Β. Αθανασοπούλου, Η άρση της αυτοτέλειας της νομικής προσωπικότητας στις κεφαλαιουχικές ναυτιλιακές εταιρείες, 2025

Συντομογραφίες

Πρόλογος

Πρώτο Κεφάλαιο

Προσδιορισμός της έννοιας του εταιρικού συμφέροντος

Α. Το εταιρικό συμφέρον ως αόριστη έννοια του εταιρικού δικαίου.

1. Ο σκοπός ως ουσιώδες στοιχείο της έννοιας του νομικού προσώπου.

α) Ο σκοπός ως θεμέλιο της οντολογικής υπόστασης του νομικού προσώπου

β) Ο σκοπός ως προσδιοριστικός παράγων της ευθύνης του νομικού προσώπου

Συμπερασματικές σκέψεις.

2. Το συμφέρον του νομικού προσώπου ως αόριστη νομική έννοια και ως factum

α) Θεωρητική σύλληψη του συμφέροντος.

i) Το μεθοδολογικό ρεύμα της επιστήμης των συμφερόντων.

ii) Εννοιολογικές παράμετροι του συμφέροντος: δράση και ευθύνη του υποκειμένου του δικαίου.

β) Διάκριση του σκοπού από το συμφέρον του νομικού προσώπου.

γ) Το εταιρικό συμφέρον ως επιχειρηματικό συμφέρον.

δ) Σκοπός και συμφέρον στη ναυτιλιακή επιχείρηση.

Τελικά συμπεράσματα.

Β. Φύση και περιεχόμενο του εταιρικού συμφέροντος.

1. Το εταιρικό συμφέρον ως άθροισμα ομοίων συμφερόντων – Το ενιαίο συμφέρον των μετόχων.

α) Θεωρητική θεμελίωση της μονιστικής θεώρησης του εταιρικού συμφέροντος

β) Περιεχόμενο της μονιστικής θεώρησης του εταιρικού συμφέροντος.

i) Διαμόρφωση και εξέλιξη της μονιστικής θεώρησης του εταιρικού συμφέροντος

ii) Χαρακτηριστικά του εταιρικού συμφέροντος κατά την μονιστική θεώρηση

γ) Το ελληνικό δίκαιο – Αποκλίσεις από την μονιστική θεώρηση.

2. Το εταιρικό συμφέρον ως συγκερασμός διαφορετικής φύσεως συμφερόντων: Το ενιαίο και αυτοτελές επιχειρηματικό συμφέρον.

α) Θεωρητική θεμελίωση της πλουραλιστικής θεώρησης του εταιρικού συμφέροντος

β) Περιεχόμενο της πλουραλιστικής θεώρησης περί εταιρικού συμφέροντος

Συμπέρασμα.

Γ. Τελικά συμπεράσματα – Το εταιρικό συμφέρον ως αυτοτελής οντότητα

Δεύτερο Κεφάλαιο

Άρση της αυτοτέλειας της νομικής προσωπικότητας: Αποδυνάμωση της εταιρικής υπόστασης ή ρύθμιση της σύγκρουσης συμφερόντων στο νομικό πρόσωπο;

Α. Αποδυνάμωση του νομικού προσώπου λόγω υποχρηματοδότησης

1. Αποδυνάμωση της οικονομικής βάσης του νομικού προσώπου

α) Υποκεφαλαιοδότηση της κεφαλαιουχικής εταιρείας

i) Πραγματική και ονομαστική υποκεφαλαιοδότηση

ii) Αρχική και επιγενόμενη υποκεφαλαιοδότηση

iii) Εννοιολογικός προσδιορισμός της υποκεφαλαιοδότησης

β) Σύγχυση περιουσιών του νομικού προσώπου και των μελών του

2. Θεμελίωση ευθυνών για την υποχρηματοδότηση του νομικού προσώπου

α) Τελεολογική ερμηνεία των περί εταιρικού κεφαλαίου νομοθετικών ρυθμίσεων

β) Ευθύνη των διαχειριστών της ΕΠΕ για την υποχρηματοδότησή της

γ) Αδικοπρακτική ευθύνη για την υποχρηματοδότηση της εταιρείας

Συμπερασματικές σκέψεις

B. Διάσπαση της επιχειρηματικής δραστηριότητας του επιχειρηματικού εταιρικού συμφέροντος

1. Το νομικό καθεστώς των υπερακτίων ναυτιλιακών εταιρειών

α) Οι υπεράκτιες εταιρείες και οι φορολογικοί παράδεισοι

β) Νηολόγηση στο ελληνικό νηολόγιο πλοίων ανηκόντων σε υπεράκτιες εταιρείες

γ) Η προνομιακή μεταχείριση των εξωχώριων ναυτιλιακών επιχειρήσεων

2. Διάσταση μεταξύ πραγματικής και καταστατικής έδρας των εξωχώριων εταιρειών ως αιτία αποδυνάμωσης του εταιρικού συμφέροντος.

α) Η θεωρία της πραγματικής έδρας στο ελληνικό δίκαιο.

i) Παγιοποίηση της θεωρίας της πραγματικής έδρας στην ελληνική νομολογία

ii) Έννοια της πραγματικής έδρας.

β) Απόκλιση από τη θεωρία της πραγματικής έδρας στις ναυτιλιακές εταιρείες

i) Πραγματική v. καταστατικής έδρας: τα υπέρ και τα κατά.

ii) Η θεωρία της επικάλυψης.

Θεωρητικά συμπεράσματα.

Τρίτο Κεφάλαιο

Η άρση της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου ως συνέπεια αναγνώρισης ενός αυτοτελούς και παράλληλου προς το νομικό πρόσωπο επιχειρηματικού συμφέροντος

Α. Η αναζήτηση του αυτόνομου επιχειρηματικού συμφέροντος από την αμερικανική θεωρία και νομολογία

1. Επιχειρηματική κυριάρχηση της μητρικής επί της θυγατρικής εταιρείας

α) Η θυγατρική εταιρεία ως alter ego της μητρικής

β) Η θυγατρική ως απλό εργαλείο της επιχειρηματικής δράσης της μητρικής

γ) Η μητρική ως κυρίαρχη «επιχείρηση»

2. Οικονομική κυριάρχηση της μητρικής επί της θυγατρικής

α) Υποχρηματοδότηση της θυγατρικής

β) Ιδιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων της θυγατρικής

Συμπερασματικές κρίσεις: Η αναγνώριση αυτόνομου επιχειρηματικού συμφέροντος ως αιτία της κάμψης της νομικής προσωπικότητας.

Β. Η άρση της αυτοτέλειας της νομικής προσωπικότητας ως εξαίρεση στην αγγλική νομολογία.

1. Κάμψη της νομικής προσωπικότητας ως αποτέλεσμα επιχειρηματικής κυριάρχησης της μητρικής στη θυγατρική.

2. Κάμψη της νομικής προσωπικότητας ως αποτέλεσμα οικονομικής κυριάρχησης της μητρικής στη θυγατρική

Γ. Η «κοινωνία συμφερόντων» ως λόγος άρσης της αυτοτέλειας της νομικής προσωπικότητας στη γαλλική νομολογία

1. Η εικονική εταιρία (société fictive)

2. Η σύγχυση περιουσιών (confusion des patrimoines)

3. Η θεωρία του φαινομένου δικαίου (théorie de l´apparence)

4. Η μετάβαση από τη θεωρία του «φαινομένου» στη θεωρία της «κοινωνίας συμφερόντων» (communauté d’ intérêts)

Συμπερασματικές παρατηρήσεις

Τέταρτο Κεφάλαιο

Η επιχειρηματική δραστηριότητα των φυσικών προσώπων ως κύριος λόγος της άρσης της αυτοτέλειας της νομικής προσωπικότητας στην ελληνική και στην γερμανική νομολογία

Α. Ελληνική νομολογία: Η κατάχρηση της νομικής προσωπικότητας από τον μοναδικό ή οιονεί μοναδικό μέτοχο της εταιρείας

1. Ο έλεγχος της εταιρείας από τον κύριο μέτοχο της ναυτιλιακής εταιρείας

α) Ο μοναδικός ή οιονεί μοναδικός μέτοχος της εταιρείας ως έμπορος

β) Η επιχειρηματική δράση του φυσικού προσώπου

γ) Η εφοπλιστική ιδιότητα του κυρίου μετόχου της ναυτιλιακής εταιρείας

δ) Η ναυτιλιακή εταιρεία ως παρένθετο πρόσωπο

ε) Η ναυτιλιακή εταιρεία ως μηχανισμός απορρόφησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας του μοναδικού μετόχου.

Ενδιάμεσες συμπερασματικές κρίσεις

2. Κατάχρηση του θεσμού του νομικού προσώπου

α) Ενδείξεις καταχρηστικής συμπεριφοράς

i) Ταύτιση συμφερόντων νομικού προσώπου με τον υποκείμενο οργανισμό του

ii) Καταστρατήγηση του νόμου

β) Κατάχρηση της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου

i) Κατάχρηση δικαιώματος

ii) Κατάχρηση της εταιρείας ως θεσμού

γ) Άρση της αυτοτέλειας της νομικής προσωπικότητας ως κύρωση της κατάχρησης θεσμού

Ενδιάμεσες συμπερασματικές κρίσεις.

B. Η υποχρέωση διαφύλαξης του επιχειρηματικού συμφέροντος ως υπολανθάνουσα αιτία κάμψης της νομικής προσωπικότητας στη γερμανική νομολογία.

1. Οι διατάξεις περί συνδεδεμένων επιχειρήσεων του νόμου περί ανωνύμων εταιρειών

Ενδιάμεσες συμπερασματικές κρίσεις.

2. O χαρακτηρισμός του φυσικού προσώπου ως κυρίαρχης επιχείρησης

α) Η αποδοχή τεκμηρίου επιζήμιας συμμετοχής στην κυριαρχούμενη επιχείρηση

β) Απαίτηση απόδειξης της καταστρατήγησης της εταιρείας από τον μέτοχο

Συμπερασματικές παρατηρήσεις.

3. Η καταστροφική επέμβαση του μετόχου στην εταιρεία.

4. Η αδικοπρακτική ευθύνη του μοναδικού ή οιονεί μοναδικού μετόχου.

Γενικά συμπεράσματα ως προς την γερμανική και ελληνική νομολογία. Κοινές φάσεις ωρίμανσης της νομολογίας.

Επίλογος

Βιβλιογραφία