 2 εδ. β’ περ. α’ ΑΚ

γ. Ειδικότερα, η νομολογιακή αντιμετώπιση της ένστασης ελευθέρωσης του εγγυητή κατά τη διάταξη του άρθρου 862 ΑΚ

2. Η ένσταση ελευθέρωσης του εγγυητή κατά τη διάταξη του άρθρου 863 ΑΚ

α. Προϋποθέσεις ελευθέρωσης του εγγυητή κατ’ άρθρο 863 ΑΚ

i. Παραίτηση του δανειστή από ασφάλειες

ii. Zημία του εγγυητή

iii. Aιτιώδης συνάφεια

β. Δυνατότητα παραίτησης του εγγυητή από την προστασία του άρθρου 863 ΑΚ

γ. Η σχέση της διάταξης του άρθρου 863 ΑΚ με αυτή του άρθρου 862 ΑΚ

V. Προστασία από διατάξεις που θέτουν χρονικά όρια στην εγγυητική ευθύνη.

1. Ελευθέρωση του εγγυητή, που εγγυήθηκε για ορισμένο χρόνο, κατ’ άρθρο 866 ΑΚ

α. Εγγύηση ορισμένου χρόνου

β. Επιδίωξη της απαίτησης του δανειστή

γ. Φύση της διάταξης

2. Ελευθέρωση του εγγυητή, που εγγυήθηκε για αόριστο χρόνο, κατά τις διατάξεις των άρθρων 867-868 ΑΚ

α.Ελευθέρωση του εγγυητή κατά τη διάταξη του άρθρου 867 ΑΚ

β. Ελευθέρωση του εγγυητή κατά τη διάταξη του άρθρου 868 ΑΚ

γ. Δυνατότητα παραίτησης του εγγυητή από τις διατάξεις των άρθρων 867-868 ΑΚ

Δ. Προστασία του εγγυητή μέσω του δικαίου προστασίας του καταναλωτή

Ι. Η έννοια του καταναλωτή

1. Η έννοια του καταναλωτή κατά το άρθρο 1 παρ. 4 περ. α’ του ν. 2251/1994, πριν την τροποποίησή του με το ν. 4512/2018

2. Ειδικότερα, η έννοια του καταναλωτή στις τραπεζικές συναλλαγές, πριν την τροποποίηση του ν. 2251/1994 με το ν. 4512/2018

3. Η έννοια του καταναλωτή κατά το ν. 2251/1994, μετά την τροποποίησή του με το ν. 4512/2018

ΙΙ. Ο εγγυητής ως καταναλωτής

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

2. Ο εγγυητής ως καταναλωτής, πριν την τροποποίηση του ν. 2251/1994 με το ν. 3587/2007

3. Ο εγγυητής ως καταναλωτής, μετά την τροποποίηση του ν. 2251/1994 με το ν. 3587/2007 και πριν την τροποποίησή του με το ν. 4512/2018

4. Ο εγγυητής ως καταναλωτής, μετά την τροποποίηση του ν. 2251/1994 με το ν. 4512/2018

ΙΙΙ. Γενικοί Όροι των Συναλλαγών (ΓΟΣ)

1. Έννοια των ΓΟΣ

2. Ο δικαστικός έλεγχος των ΓΟΣ

α. Έλεγχος ενσωμάτωσης των ΓΟΣ στη σύμβαση

β. Έλεγχος μέσω της ερμηνείας των ΓΟΣ

γ. Έλεγχος του κύρους του περιεχομένου των ΓΟΣ

i. Η γενική ρήτρα απαγόρευσης του άρθρου 2 παρ. 6 του ν. 2251/1994

ii. Ο ενδεικτικός κατάλογος καταχρηστικών ΓΟΣ των διατάξεων του άρθρου 2 παρ. 7 του ν. 2251/1994

δ. Η αρχή της διαφάνειας

ε. Κρίσιμος χρόνος ελέγχου της καταχρηστικότητας των ΓΟΣ

στ. Προστατευτικό πεδίο του άρθρου 2 του ν. 2251/1994, μετά την τροποποίησή του με το ν. 4512/2018

ΙV. Καταχρηστικοί Γενικοί Όροι των Συναλλαγών (ΓΟΣ) στη σύμβαση εγγύησης

1. ΓΟΣ παραίτησης από τη διάταξη του άρθρου 853 ΑΚ

2. ΓΟΣ παραίτησης από την ένσταση διζήσεως (άρθρο 855 ΑΚ)

3. ΓΟΣ παραίτησης από τις διατάξεις των άρθρων 862-863 ΑΚ

4. ΓΟΣ παραίτησης από τις διατάξεις των άρθρων 866-868 ΑΚ

5. Συμπερασματικές παρατηρήσεις ως προς τη νομολογιακή αντιμετώπιση του ζητήματος των καταχρηστικών ΓΟΣ στη σύμβαση εγγύησης

Ε. Ειδικά ζητήματα αναφορικά με την εγγύηση στη σύμβαση αλληλοχρέου λογαριασμού

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις για την έκταση της ευθύνης του εγγυητή στον αλληλόχρεο λογαριασμό

ΙΙ. Εγγύηση για μεμονωμένη απαίτηση που εισέρχεται στον αλληλόχρεο λογαριασμό

III. Καταγγελία της πιστωτικής σύμβασης, κλείσιμο και οριστικό κατάλοιπο του αλληλοχρέου λογαριασμού

1. Καταγγελία της πιστωτικής σύμβασης

2. Οριστικό κλείσιμο και κατάλοιπο του αλληλοχρέου λογαριασμού

ΙV. Εγγύηση υπέρ του τελικού καταλοίπου του αλληλοχρέου λογαριασμού και η ευθύνη του εγγυητή για μεταγενέστερες, ιδίως αυξητικές του πιστωτικού ορίου, συμφωνίες μεταξύ δανειστή και πρωτοφειλέτη

1. Εγγύηση υπέρ της μελλοντικής απαίτησης για το οριστικό κατάλοιπο του αλληλοχρέου λογαριασμού

2. Η εγγύηση ανωτάτου ποσού στον αλληλόχρεο λογαριασμό

3. Η νομολογιακή αντιμετώπιση του ζητήματος της ευθύνης του εγγυητή για μεταγενέστερες, ιδίως αυξητικές του πιστωτικού ορίου, συμφωνίες μεταξύ δανειστή και πρωτοφειλέτη εν αγνοία του εγγυητή και η κριτική της νομικής θεωρίας

4. ΓΟΣ επέκτασης της εγγυητικής ευθύνης σε οιοδήποτε τελικό κατάλοιπο κατά το κλείσιμο του αλληλοχρέου λογαριασμού, παρά τη μεσολάβηση αυξητικών του πιστωτικού ορίου συμφωνιών μεταξύ δανειστή και πρωτοφειλέτη

α. Ειδικότερα, η αντιμετώπιση του ζητήματος στην εγγύηση ανωτάτου ποσού

β. Ειδικότερα, η αντιμετώπιση του προβληματισμού στην καθολική εγγύηση

V. Ευθύνη του εγγυητή από την αναγνώριση του καταλοίπου του αλληλοχρέου λογαριασμού από τον πρωτοφειλέτη

1. Αναγνώριση του καταλοίπου του αλληλοχρέου λογαριασμού

2. Ειδικότερα, η επέκταση της ευθύνης του εγγυητή από την τυχόν αναγνώριση του καταλοίπου του αλληλοχρέου λογαριασμού από τον πρωτοφειλέτη

ΣΤ. Συμπερασματικές παρατηρήσεις

Βιβλιογραφικές πηγές

Ελληνική Βιβλιογραφία - Αρθρογραφία

Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία - Αρθρογραφία

Ευρετήριο όρων