Π. Κωνσταντινίδης, Η οριζόντια επίδραση θεμελιωδών δικαιωμάτων και η υποδοχή της στην Kυπριακή έννομη τάξη, 2025
Το παρόν έργο πραγματεύεται ένα σημαντικό ζήτημα του δημοσίου δικαίου, που εκ φύσεως άπτεται και του ιδιωτικού δικαίου, δηλαδή την τριτενέργεια των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Στόχος του έργου είναι να εμβαθύνει στη μελέτη της έννοιας της οριζόντιας επίδρασης των θεμελιωδών δικαιωμάτων, εστιάζοντας στο πώς αυτή υιοθετήθηκε στην κυπριακή έννομη τάξη.
Ειδικότερα, στα κεφάλαια του πρώτου μέρους αναλύονται βασικά επιχειρήματα για τη θεμελίωση της οριζόντιας ενέργειας και γίνεται, στο πλαίσιο αυτό, προσπάθεια αποσαφήνισης της έννοιας της «ιδιωτικής» εξουσίας. Ο στόχος εδώ δεν είναι μια απλή καταγραφή των δεδομένων, αλλά η σύγκριση και η κριτική αποτίμηση των τρόπων με τους οποίους διαφορετικές έννομες τάξεις έχουν ενσωματώσει την οριζόντια επίδραση στη νομοθεσία και τη νομολογία.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, η θεωρητική και νομολογιακή μελέτη μεταφέρεται στο πεδίο της κυπριακής έννομης τάξης. Εξετάζοντας πώς η θεωρία της οριζόντιας επίδρασης υιοθετήθηκε, αναλύεται ειδικότερα η θεμελιακή απόφαση Γιάλλουρος του Ανώτατου Δικαστηρίου και, εν συνεχεία, εξετάζονται με κριτικό βλέμμα οι συναφείς κρίσεις του Δικαστηρίου σε αποφάσεις που ακολούθησαν, προτείνοντας, τέλος, μία μεθοδολογική αφετηρία για τον μελλοντικό χειρισμό του ζητήματος από τα κυπριακά δικαστήρια.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Ζητήματα ορολογίας.
2. Ο σκοπός και το πλαίσιο της έρευνας.
3. Η δομή του κειμένου της μελέτης.
Μέρος Πρώτο
ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
Κεφάλαιο 1
Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ της ΟΡΙΖΟΝΤΙΑΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
1. Εισαγωγή.
2. Ουσιαστική θεμελίωση.
2.1. Η μεταστροφή της συνταγματικής τάξης προς το κοινωνικό Κράτος Δικαίου
2.2. Από τη δυαδική στη μονιστική έννομη τάξη: προς μια ενιαία ανθρωπιστική έννομη τάξη.
2.3. Η θεωρία του καθήκοντος προστασίας.
2.4. Η προσωπική αυτονομία.
3. Τυπική θεμελίωση της οριζόντιας επίδρασης.
3.1. Συναγωγή από επιμέρους διατάξεις.
3.2. Η ρητή γενική αναγνώριση.
3.3. Ρητή πρόβλεψη ή ερμηνευτική θεμελίωση;
4. Η θεωρία των εξουσιαστικών σχέσεων ως θεμέλιο και ως όριο της οριζόντιας επίδρασης
4.1. Πρώτες διαπιστώσεις και η προβληματική.
4.2. Η αδυναμία του δογματικού πλαισίου του ιδιωτικού δικαίου να παράσχει επαρκή εννοιολογικά εργαλεία.
4.3. Εννοιολογική προσέγγιση των εξουσιαστικών σχέσεων.
4.3.1. Η εξουσία ως ικανότητα επίδρασης και επηρεασμού.
4.3.2. Η ρεπουμπλικανική έννοια της ελευθερίας ως μη επικυριαρχίας (non-domination) κριτήριο ορισμού των εξουσιαστικών σχέσεων.
4.4. Παράδειγμα εξουσιαστικών σχέσεων με βάση τη ρεπουμπλικανική θεωρία ελευθερίας
4.5. Μέθοδος ενεργοποίησης της οριζόντιας επίδρασης.
4.6. Εξουσιαστικές σχέσεις: ενστάσεις και τελικές διαπιστώσεις.
5. Συμπεράσματα - Προς μια θεμελίωση της ελευθερίας στο ιδιωτικό δίκαιο;
Κεφάλαιο 2
Μορφές οριζόντιας επίδρασης των θεμελιωδών δικαιωμάτων
1. Εισαγωγικά.
2. Η άμεση οριζόντια επίδραση των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
2.1. Η θεμελίωση της άμεσης μορφής.
2.2. Η κριτική της άμεσης οριζόντιας επίδρασης των δικαιωμάτων.
2.2.1. Η «απειλή» κατά της ιδιωτικής αυτονομίας.
2.2.2. Ο κίνδυνος της «συνταγματοποίησης» του ιδιωτικού δικαίου
2.3. Η άμεση μορφή της οριζόντιας επίδρασης ως αναγκαία συνθήκη για την κάλυψη κενών δικαίου.
2.4. Περιπτώσεις απευθείας συνταγματικής αναγνώρισης της άμεσης οριζόντιας επίδρασης
2.5. Συμπερασματικές διαπιστώσεις.
3. Η έμμεση μορφή οριζόντιας επίδρασης των θεμελιωδών δικαιωμάτων
3.1. Η έμμεση οριζόντια επίδραση στη γερμανική θεωρία.
3.2. Η έμμεση οριζόντια επίδραση στη νομολογία του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας (ΟΣΔΓ)
3.3. Έμμεση μορφή οριζόντιας επίδρασης και σύμφωνη με το Σύνταγμα ερμηνεία των νόμων
3.4. Η σχέση της έμμεσης με την άμεση μορφή της οριζόντιας επίδρασης
4. Οι θετικές υποχρεώσεις των κρατικών Αρχών (ΕΣΔΑ)
5. Η οριζόντια επίδραση των δικαιωμάτων του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ
5.1. Το ζήτημα της οριζόντιας επίδρασης των διατάξεων των Συνθηκών πριν τη θέση σε ισχύ του ΧΘΔ.
5.2. Μετά τη θέση σε ισχύ του ΧΘΔ: Η αρχική διστακτικότητα του ΔΕΕ
5.3. Σαφής αναγνώριση της οριζόντιας επίδρασης.
5.4. Συμπερασματικές διαπιστώσεις.
6. Σύνοψη και συμπεράσματα.
Κεφάλαιο 3
Συγκριτική προσέγγιση της Οριζόντιας Επίδρασης: η Κοινοδικαιική Θεώρηση
1. Εισαγωγικά.
2. Δομικά χαρακτηριστικά του κοινοδικαίου.
3. Το δόγμα του «State Action» και το αμερικάνικο παράδειγμα.
3.1. Τα νομολογιακά κριτήρια.
3.2. Δικαιολόγηση και εξήγηση του δόγματος.
3.3. Προβληματισμοί που γεννά το δόγμα του state action.
4. Η περίπτωση του Καναδά: προς «νέο» common law;
5. Η περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου: The Humans Rights Act 1998.
5.1. The Humans Rights Act 1998.
5.2. Τα κοινοδικαιικά πρότυπα της έμμεσης οριζόντιας επίδρασης.
6. Άλλες κοινοδικαιικές προσεγγίσεις.
7. Συμπεράσματα.
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ
Κεφάλαιο 4
Η αναγνώριση της οριζόντιας επίδρασης στην κυπριακή έννομη Τάξη
1. Εισαγωγή.
2. Υποδοχές της οριζόντιας επίδρασης στο συνταγματικό κείμενο.
3. Η υπόρρητη νομολογιακή αναγνώριση: Η απόφαση Georghiades (1983)
4. Η ρητή αναγνώριση της οριζόντιας επίδρασης: η απόφαση Γιάλλουρος (2001)
4.1. Τα γεγονότα.
4.2. Η κρίση του Εφετείου.
4.3. Πρώτες διαπιστώσεις.
(i). Η θεμελίωση.
(ii). Τρόπος ανάπτυξης της οριζόντιας επίδρασης.
(iii) Προς μια εναλλακτική ανάγνωση της Γιάλλουρος.
(iv) Το θέμα των αποζημιώσεων.
5. Νεότερα δεδομένα και νομολογιακές «παρενέργειες».
5.1. Η επιρροή της οριζόντιας επίδρασης και της απόφασης Γιάλλουρος στο δίκαιο αποζημίωσης
5.2. Η εξέλιξη της νομολογίας μετά την Γιάλλουρος και οι «χαμένες ευκαιρίες»
(i). Η υπόθεση Νίκολας: πρόκληση σύγχυσης.
(ii). Η υπόθεση Μοντάνιος: πλεονασματική επίκληση.
(iii) Η υπόθεση Γρηγορίου: ευκαιρία οριοθέτησης και αποσαφήνισης
(iv) Η υπόθεση ΑΣΤΡΟΣΟΛ: απομάκρυνση από τις αρχές της Γιάλλουρος
6. Συμπεράσματα.
Κεφάλαιο 5
Η οριζόντια επίδραση επιμέρους θεμελιωδών δικαιωμάτων
1. Εισαγωγή.
2. Το δικαίωμα του συμβάλλεσθαι
2.1. Το πεδίο αναφοράς του δικαιώματος και η δυνατότητα περιορισμού του
2.2. Γενικές παρατηρήσεις για το δικαίωμα του συμβάλλεσθαι, την ιδιωτική αυτονομία και την αρχή της ισότητας.
2.2.1. Περιπτώσεις νομοθετικού περιορισμού του δικαιώματος του συμβάλλεσθαι
2.2.2. Περιπτώσεις νομολογιακού περιορισμού του δικαιώματος του συμβάλλεσθαι
2.3. Η συντηρητική προσέγγιση του ΑΔ στην υπόθεση Γρηγορίου
2.3.1. Η εκ προοιμίου απόκλιση της οριζόντιας επίδρασης.
2.3.2. Αρχή της ισότητας και ιδιωτικό δίκαιο.
2.3.3. Η στάθμιση στο ιδιωτικό δίκαιο.
2.3.4. Συμπεράσματα επί της απόφασης Γρηγορίου.
2.4. Κριτική της συντηρητικής προσέγγισης.
2.5. Η «διαπλαστική» στιγμή της ισότητας και η στάθμιση.
2.6. Γενικότερα συμπεράσματα για τη μέθοδο του δικανικού συλλογισμού
3. Η οριζόντια επίδραση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στις εργασιακές σχέσεις
3.1. Η συνταγματική κατοχύρωση της εργασίας και των δικαιωμάτων των εργαζομένων
3.2. Έμμεση οριζόντια επίδραση και στάθμιση ανταγωνιστικών δικαιωμάτων στο πεδίο των λόγων απόλυσης εργαζομένου.
3.3. Μία περίπτωση άμεσης οριζόντιας επίδρασης της ελευθερίας εργασίας: Ρήτρες μη ανταγωνισμού.
4. Το δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης.
4.1. Η κατοχύρωση της ελευθερίας έκφρασης στην κυπριακή έννομη τάξη
4.2. Ελευθερία της έκφρασης και οριζόντια επίδραση: η περίπτωση της δυσφήμισης
5. Το δικαίωμα στη συνδικαλιστική ελευθερία.
6. Δύο παραδείγματα έμμεσης-άμεσης οριζόντιας επίδρασης.
7. Συμπεράσματα.
Γενικά Συμπεράσματα.
Κατάλογος Αποφάσεων.
I. Κύπρος.
II. Ελλάδα.
III. Γερμανία.
IV. Κοινοδίκαιο.
V. Ισραήλ.
VI. Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
VII. Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων / Δικαστήριο Ευρωπαϊκής Ένωσης
VIII. Γνωμοδοτήσεις.
Βιβλιογραφία.
Ι. Ελληνόγλωσση.
ΙΙ. Ξενόγλωσση.
Τύπος περιεχομένου
Κατηγορίες
Σχετικές εκδόσεις
