Σ. Κοτρώνης, Η οριστικοποίηση και το αμάχητο τεκμήριο των πρώτων εγγραφών στο Εθνικό Κτηματολόγιο, 2022
Το αμάχητο τεκμήριο των οριστικών πρώτων εγγραφών διαδραματίζει κομβικό ρόλο στη λειτουργία του Κτηματολογίου. Έχοντας ως αποστολή να αποτελέσει τη βάση όλων των μεταγενέστερων εγγραφών, το αμάχητο τεκμήριο στηρίζει το σύστημα της ουσιαστικής δημοσιότητας και λειτουργεί ως σημείο τομής μεταξύ του συστήματος των βιβλίων μεταγραφών και υποθηκών και του συστήματος του Κτηματολογίου. Στο πλαίσιο αυτό, το ζήτημα της οριστικοποίησης και της παραγωγής του αμάχητου τεκμηρίου είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Σχεδόν 25 χρόνια από τη θέση σε ισχύ του ν. 2664/1998 οι πρώτες εγγραφές έχουν οριστικοποιηθεί σε ελάχιστες περιοχές της επικράτειας. Την 31η Δεκεμβρίου 2022 αναμένεται η οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών σε αρκετές περιοχές, οι οποίες αντιστοιχούν σε περίπου 30% του συνόλου των ακινήτων. Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία της κτηματογράφησης στις υπόλοιπες περιοχές, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί τα επόμενα χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι βαθμιαία θα ξεκινήσει να λειτουργεί το Κτηματολόγιο, ως σύστημα δημοσιότητας των εμπράγματων και λοιπών σχέσεων επί ακινήτων, σε ολόκληρη τη χώρα.
Υπό το πρίσμα αυτό, η μονογραφία επιχειρεί, με πλήρη αξιοποίηση των πορισμάτων της νομολογίας και της επιστημονικής συζήτησης, να δώσει απαντήσεις στα ζητήματα, τα οποία αναφύονται από την οριστικοποίηση και το αμάχητο τεκμήριο των πρώτων εγγραφών και απασχολούν έντονα την πράξη. Ειδικότερα, εξετάζονται η νομική μεταχείριση των κτηματολογικών εγγραφών, πρώτων και μεταγενέστερων, στο χρονικό διάστημα από την καταχώριση των πρώτων εγγραφών κατά την έναρξη λειτουργίας του Κτηματολογίου έως την οριστικοποίησή τους, η έννοια της οριστικοποίησης και οι διάφοροι τρόποι επέλευσής της, η φύση, η λειτουργία και το αντικείμενο του αμάχητου τεκμηρίου των οριστικών πρώτων εγγραφών καθώς και οι έννομες συνέπειες του αμάχητου τεκμηρίου τόσο σε περίπτωση ακινήτων «γνωστού» ιδιοκτήτη όσο και σε περίπτωση ακινήτων «αγνώστου ιδιοκτήτη».
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +
Πίνακας περιεχομένων
VIIΠρόλογος
XVΣυντομογραφίες
§ 1.
Εισαγωγή
Α.
1Η οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών και το αμάχητο τεκμήριο ως ακρογωνιαίοι λίθοι του Εθνικού Κτηματολογίου
5Β. Βασικά σημεία αναφοράς στην αφετηρία της έρευνας
9Γ. Διάρθρωση της μελέτης
§ 2.
Νομική μεταχείριση των κτηματολογικών εγγραφών
έως την οριστικοποίηση
13Α. Εισαγωγή
15Β. Πρώτες εγγραφές και οριοθέτηση από άλλες κτηματολογικές εγγραφές
15Ι. Έννοια των πρώτων εγγραφών
19ΙΙ. Πρώτες εγγραφές και αρχικές εγγραφές
20ΙII. Πρώτες εγγραφές και μεταγενέστερες εγγραφές
23ΙV. Πρώτες εγγραφές και διορθωμένες πρώτες εγγραφές
V.
26Πρώτες εγγραφές και διορθωμένες εγγραφές μετά από αποδοχή της αίτησης του άρθρου 6 παρ. 4 ΕθνΚτημ
VI.
29Πρώτες εγγραφές και διορθωμένες εγγραφές κατά το άρθρο 6 παρ. 3 στ’ ΕθνΚτημ
37Γ. Μη παραγωγή μαχητού ή αμάχητου τεκμηρίου
40Δ. Έννομες συνέπειες δικονομικού δικαίου
Ε.
43Έννομες συνέπειες ουσιαστικού δικαίου όσον αφορά τον αναγραφόμενο ως δικαιούχο
ΣΤ.
45Έννομες συνέπειες όσον αφορά δικαιώματα, βάρη και δεσμεύσεις που δεν έχουν καταχωρισθεί στις πρώτες εγγραφές
Ι.
45Τελολογία, περιεχόμενο και πεδίο εφαρμογής της ρύθμισης του άρθρου 7Α ΕθνΚτημ
ΙΙ.
49Γενικός κανόνας για τη μεταβίβαση ή επιβάρυνση δικαιωμάτων που δεν έχουν καταχωρισθεί στις πρώτες εγγραφές
50ΙΙΙ. Ειδική ρύθμιση επί μεταβίβασης μη καταχωρισθείσας κυριότητας
501. Επί ειδικής διαδοχής
50α) Προϋποθέσεις
β)
53Το ζήτημα της εγγραφής της μεταβιβαστικής δικαιοπραξίας στο κτηματολογικό φύλλο
542. Επί κληρονομικής διαδοχής
ΙV.
59Ειδική ρύθμιση επί σύστασης περιορισμένου εμπράγματου δικαιώματος ή εγγραπτέου ενοχικού δικαιώματος
V.
60Ειδικές ρυθμίσεις για μεταγενέστερες μεταβιβάσεις ή επιβαρύνσεις, διόρθωση ανακριβούς πρώτης εγγραφής και κτήση δικαιώματος με αναγκαστική εκτέλεση
VΙ.
60Βάρη και δεσμεύσεις της εξουσίας διάθεσης που δεν έχουν καταχωρισθεί
VII.
62Επιβάρυνση πριν από τις πρώτες εγγραφές δικαιωμάτων καταχωρισμένων στο Κτηματολόγιο
63VIII. Επιβολή κατάσχεσης σε ακίνητο μετά τις πρώτες εγγραφές
Ζ.
63Τύχη δικαιωμάτων, βαρών και δεσμεύσεων ακινήτων σε περίπτωση εκκρεμούς αίτησης διόρθωσης κατά τα άρθρα 6Α και 7Α ν. 2308/1995
Η.
66Νομική μεταχείριση των μεταγενέστερων εγγραφών έως την οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών
66I. Περιεχόμενο και τελολογία της ρύθμισης του άρθρου 8 ΕθνΚτημ
68II. Σχέση του άρθρου 8 ΕθνΚτημ προς το άρθρο 13 ΕθνΚτημ
69IΙI. Πεδίο εφαρμογής
70IV. Οι κατ’ ιδίαν ρυθμίσεις του άρθρου 8 ΕθνΚτημ
701. Κανόνας: Εφαρμογή του άρθρου 13 ΕθνΚτημ
702. Εξαίρεση: Οι περιπτώσεις μη αντιταξιμότητας του άρθρου 13 ΕθνΚτημ
3.
74Εξαίρεση της εξαίρεσης: Εφαρμογή του άρθρου 13 ΕθνΚτημ σε περίπτωση πρωτότυπης κτήσης δικαιώματος
§ 3.
Οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών
75Α. Εισαγωγή
76Β. Μορφολογία της ρύθμισης του άρθρου 7 ΕθνΚτημ
77Γ. Έννοια της οριστικοποίησης των πρώτων εγγραφών
77Ι. Έννοια της οριστικοποίησης, γενικά
78ΙΙ. Έννοια της οριστικοποίησης στο Κτηματολόγιο, ειδικότερα
79Δ. Τρόποι επέλευσης της οριστικοποίησης
79Ι. Γενικά
ΙΙ.
80Οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών που δεν αμφισβητήθηκαν δικαστικά μέσα στην προθεσμία του άρθρου 6 παρ. 2 ΕθνΚτημ
801. Η ρύθμιση του άρθρου 7 παρ. 1 ΕθνΚτημ
822. Η αποκλειστική προθεσμία διόρθωσης του άρθρου 6 παρ. 2 ΕθνΚτημ
82α) Έναρξη και λήξη της προθεσμίας
87β) Νομική φύση της προθεσμίας
89γ) Λήψη υπόψη της προθεσμίας από το δικαστήριο αυτεπαγγέλτως
δ)
90Έλλειψη νομιμοποίησης του προϊσταμένου κτηματολογικού γραφείου να ελέγξει την παρέλευση της προθεσμίας επί υποβολής αίτησης καταχώρισης ένδικου βοηθήματος δικαστικής διόρθωσης ανακριβούς πρώτης εγγραφής
96ε) Αναστολή και διακοπή της προθεσμίας
IΙΙ.
98Οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών που αμφισβητήθηκαν δικαστικά εντός της προθεσμίας του άρθρου 6 παρ. 2 ΕθνΚτημ
981. Εισαγωγή
992. Προϋποθέσεις της οριστικοποίησης
99α) Δικαστική απόφαση και άλλοι τρόποι επίλυσης διαφορών
99i. Δικαστική απόφαση
100ii. Διαιτητική απόφαση
iii.
101Πρακτικό δικαστικού συμβιβασμού, πρακτικό συμβιβαστικής επίλυσης της διαφοράς και πρακτικό δικαστικής μεσολάβησης
103iv. Πρακτικό ιδιωτικής διαμεσολάβησης
105β) Δικονομική ωριμότητα της δικαστικής απόφασης
105i. Επί της αγωγής του άρθρου 6 παρ. 2 ΕθνΚτημ
107ii. Επί της αίτησης του άρθρου 6 παρ. 3 ΕθνΚτημ
γ)
109Έκδοση αμετάκλητης απόφασης επί αγωγής που ασκήθηκε πριν από τις πρώτες εγγραφές
3.
114Το ζήτημα της οριστικοποίησης σε περίπτωση έκδοσης αμετάκλητης δικαστικής απόφασης πριν από την πάροδο της προθεσμίας του άρθρου 6 παρ. 2 ΕθνΚτημ
114α) Θέση του ζητήματος
116β) Οι υποστηριζόμενες απόψεις
i.
116Οριστικοποίηση με έκδοση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης πριν από την πάροδο της προθεσμίας του άρθρου 6 παρ. 2 ΕθνΚτημ
ii.
119Οριστικοποίηση σε κάθε περίπτωση με την πάροδο της προθεσμίας του άρθρου 6 παρ. 2 ΕθνΚτημ
121γ) Κριτική και προτεινόμενη λύση
IV.
128Οριστικοποίηση σε περίπτωση άλλων διαδικασιών διόρθωσης πρώτων εγγραφών
§ 4.
Αμάχητο τεκμήριο των οριστικών πρώτων εγγραφών
131Α. Εισαγωγή
133Β. Η δικαιοπολιτική επιλογή του αμάχητου τεκμηρίου
135Γ. Νομική φύση του αμάχητου τεκμηρίου
136I. Πλάσμα
II.
137Διακριτή φύση των αμάχητων τεκμηρίων του άρθρου 7 ΕθνΚτημ και του άρθρου 9 ΕθνΚτημ
138III. Γνήσιος κανόνας ουσιαστικού δικαίου
141IV. Ίδια γνώμη: Αμάχητο τεκμήριο δικαιώματος
143Δ. Το ζήτημα της συνταγματικότητας του αμάχητου τεκμηρίου
Ε.
146Σχέση του αμάχητου τεκμηρίου του άρθρου 7 ΕθνΚτημ με το μαχητό τεκμήριο του άρθρου 13 ΕθνΚτημ
147ΣΤ. Αντικείμενο και αντικειμενικά όρια του αμάχητου τεκμηρίου
147Ι. Πρώτες εγγραφές ως καλυπτόμενες εγγραφές
II.
148Πρώτες εγγραφές που αφορούν ακίνητα «γνωστού» και «αγνώστου» ιδιοκτήτη
149ΙIΙ. Τυπικά ισχυρές και ανίσχυρες πρώτες εγγραφές
150ΙV. Ουσιαστικά ακριβείς και ανακριβείς πρώτες εγγραφές
151V. Είδη εγγραπτέων πράξεων
VI.
152Καταχωρισμένα και μη καταχωρισμένα δικαιώματα και πρόσωπα – Πραγματικές καταστάσεις
155VIΙ. Πρώτες εγγραφές με καταχωρισμένες εκκρεμότητες
156VIIΙ. Πρώτες εγγραφές με εσφαλμένα γεωμετρικά στοιχεία
159IX. Πρώτες εγγραφές με πρόδηλα σφάλματα
162X. Ακίνητα του Δημοσίου
163XI. Χρησικτησία και οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών
1631. Εισαγωγή: Χρησικτησία και Κτηματολογικό Δίκαιο
2.
167Συμπλήρωση της χρησικτησίας από τον αναγραφόμενο στις πρώτες εγγραφές ως δικαιούχο
3.
167Συμπλήρωση της έκτακτης χρησικτησίας από μη αναγραφόμενο στις πρώτες εγγραφές ως δικαιούχο
α)
168Συμπλήρωση της έκτακτης χρησικτησίας πριν από την οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών
β)
169Συμπλήρωση της έκτακτης χρησικτησίας μετά την οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών
§ 5.
Έννομες συνέπειες της οριστικοποίησης
και του αμάχητου τεκμηρίου των πρώτων εγγραφών
171Α. Εισαγωγικά
172Β. Αποκλεισμός μεταβολής του περιεχομένου των πρώτων εγγραφών
Γ.
173Απόσβεση των εμπράγματων αξιώσεων ή του εμπράγματου δικαιώματος του αληθούς κυρίου
173Ι. Το ζήτημα
174ΙΙ. Οι υποστηριζόμενες απόψεις
1.
174Η άποψη υπέρ της απόσβεσης των εμπράγματων αξιώσεων του αληθούς κυρίου
2.
177Η άποψη υπέρ της πρωτότυπης κτήσης κυριότητας από τον ανακριβώς αναγραφόμενο ως δικαιούχο
1813. Κριτική των απόψεων
1844. Προτεινόμενη λύση
184α) Αμάχητο τεκμήριο δικαιώματος
184β) Έννομες σχέσεις επί οριστικοποίησης ακριβών πρώτων εγγραφών
186γ) Έννομες σχέσεις επί οριστικοποίησης ανακριβών πρώτων εγγραφών
Δ.
188Έννομες συνέπειες της οριστικοποίησης πρώτων εγγραφών με την ένδειξη «αγνώστου ιδιοκτήτη»
Ι.
188Περιέλευση των ακινήτων με την ένδειξη «αγνώστου ιδιοκτήτη» στην κυριότητα του Δημοσίου
IΙ.
190Διαδικασία καταγραφής της περιέλευσης της κυριότητας των ακινήτων με την ένδειξη «αγνώστου ιδιοκτήτη» στην κυριότητα του Δημοσίου
ΙΙΙ.
192Επανάκτηση κυριότητας κοινόχρηστων και κοινωφελών ακινήτων από τους ΟΤΑ
Ε.
193Ενοχικές αξιώσεις του αληθούς κυρίου κατά του ανακριβώς αναγραφόμενου
193Ι. Εισαγωγή
194ΙΙ. Οι κατ’ ιδίαν ενοχικές αξιώσεις
1.
194Αξίωση απόδοσης της χρηματικής αξίας του ακινήτου κατά τις διατάξεις για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό
2.
196Αξίωση αυτούσιας απόδοσης του ακινήτου κατά τις διατάξεις για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό
3.
202Αξίωση αποζημίωσης λόγω αδικοπραξίας (άρθρο 7 παρ. 2 εδ. δ’ ΕθνΚτημ)
4.
204Αξίωση αποκατάστασης της προηγούμενης κατάστασης (άρθρο 7 παρ. 2 εδ. ε’ ΕθνΚτημ)
§ 6.
Σύνοψη πορισμάτων
207207
211Παράρτημα
265Βιβλιογραφία
277Ευρετήριο νομοθετικών διατάξεων
283Λημματικό ευρετήριο
Τύπος περιεχομένου
Κατηγορίες
Σχετικές εκδόσεις
