Μ. Σταθόπουλος/Κ. Χριστοδούλου, Επιτομή Γενικού Ενοχικού Δικαίου, 2025

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

Κεφάλαιο πρώτο

ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

§. 1. Το ενοχικό δίκαιο – Θεμέλια – Αρχές – Τάσεις

Ι. Έννοια – Αντικείμενο

ΙΙ. Σπουδαιότητα

ΙΙΙ. Πηγές και πεδίο εφαρμογής του ενοχικού δικαίου

IV. Συνταγματικά θεμέλια του ενοχικού δικαίου

1. Προστασία της ιδιοκτησίας

2. Ιδιωτική αυτονομία

V. Oυδετερότητα του ενοχικού δικαίου;

1. Αφηρημένος χαρακτήρας

2. Ιστορικές καταβολές

3. Διατάξεις με κοινωνικό χαρακτήρα

4. Τριτενέργεια συνταγματικών διατάξεων

5. Συμπέρασμα

VΙ. Αρχές του ενοχικού δικαίου

1. Αρχή της ιδιωτικής αυτονομίας – Ενδοτικό δίκαιο

2. Αρχή της ευθύνης – Αρχή της υπαιτιότητας

3. Αρχή της καλής πίστης – Αρχή της αναλογικότητας

4. Αρχή της προστασίας της εμπιστοσύνης

5. Αρχή της προστασίας του καταναλωτή ή και του ασθενεστέρου

α) Η παλαιότερη αντίληψη – Κριτική

β) Σύγχρονες απόψεις

VΙΙ. Σύγχρονες τάσεις

1. Εξελικτικότητα του ενοχικού δικαίου

α). Νέες μορφές συμβάσεων

β). Επιπτώσεις της σύγχρονης τεχνολογίας – «Ηλεκτρονικό δίκαιο»

2. Διεθνοποίηση

α). Σύμβαση της Βιέννης για τις διεθνείς πωλήσεις κινητών

β). Εναρμόνιση στο πλαίσιο της ΕΕ

γ). Νομοθετικές προτάσεις

δ). Η Lex mdrcatoria

§. 2. Η ενοχική σχέση και η ευθύνη – Πηγές ενοχών

Ι. Έννοια ενοχής

1. Ενοχή, απαίτηση και αξίωση

2. Τα εννοιολογικά στοιχεία της ενοχής

ΙΙ. Πηγές και επισκόπηση των ενοχών

1. Η σύμβαση και ο νόμος

2. Ενοχές από σύμβαση – Τυπολογία

α). Σκοπός η μεταβίβαση δικαιώματος

β). Σκοπός η παραχώρηση χρήσης

γ). Σκοπός η παροχή υπηρεσιών

δ). Επιδίωξη κοινού σκοπού

ε). Σκοπός η εξασφάλιση ενοχής

3. Ενοχές απευθείας από τον νόμο

α). Ενοχές από αδικοπραξία

β). Ενοχές από αδικαιολόγητο πλουτισμό

γ). Ενοχές από διοίκηση αλλοτρίων

δ). Ενοχές

ΙΙΙ. Η ενοχή ως σχέση έννομη – Διάκριση από σχέσεις φιλοφροσύνης

1. Κριτήριο η έλλειψη πρόθεσης νομικής δέσμευσης

2. Κριτήρια διάγνωσης ή μη της αυτοδέσμευσης

α). Προσωπικός ή ηθικός δεσμός

β). Περιουσιακός χαρακτήρας

γ). Ελευθεριότητα

3. Έννομες συνέπειες

ΙV. Βασική ενοχική σχέση και επιμέρους ενοχή

V. Υποχρέωση και ευθύνη

1. Ο κανόνας

2. Εξαιρέσεις

α). Ατελείς ενοχές

β). Βάρη

3. Νομοθετικός ή συμβατικός περιορισμός ενοχικής ευθύνης

α). Νομοθετικός περιορισμός

β). Απαλλακτικές ρήτρες

VI. Ευθύνη τρίτων χωρίς ή με προσωπική οφειλή

1. Ενοχική ευθύνη τρίτου

2. Εμπράγματη ευθύνη τρίτου

§. 3. Το αντικείμενο της ενοχής: Η υποχρέωση προς παροχή

Ι. Έννοια παροχής

1. Έννοια ευρεία

2. Ορισμένη ή οριστή

ΙΙ. Διακρίσεις

1. Παροχές ψηφιακές και μη

α). Ψηφιακό περιεχόμενο

β). Ψηφιακή υπηρεσία

γ). Πράγμα με ψηφιακά στοιχεία

2. Παροχή ως συμπεριφορά ή ως αποτέλεσμα συμπεριφοράς

α). Ως αποτέλεσμα

β). Ως συμπεριφορά

γ). Κριτήρια διαφοροποίησης

3. Παροχές στιγμιαίες και διαρκείς

α). Γενικά

β). Στιγμιαίες

γ). Διαρκείς

δ). Πρακτικές διαφορές

4. Παροχές περιουσιακές ή μη

5. Παραλείψεις και θετικές πράξεις

α). Όχι εξαναγκασμός χωρίς παραβίαση της υποχρέωσης παράλειψης

β). Εξαναγκασμός σε συμμόρφωση λόγω παραβίασης

γ). Εξαναγκασμός σε συμμόρφωση λόγω κινδύνου παραβίασης

δ). Περαιτέρω ευθύνη λόγω παραβίασης της υποχρέωσης παράλειψης

6. Πρωτογενείς και δευτερογενείς υποχρεώσεις παροχής

α). Πρωτογενείς υποχρεώσεις

β). Δευτερογενείς υποχρεώσεις

7. Κύριες, παρεπόμενες και δευτερεύουσες

α). Κύριες υποχρεώσεις

β). Παρεπόμενες και δευτερεύουσες υποχρεώσεις

8. Ενοχές υπό ευρεία έννοια

§. 4. Η ενοχή ως προσωπικός δεσμός – Αρχή της σχετικότητας –Τάσεις υπέρβασής της

Ι. Η έννοια της σχετικότητας

α). Θετικά

β). Αρνητικά

γ). Ορισμένα ή οριστά πρόσωπα

ΙΙ. Σύγκριση των ενοχικών δικαιωμάτων προς τα απόλυτα, ιδίως τα εμπράγματα

1. Άμεση και έμμεση εξουσία

2. Εξουσία δίωξης

3. Εξουσία παρακολούθησης

4. Εξουσίες αποχωρισμού και προτίμησης

α). Εξουσία αποχωρισμού

β). Εξουσία προτίμησης

5. Αρχές επί συγκρούσεως ομοειδών δικαιωμάτων

α). Μεταξύ εμπραγμάτων δικαιωμάτων: Αρχή της χρονικής προτεραιότητας

β). Μεταξύ ενοχικών δικαιωμάτων

6. Περιορισμένος και απεριόριστος αριθμός των δικαιωμάτων

7. Αρχή της δημοσιότητας

ΙΙΙ. Κριτική της σχετικότητας των ενοχών

1. Η δικαιολογία της σχετικότητας

2. H ενδεχόμενη ανάγκη υπέρβασης της σχετικότητας

IV. Εξαιρέσεις της σχετικότητας

1. Τριμερείς συμβατικές σχέσεις

α). Σύμβαση και υποσύμβαση

β). Ειδική διαδοχή, ιδίως εκποίηση μισθίου

2. Δόλια ή κακόπιστη συμπεριφορά του τρίτου

α). Τριτενέργεια με βάση τα χρηστά ήθη

β). Καταδολίευση δανειστών

3. Δευτερογενείς υποχρεώσεις (προς αποζημίωση) υπέρ τρίτων

4. Η απόλυτη ενέργεια του σχετικού ενοχικού δικαιώματος

5. Πραγματοπαγείς ενοχές

6. Πλαγιαστική άσκηση δικαιωμάτων

V. Εμπραγμάτωση ενοχικών σχέσεων

§. 5. H αρχή της καλής πίστης

Ι. Η σημασία της γενικής ρήτρας

1. Κοινωνικός προσανατολισμός

2. Αντίθεση συμφερόντων και συνεργασία των υποκειμένων της ενοχής

ΙΙ. Πεδίο εφαρμογής

ΙΙΙ. Ιστορική και συγκριτική επισκόπηση

1. Ρωμαϊκό δίκαιο

2. Μεσευρωπαϊκά δίκαια

3. Αγγλοσαξονικά δίκαια

4. Διεθνή πρότυπα

IV. Ορισμοί και διακρίσεις

1. Αντικειμενική καλή πίστη

2. Υποκειμενική καλή πίστη

3. Χρηστά ήθη

4. Συναλλακτικά ήθη

5. Συσχετισμός και ιεράρχηση

α). Μεταξύ χρηστών ηθών και καλής πίστης

β). Μεταξύ καλής πίστης και συναλλακτικών ηθών

γ). Μεταξύ χρηστών και συναλλακτικών ηθών

V. Λοιπά χαρακτηριστικά της γενικής ρήτρας

1. Ανάγκη συγκεκριμενοποίησης

2. Επιβολή ή απαγόρευση πράξεων στον οφειλέτη ή στον δανειστή

3. Αναγκαστικό δίκαιο

α). Άκυρες οι εκ των προτέρων αντίθετες συμφωνίες

β). ΓΟΣ

γ). Ισχυρή η εκ των προτέρων ανάληψη κινδύνου

δ). Ισχυρή η εκ των υστέρων παραίτηση

4. Συμπληρωτική λειτουργία

5. Διορθωτική λειτουργία

6. Αυτοδίκαιη ενέργεια

VI. Σχέση προς άλλες γενικές ρήτρες

VΙΙ. Περιπτωσιολογία

1. Δημιουργία παρεπόμενων υποχρεώσεων

α). Υποχρεώσεις εξασφάλισης της παροχής

β). Υποχρεώσεις προστασίας του άλλου μέρους

γ). Υποχρεώσεις πίστης

2. Αλλοίωση υποχρεώσεων

3. Μεταβολή κύριας παροχής

α). Μεταβολή ως προς το τι θα παρασχεθεί

β). Αναπροσαρμογή του ύψους της παροχής

4. Κατάργηση της ενοχής

α). Επί ηθικής ή οικονομικής αδυναμίας παροχής

β). Επί καταγγελίας για σπουδαίο λόγο

5. Μετενέργεια της ενοχής

α). Υποχρεώσεις ενημέρωσης

β). Υποχρεώσεις μη ανταγωνισμού

γ). Υποχρεώσεις εχεμυθείας

§. 6. Προϋποθέσεις ευθύνης – Ιδίως η υπαιτιότητα

Ι. Εισαγωγικά

1. Η αρχή της υπαιτιότητας

2. Αποκλίσεις από την αρχή της υπαιτιότητας

3. Έννοια υπαιτιότητας (πταίσματος)

4. Οι αντικειμενικοί όροι ευθύνης

ΙΙ. Ικανότητα προς καταλογισμό

1. Έννοια

2. Λόγοι ανικανότητας

α). Ανηλικότητα κάτω των 14 ετών

β). Έλλειψη συνείδησης των πράξεων

γ). Διανοητική ή ψυχική διαταραχή

δ). Κωφαλαλία

3. Κατ’ εξαίρεσιν ευθύνη

α). Προϋποθέσεις

β). Έννομη συνέπεια

4. Βάρος απόδειξης

ΙΙΙ. Ο δόλος

1. Έννοια και χαρακτηριστικά

α). Γνώση

β). Πρόβλεψη

γ). Βούληση

2. Διακρίσεις

α). Άμεσος δόλος 1ου βαθμού

β). Άμεσος δόλος 2ου βαθμού (αναγκαίος δόλος)

γ). Ενδεχόμενος δόλος

δ). Ενσυνείδητη αμέλεια

ε). Οριακές περιπτώσεις

3. Πρακτική σημασία

ΙV. Η αμέλεια

1. Γενικά

2. Αντικειμενικοποίηση της αμέλειας

α). Η παλαιότερη άποψη

β). Η κρατούσα άποψη

γ). Σχετικοποίηση της αντικειμενικότητας

δ). Αποκλίσεις δυνάμει ειδικών διατάξεων

3. Σχέση της αμέλειας προς το παράνομο

α). Το πρόβλημα

β). Η λύση: Η διπλή λειτουργία της αμέλειας

4. Διακρίσεις της αμέλειας

α). Ενσυνείδητη – Χωρίς συνείδηση αμέλεια

β). Βαριά – Ελαφρά αμέλεια

γ). Ελαφρά αφηρημένη – Eλαφρά συγκεκριμένη αμέλεια

V. Τυχηρά – Ανωτέρα βία

1. Διακρίσεις

α). Τυχηρά υπό ευρεία έννοια

β). Τυχηρά υπό στενή έννοια

γ). Ανώτερη βία

2. Ευθύνη για τυχηρά και ανώτερη βία;

α). Ο κανόνας

β). Επέκταση της ευθύνης με σύμβαση

γ). Επέκταση της ευθύνης με ειδική διάταξη νόμου

VΙ. Απαλλακτικές ρήτρες

1. Ο κανόνας: Δυνατότητα απαλλαγής μόνον για ελαφρά αμέλεια

2. Εξαιρέσεις: Απαγορεύσεις απαλλαγής ακόμη και για ελαφρά αμέλεια

α). Δανειστής «στην υπηρεσία» του οφειλέτη

β). Επιχείρηση «κατά παραχώρηση της αρχής»

γ). Προστασία του καταναλωτή

δ). Απαλλακτικές ρήτρες χωρίς ατομική διαπραγμάτευση

ε). Ευθύνη για προσβολή προσωπικών αγαθών

στ). Ακυρότητα δυνάμει ειδικών διατάξεων

ζ). Αναλογική εφαρμογή – Γενικές ρήτρες

§. 7. Ευθύνη από αλλότριες πράξεις

Ι. Η δικαιολογία της ευθύνης από αλλότριες πράξεις

1. Φορέας ωφελειών

2. Υπόχρεος εποπτείας

ΙΙ. Τα άρθρα 334 και 922 ΑΚ – Πρόστηση

1. Ομοιότητες – Κοινές προϋποθέσεις στις ΑΚ 334 και

α). Πρόστηση

β). Επιπρόσθετος νόμιμος λόγος ευθύνης

γ). Συνάφεια της πράξης του προστηθέντος προς την ανατεθείσα σ’ αυτόν υπηρεσία

2. Διαφορές μεταξύ ΑΚ 334 και

α). Διαφορετικό πεδίο εφαρμογής

β). Το ζήτημα της εξάρτησης του προστηθέντος από τον προστήσαντα στην ΑΚ 922

3. Έννομες συνέπειες της πρόστησης

α). Σχέσεις κυρίου της υπόθεσης και ζημιωθέντος

β). Σχέσεις ενδιάμεσου προσώπου και ζημιωθέντος

γ). Σχέσεις κυρίου της υπόθεσης και ενδιάμεσου προσώπου

4. Απαλλακτικές ρήτρες

ΙΙΙ. Λοιπές περιπτώσεις ευθύνης από πράξεις τρίτων

1. Για πράξεις του νόμιμου αντιπροσώπου

2. Για πράξεις του εποπτευομένου

3. Ευθύνη των νομικών προσώπων για πράξεις των οργάνων τους

Κεφάλαιο δεύτερο

ΕΙΔΗ ΕΝΟΧΩΝ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

§. 8. Η ενοχή προς αποζημίωση – Προϋποθέσεις

I. Γενικά

1. Ορισμός

2. Επισκόπηση των προϋποθέσεων

α). Ζημία

β). Νόμιμος λόγος ευθύνης

γ). Αιτιώδης συνάφεια

3. Σκοπός της ευθύνης προς αποζημίωση

4. Το δίκαιο της αποζημίωσης

ΙΙ. Νόμιμος λόγος ευθύνης

1. Έννοια και γνωρίσματα

2. Διακρίσεις των νόμιμων λόγων ευθύνης

α). Ανάλογα με το αν απαιτείται πταίσμα

β). Ανάλογα με το αν απαιτείται παράβαση προϋφιστάμενης ενοχής

γ). Διαφέρον αρνητικό, θετικό κ.τ.τ

IΙΙ. Ζημία

1. Έννοια

2. Διακρίσεις της ζημίας

α). Περιουσιακή ζημία – Ηθική βλάβη, Ψυχική οδύνη

β). Αυτούσια και λογιστική ζημία – Αυτούσια και χρηματική αποζημίωση

γ). Θετική ζημία και διαφυγόν κέρδος

δ). Συγκεκριμένη και αφηρημένη ζημία

3. Δικονομικά

IV. Αιτιώδης σύνδεσμος

1. Θεωρία της condicio sine qua non (του ισοδυνάμου των όρων)

α). Έννοια

β). Κριτική

γ). Σπουδαιότητα

δ). Δυσχερή ζητήματα

2. Θεωρία της πρόσφορης αιτίας (causa adaequata)

α). Έννοια

β). Δικαιοθετικό έρεισμα

γ). Ερμηνευτικά προβλήματα

δ). Κριτική

3. Θεωρία του σκοπού του κανόνα δικαίου

α). Έννοια

β). Δικαιοθετικό έρεισμα

γ). Ερμηνευτικά προβλήματα

δ). Λόγος και αντίλογος

4. Συμπέρασμα – Σύνθεση

5. Δικονομικά

§. 9. Η ενοχή προς αποζημίωση – Συνέπειες – Ειδικά θέματα

Ι. Η αρχή «όλα ή τίποτε»

1. Κανόνας του δικαίου της αποζημιώσεως

2. Εξαιρέσεις

α). Επίκληση των γενικών ρητρών

β). Νομοθέτηση ανωτάτων ορίων αποζημίωσης

γ). Ειδικά η εύλογη αποζημίωση

δ). Ποινική αποζημίωση

IΙ. Συνυπολογισμός ζημίας και κέρδους

1. Κριτήρια

α). Προσφορότητα του κέρδους

β). Μη αυτοτέλεια του σκοπού του κέρδους εν σχέσει προς την αποζημίωση

2. Κέρδη χωρίς αυτοτελή σκοπό

3. Κέρδη με αυτοτελή σκοπό

α). Αυτόνομη δραστηριότητα του ίδιου του ζημιωθέντος

β). Εκούσιες παροχές τρίτων

4. Παράλληλη υποχρέωση τρίτου προς τον ζημιωθέντα

α). Συνύπαρξη των απαιτήσεων

β). Συνείσπραξη

ΙΙΙ. Συντρέχον πταίσμα

1. Προϋποθέσεις

α). Η ύπαρξη υποχρέωσης προς αποζημίωση

β). Πταίσμα ή νόμιμος λόγος (συν)ευθύνης του ζημιωθέντος

γ). Συναιτιότητα του ζημιωθέντος

2. Έννομες συνέπειες

α). Η βαρύτητα του πταίσματος

β). Η αιτιακή συμβολή στην ζημία

γ). Η καλή πίστη και τα χρηστά ήθη

3. Διάκριση από την δράση «ιδίω κινδύνω»

4. Δικονομικά

α). Βάρος επίκλησης και απόδειξης

β). Αναιρετικός έλεγχος

γ). Αυτεπάγγελτη ή μη εφαρμογή της διάταξης

§. 10. Ενοχή με αοριστία παροχής – Ενοχές γένους και διαζευκτικές

Ι. Μονομερής άρση της αοριστίας της παροχής

1. Αοριστία της παροχής

2. Εξουσία μονομερούς άρσεως

α). Σαφής συμβατική εξουσιοδότηση

β). Εξουσιοδότηση εκ του νόμου για το ποσόν της αντιπαροχής

γ). Νομική φύση

δ). Συνέπειες μη ασκήσεως

3. Κριτήρια

α). Δίκαιη κρίση

β). Απόλυτη κρίση

γ). Σύγκριση μεταξύ τους

4. Δικονομικά

ΙΙ. Ενοχή γένους και ενοχή είδους

1. Έννοιες

α). Ενοχή είδους

β). Ενοχή γένους

γ). Καταχρηστικό γένος

2. Κριτήριο διάκρισης – Αντικαταστατά και μη πράγματα

3. Πρακτική σημασία της διάκρισης γένους και είδους

α). Επιλογή στην ενοχή γένους

β). Το πρόβλημα του κινδύνου

4. Συγκέντρωση του γένους σε είδος

α). Αποχωρισμός και υπερημερία δανειστή

β). Συμφωνία των μερών

γ). Εκπλήρωση της υποχρέωσης

δ). Παράδοση ή αποστολή στο πέμψιμο χρέος

ε). Καταστροφή όλων πλην ενός

IΙΙ. Διαζευκτική ενοχή

1. Έννοια διαζευκτικής ενοχής

2. Διάκριση από την ενοχή γένους

α). Κριτήρια

β). Η πρακτική σημασία

γ). Οριακές περιπτώσεις

3. Απλοποίηση

α). Επιλογή

β). Συμφωνία για απλοποίηση

γ). Ανυπαίτια αδυναμία παροχής των λοιπών παροχών

ΙV. Διαζευκτική ευχέρεια

1. Έννοια

2. Διαφορά από διαζευκτική ενοχή – Συνέπειες

3. Πηγές διαζευκτικής ευχέρειας

4. Διαζευκτική ευχέρεια του δανειστή

§. 11. Χρηματική ενοχή

Ι. Γενικά

1. Έννοια

2. Ποικιλία μορφών εμφάνισης

α). Περιεκτικό και παραστατικό χρήμα

β). Κεντρικό και περιφερειακό χρήμα

γ). Χρήμα-πράγμα και χρήμα-απαίτηση

δ). Νόμιμο χρήμα

ε). Ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών

στ). Κρυπτονομίσματα, bitcoin κ.τ.τ

ζ). Ψηφιακό ευρώ;

3. Η νομική φύση της χρηματικής ενοχής

ΙΙ. Το χρήμα στην ελληνική έννομη τάξη

1. Το ισχύον νομισματικό σύστημα

2. Ειδικές ρυθμίσεις για τις χρηματικές οφειλές

α). Κομίσιμο

β). Χαρακτηρισμός ως τίμημα

γ). Τοκοφορία

δ). Διαζευκτική ευχέρεια επί οφειλών ξένου νομίσματος

3. Το χρήμα αντικείμενο περισσότερων κλάδων του δικαίου

ΙΙΙ. Βασικά προβλήματα

1. Πληρωμή με λογιστικό χρήμα;

α). Κατά κανόνα επιβεβλημένη και πάντως προσήκουσα

β). Μόνον στην τράπεζα του δανειστή

2. Νομιναλισμός ή βαλορισμός;

α). Το ερώτημα

β). Ορισμοί

γ). Η νομοθετική λύση: Ο νομιναλιστικός κανόνας

δ). Εξαιρέσεις από το νομιναλιστικό κανόνα

3. Χρέη σε ξένο νόμισμα

α). Ο κανόνας

β). Εξαιρέσεις

§. 12. Τόκος – Λοιπά είδη ενοχών

Ι. Τόκος

1. Ορισμοί

α). Τόκος

β). Κεφάλαιο

γ). Επιτόκιο

δ). Χρεολύσιο

ε). Τοκοχρεολύσιο

2. Νομική φύση

α). Πολιτικός καρπός του κεφαλαίου

β). Παρεπόμενος χαρακτήρας του τόκου

3. Διακρίσεις

α). Δικαιοπρακτικός ή νόμιμος

β). Δικαιοπρακτικό ή νόμιμο επιτόκιο

γ). Θεμιτός ή αθέμιτος

δ). Προεξοφλητικός

4. Ανώτατο ύψος τόκου

α). Τραπεζικά επιτόκια

β). Εξωτραπεζικά επιτόκια

γ). Επιτόκια υπερημερίας μεταξύ εμπόρων

δ). Οφειλές Δημοσίου και ΝΠΔΔ

5. Τύχη τοκογλυφικής σύμβασης

α). Μόνον μερική ακυρότητα

β). Ποινικές συνέπειες

γ). Αποφυγή καταστρατήγησης

ΙΙ. Ανατοκισμός

1. Οι κίνδυνοι

2. Οι νομοθετικοί περιορισμοί

α). Ο κανόνας

β). Εξαιρέσεις

3. Τα όρια της νομοθετικής παρέμβασης – Το ιστορικό πάθημα.

ΙII. Λοιπά είδη ενοχών

1. Δικαίωμα αφαίρεσης

2. Υποχρέωση λογοδοσίας

3. Υποχρέωση εγχείρισης καταλόγου με στοιχεία ομάδας

Κεφάλαιο τρίτο

ΕΙΔΗ ΕΝΟΧΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΓΕΝΕΣΙΟΥΡΓΟ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟ

Α΄ Τμήμα: Ενοχές από δικαιοπραξία

§. 13. Η ιδιωτική αυτονομία ως πηγή ενοχών

I. Η αναγκαιότητα της σύμβασης

1. Ο κανόνας

α). Για την γέννηση ενοχής

β). Για την αλλοίωση και απόσβεση ενοχής:

2. Εξαιρέσεις

α). Αναφορικά με την γέννηση ενοχής

β). Για την αλλοίωση ή απόσβεση ενοχής

ΙΙ. Η ελευθερία των συμβάσεων

1. Η επάρκεια της σύμβασης για την νομική δέσμευση των προσώπων

2. Εκδηλώσεις

3. Πρακτικές συνέπειες

α). Ενδοτικότητα του ενοχικού δικαίου

β). Όχι κλειστός αριθμός ενοχικών συμβάσεων και δικαιωμάτων

γ). Αρχή του ατύπου των συμβάσεων

4. Συνταγματική και ηθική θεμελίωση

5. Περιορισμοί

α). Δικαιολογία

β). Οι βασικές πηγές περιορισμών

γ). Διακρίσεις

ΙΙΙ. Ειδικώς η κατάχρηση της αρνητικής συμβατικής ελευθερίας

1. Προϋποθέσεις

α). Σημαντική θέση στην αγορά

β). Επίπτωση της άρνησης στο υφιστάμενο επίπεδο ανταγωνισμού

γ). Αδικαιολόγητη άρνηση

2. Έννομες συνέπειες

IV. Ειδικά η συμβατική ελευθερία στις συμβάσεις προσχωρήσεως

1. Έννοια

2. Υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής

α). Προμηθευτής

β). Καταναλωτές και «πολύ μικρές οντότητες»

3. Δικαιολογία των ρυθμίσεων

4. Ο έλεγχος των ΓΟΣ

α). Ένταξη του ΓΟΣ στην σύμβαση

β). Η ερμηνεία των ΓΟΣ

γ). Καταχρηστικότητα του περιεχομένου του ΓΟΣ

5. Όχι επέκταση του ανισχύρου σε βάρος του καταναλωτή

6. Αυτεπάγγελτος δικαστικός έλεγχος

§. 14. Είδη συμβάσεων – Πραγματικές συμβατικές σχέσεις

Ι. Ενοχικές και εμπράγματες συμβάσεις

1. Ενοχικές συμβάσεις

2. Εμπράγματες

ΙΙ. Υποσχετικές και εκποιητικές συμβάσεις

1. Υποσχετική

2. Εκποιητική

3. Σύγκριση με την διάκριση σε ενοχικές και εμπράγματες

4. Πρακτική σημασία της διάκρισης

α). Άκυρη η εκποίηση παρά μη δικαιούχου

β). Εν αμφιβολία αιτιώδεις οι υποσχετικές συμβάσεις

ΙΙΙ. Επώνυμες και ανώνυμες συμβάσεις

1. Επώνυμες

3. Η πρακτική σημασία

IV. Μικτές συμβάσεις

1. Έννοια

2. Εφαρμοστέοι κανόνες; Οι θεωρίες

α). Κατά την θεωρία της απορρόφησης ή αφομοίωσης

β). Κατά την θεωρία του συνδυασμού

γ). Υπό την θεωρία της αναλογίας

δ). Κατά την δημιουργική θεωρία

3. Η θέση της νομολογίας

4. Συμπέρασμα

V. Συναινετικές και παραδοτικές συμβάσεις

1. Συναινετικές (καταρτιζόμενες solo consensu)

2. Παραδοτικές συμβάσεις (re καταρτιζόμενες)

3. Η σημασία της ελευθερίας των συμβάσεων

VI. Επαχθείς και χαριστικές– Τυχηρές

1. Επαχθείς

2. Χαριστικές

3. Η πρακτική σημασία

4. Διάκριση από τις τυχηρές

VII. Eτεροβαρείς, αμφοτεροβαρείς και ατελώς αμφοτεροβαρείς

1. Ετεροβαρής

2. Αμφοτεροβαρής

α). Αμοιβαιότητα απαιτήσεων

β). Ανταλλακτική σχέση και αλληλεξάρτηση μεταξύ των απαιτήσεων

γ). Ισοδυναμία μεταξύ των παροχών;

3. Ατελώς αμφοτεροβαρείς συμβάσεις

4. Η πρακτική σημασία της διάκρισης

5. Σύγκριση προς χαριστικές και επαχθείς

VIII. Αιτιώδεις και αναιτιώδεις συμβάσεις

1. Αιτιώδεις

2. Αναιτιώδεις

3. Προστασία του αναιτιωδώς ζημιωθέντος

4. Δικαιοπολιτικές σκέψεις

ΙX. Πραγματικές (de facto) συμβατικές σχέσεις

1. Η σχετική διδασκαλία

α). Όταν προσφέρεται δημοσίως μια παροχή

β). Στις διαρκείς συμβάσεις

2. Οι λύσεις de lege lata

α). Επί δημοσίως προσφερόμενης παροχής

β). Επί ελαττωματικών διαρκών συμβάσεων

3. Τελική εκτίμηση

§. 15. Αδικοπρακτική ευθύνη

Ι. Γενικά

1. Ανθρώπινη πράξη

2. Το αστικό αδίκημα

3. Σύγκριση αδικοπραξίας και αστικού αδικήματος

4. Σχέση αστικού και ποινικού αδικήματος

5. Σχέση αδικοπρακτικής και ενδοσυμβατικής ευθύνης

α). Διαφορές

β). Συρροή

ΙΙ. Το παράνομο στην γενική ρήτρα της ΑΚ

1. Ιστορική και συγκριτική επισκόπηση

2. Αντίθεση στην έννομη τάξη

α). Η υποκειμενική θεωρία

β). Η αντικειμενική θεωρία

3. Κριτήρια οριοθέτησης του παρανόμου

α). Ο περιορισμός: Μόνον ως προς αγαθά που προστατεύει ο νόμος

β). Η διεύρυνση: Παράβαση υποχρέωσης επιμέλειας

γ). Σύνθεση – Συμπέρασμα

4. Λόγοι άρσεως του αδίκου

α). Επικρατέστερο συμφέρον

β). Έλλειψη συμφέροντος του θύματος

ΙΙΙ. Η ανήθικη αδικοπραξία

1. Γενικά

α). Ο δόλος

β). Ως χρηστά ήθη

γ). Αμφίβολη η αναγκαιότητα του δόλου – Αξία της διάταξης

ΙV. Αντικειμενική ευθύνη, γνήσια, νόθος ή από διακινδύνευση

1. Γενικά – Διακρίσεις

2. Δικαιολογία

3. Ειδικά η ευθύνη από διακινδύνευση

V. Έννομες συνέπειες

VI. Ειδικά η αποκατάσταση ζημίας τρίτου

1. Επιχείρημα εξ αντιδιαστολής από τις ΑΚ 928, 929;

2. Ψυχική οδύνη τρίτου

VII. Περισσότεροι υπόχρεοι (ΑΚ 926-927)

1. Προϋποθέσεις

α). Κοινή πράξη

β). Παράλληλη πράξη ή ευθύνη

γ). Πιθανή αιτιότητα

2. Έννομες συνέπειες

α). Εξωτερική σχέση των συνυπευθύνων

β). Αναγωγή στις εσωτερικές σχέσεις μεταξύ των συνυπευθύνων

§. 16. Αδικαιολόγητος πλουτισμός

Ι. Γενικά

1. Σημασία

2. Φύση της αξίωσης

α). Ενοχική

β). Ενιαία

γ). Όχι επικουρική

3. Αυτοτέλεια έναντι της αδικοπρακτικής ευθύνης

4. Ιστορική και συγκριτική επισκόπηση

ΙΙ. Οι προϋποθέσεις της αξίωσης

1. Πλουτισμός του υποχρέου

2. Ζημία του δικαιούχου

3. Αιτιώδης συνάφεια μεταξύ πλουτισμού και ζημίας

4. Έλλειψη νόμιμης αιτίας

α). Έννοια

β). Οι τρείς βασικές αιτίες πλουτισμού

γ). Περιπτωσιολογία

ΙΙΙ. Συνέπειες

1. Υποχρέωση απόδοσης του πλουτισμού

α). Κατ’ αρχήν αυτούσιου

β). Κατ’ εξαίρεσιν σε χρήμα

2. Αντάλλαγμα στη θέση του αρχικού πλουτισμού

3. Καρποί και άλλα ωφελήματα

4. Απώλεια ή μείωση του πλουτισμού

α). Κατ’ αρχήν απόσβεση της υποχρέωσης του λήπτη (ΑΚ 909)

β). Ευθύνη του κακόπιστου λήπτη (ΑΚ 910-912)

5. Χαριστικές παροχές προς τρίτον (ΑΚ 913)

α). Δικαιολογία

β). Επικουρικότητα

Κεφάλαιο τέταρτο

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ

§17. Εκπλήρωση της παροχής ως την απόσβεση

I. Τόπος παροχής

1. Έννοια

2. Διακρίσεις

α). Άρσιμο χρέος

β). Κομίσιμο χρέος

γ). Πέμψιμο χρέος

3. Οι ρυθμίσεις του νόμου

α). Τα μη χρηματικά χρέη

β). Τα χρηματικά χρέη

4. Πρακτική σημασία

α). Υπερημερία του οφειλέτη ή του δανειστή;

β). Σημασία στην μετάθεση του κινδύνου

γ). Δικονομικές συνέπειες

II. Χρόνος παροχής

1. Έννοια: Το ληξιπρόθεσμο

2. Το απαιτητό

3. Σημασία

4. Ο κανόνας της άμεσης εκπλήρωσης

5. Εκπλήρωση πριν το ληξιπρόθεσμο

α). Ο κανόνας: Δικαίωμα του οφειλέτη για πρόωρη εκπλήρωση

β). Πρακτική σημασία

γ). Εξαιρέσεις

δ). Όχι δικαίωμα παρακράτησης του προεξοφλητικού τόκου

III. Μερική εκπλήρωση;

1. Ο κανόνας: Η απαγόρευση

2. Αποκλίσεις

α). Από την σύμβαση ή το νόμο

β). Από την καλή πίστη

IV. Έξοδα – τόκοι – κεφάλαιο

V. Εκπλήρωση της παροχής από τρίτον

1. Ο κανόνας: Κατ’ αρχήν επιτρεπτή η εκπλήρωση από τρίτον

2. Εξαιρέσεις

α). Προσωποπαγείς οφειλές

β). Αντίθετη συμφωνία δανειστή και οφειλέτη

3. Εξαίρεση της εξαίρεσης: Δικαίωμα προσφοράς και υποκατάστασης (AK 319)

4. Αναγωγή – Υποκατάσταση

α). Γενικά

β). Ειδικά δυνάμει του δικαιώματος προσφοράς και υποκατάστασης

VΙ. Ενστάσεις επίσχεσης και μη εκπληρωθέντος συναλλάγματος

1. Η ένσταση επίσχεσης

α). Έννοια

β). Προϋποθέσεις

γ). Αποκλεισμός επίσχεσης

δ). Συνέπειες

2. Ένσταση του μη εκπληρωθέντος συναλλάγματος

α). Έννοια

β). Προϋποθέσεις

γ). Συνέπειες πρότασης της ένστασης (κυρίως ΑΚ 378)

δ). Λόγοι αποκλεισμού

3. Σύγκριση μεταξύ επίσχεσης και μη εκπληρωθέντος συναλλάγματος

α). Μοιάζουν

β). Διαφέρουν

§. 18. Φυσιολογική απόσβεση της ενοχής

I. Γενικά

1. Διακρίσεις των αποσβεστικών λόγων

α). Φυσιολογική (ομαλή) απόσβεση της ενοχής

β). Ανώμαλη απόσβεση

2. Περιεχόμενο της απόσβεσης

ΙI. Kαταβολή

1. Συμπεριφορά ή και αποτέλεσμα;

2. Nομική φύση

3. Ανάγκη σύνδεσης της καταβολής προς το χρέος

4. Προσήκουσα

α). Απόδειξη πριν από την αποδοχή της παροχής από τον δανειστή

β). Μετά την αποδοχή της παροχής από τον δανειστή τεκμαίρεται το προσήκον

5. Δικαίωμα του οφειλέτη για εξοφλητική απόδειξη

6. Kαταβολή προς τρίτον

α). Κατ’ αρχήν απαγορεύεται

β). Εξαιρέσεις

III. Δόση αντί και χάριν καταβολής

1. Δόση αντί καταβολής

α). Σύμβαση

β). Σκοπός απόσβεσης

γ). Παραδοτική

δ). Ευθύνη οφειλέτη για το αντί καταβολής διδόμενο αντικείμενο

2. Δόση χάριν καταβολής

3. Εν αμφιβολία χάριν καταβολής

ΙV. Υπόσχεση αντί και χάριν καταβολής

1. Υπόσχεση αντί καταβολής

α). Σύμβαση

β). Σκοπός απόσβεσης

γ). Υποσχετική

δ). Συναινετική

2. Υπόσχεση χάριν καταβολής

3. Εν αμφιβολία χάριν καταβολής

V. Ανανέωση

1. Έννοια και χαρακτηριστικά

2. Δυνατές μορφές

3. Aποσβεστικά αποτελέσματα

α). Απόσβεση της παλαιάς ενοχής

β). Συναπόσβεση των ασφαλειών της παλαιάς ενοχής

4. Αιτιώδης χαρακτήρας - Ενστάσεις

VΙ. Άφεση χρέους

1. Συμφωνία

2. Αποσβεστικό αποτέλεσμα και σκοπός

3. Νομική φύση

α). Εκποιητική

β). Αναιτιώδης

γ). Άτυπη

Κεφάλαιο πέμπτο

ΑΝΩΜΑΛΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΑΠΟΣΒΕΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ –ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΔΑΝΕΙΣΤΗ

§. 19. Αθέτηση υποχρεώσεων του οφειλέτη στις ενοχές εν γένει

I. Γενικά

1. Το περιπτωσιολογικό σύστημα του AK

2. Νόθος αντικειμενική ευθύνη

α). Κατά κανόνα ευθύνη για πταίσμα

β). Τεκμήριο σε βάρος του οφειλέτη

3. Έννομα μέσα του δανειστή

II. Αδυναμία παροχής

1. Έννοια

2. Κρίσιμος χρόνος

3. Ευθύνη νόθος αντικειμενική

4. Έννομες συνέπειες

α). Επί αδυναμίας παροχής με ευθύνη του οφειλέτη: Αποζημίωση

β). Επί αδυναμίας παροχής χωρίς ευθύνη του οφειλέτη

5. Διακρίσεις

α). Αρχική ή επιγενόμενη

β). Αντικειμενική ή υποκειμενική

γ). Φυσική αδυναμία

δ). Νομική αδυναμία

ε). Οικονομική αδυναμία

στ). Ηθική αδυναμία

ζ). Oλική ή μερική αδυναμία

III. Yπερημερία του οφειλέτη

1. Προϋποθέσεις

α). Έγκυρη ενοχική σχέση

β). Δυνατή παροχή

γ). Καθυστέρηση

δ). Ληξιπρόθεσμη παροχή

ε). Απαιτητή παροχή

στ). Όχληση ή δήλη ημέρα

ζ). Yπαιτιότητα του οφειλέτη

2. Συνέπειες

α). Διατήρηση της πρωτογενούς οφειλής

β). Υποχρέωση προς αποζημίωση

γ). Eπίταση ευθύνης και για τα τυχηρά

δ). Δικαίωμα απόκρουσης της πρωτογενούς παροχής

IV. Aνυπαίτια καθυστέρηση – Ευθύνη επιδικίας

1. Eπί χρηματικών χρεών – AK

2. Eπί οφειλής ορισμένου πράγματος – AK

V. Πλημμελής εκπλήρωση

1. Έννοια

2. Νομική μεταχείριση

α). Έλλειψη ρύθμισης

β). Το νομοθετικό σχέδιο

γ). Αναλογία δικαίου

3. Περιπτωσιολογία

α). Παράβαση παρεπόμενης υποχρέωσης

β). Mη προσήκουσα εκπλήρωση της κύριας παροχής

γ). Mη εκπλήρωση μιας ή μερικών από τις κύριες υποχρεώσεις

δ). Παραβάσεις υποχρέωσης προς παράλειψη

ε). Προκαταβολική άρνηση εκπλήρωσης

§. 20. Υπερημερία δανειστή στις ενοχές εν γένει

I. Γενικά

1. Έννοια

2. Βάρος του δανειστή

α). Ο κανόνας

β). Εξαιρέσεις

II. Προϋποθέσεις (AK 349-354)

1. Προσφορά της παροχής

α). Δυνατή παροχή (AK 349, 352)

β). Προσήκουσα προσφορά (AK 349 § 2)

γ). Προσφορά κατ’ αρχήν πραγματική – Εξαιρέσεις

2. Mη αποδοχή της παροχής ή μη σύμπραξη

α). Μη αποδοχή

β). Μη σύμπραξη

γ). Ένσταση μη εκπληρωθέντος συναλλάγματος

3. Το στοιχείο του πταίσματος

α). Ο κανόνας: Αντικειμενική η υπερημερία του δανειστή

β). Εξαιρέσεις

III. Συνέπειες

1. Απόδοση δαπανών ατελεσφόρητης προσφοράς

2. H μείωση της ευθύνης του οφειλέτη (AK 355-357)

α). Μόνο για δόλο και βαριά αμέλεια

β). Όχι τοκοφορία – μόνον εξαχθέντα ωφελήματα

3. Μετάθεση του κινδύνου

4. Mη απαλλαγή του οφειλέτη – Τρόποι μονομερούς απαλλαγής του

α). Δημόσια κατάθεση του οφειλομένου πράγματος

β). Δημόσια κατάθεση του εκπλειστηριάσματος

γ). Μεσεγγύηση ακινήτων

IV. Άρση της υπερημερίας δανειστή

1. Με την εκπλήρωση της παροχής

2. Mε συμφωνία

3. Με όχληση

4. Mε ανάκληση της προσφοράς από τον οφειλέτη

V. Σύγκριση των δύο υπερημεριών

1. Tο στοιχείο της καθυστέρησης

2. Υποχρέωση – Βάρος

3. Το στοιχείο του πταίσματος

4. Μείωση – Επίταση ευθύνης

VΙ. Oριακές περιπτώσεις μεταξύ υπερημερίας δανειστή και αδυναμίας παροχής

1. Oι υποστηριχθείσες θεωρίες

2. H αναγκαία για τη λύση διαφοροποίηση

α). Απαλλαγή ή μη του οφειλέτη

β). Ευθύνη για τις δαπάνες

γ). Ευθύνη για την αντιπαροχή

§. 21. Ανώμαλη εξέλιξη επί αμφοτεροβαρών συμβάσεων – Τύχη αντιπαροχής – Υπαναχώρηση και διάκριση από καταγγελία

I. Αδυναμία παροχής (AK 380-382, 387)

1. Αδυναμία παροχής χωρίς ευθύνη του οφειλέτη

α). Κοινή απαλλαγή

β). Περιελθόν

2. Αδυναμία παροχής από πταίσμα του δανειστή

α). Άθικτη η υποχρέωση για αντιπαροχή

β). Αφαίρεση περιελθόντος κ.τ.τ

3. Αδυναμία παροχής με ευθύνη του οφειλέτη

α). Δικαίωμα επίκλησης της ρύθμισης του άρθρου

β). Δικαίωμα αποζημίωσης

γ). Υπαναχώρηση και εύλογη αποζημίωση (ΑΚ 382, 387)

δ). Eπιλογή ανάμεσα στα δικαιώματα του δανειστή

4. Αδυναμία με συνευθύνη δανειστή και οφειλέτη

α). Ως προς την τύχη της παροχής

β). Ως προς την τύχη της αντιπαροχής

5. Αδυναμία κατά την διάρκεια υπερημερίας του δανειστή (AK 381 § 2)

α). Η παλαιότερη άποψη

β). Η μάλλον κρατούσα και ορθότερη άποψη

γ). Τελολογική συστολή της ΑΚ 381 § 2 επί ανωτέρας βίας

δ). Σύνοψη

II. Yπερημερία οφειλέτη (AK 383-385, 387)

1. Πρωτογενής οφειλή και αποζημίωση για την καθυστέρηση

2. Η υπερημερία του οφειλέτη τον καθιστά υπερήμερο και ως δανειστή!

3. Οριστική απόκρουση της καθυστερούμενης παροχής

α). Ο κανόνας: Καθορισμός εύλογης προθεσμίας εκπλήρωσης στον οφειλέτη

β). Κατ’ εξαίρεσιν δεν χρειάζεται να ταχθεί προθεσμία

4. Εξομοίωση με αδυναμία παροχής

α). Αποζημίωση

β). Υπαναχώρηση και εύλογη αποζημίωση

γ). Επιλογή αναμεσά τους

IΙΙ. Aνυπαίτια καθυστέρηση

1. Tο πρόβλημα

2. Προτεινόμενη λύση

3. Σύνοψη: Περιπτώσεις καθυστέρησης με συνέπειες αδυναμίας παροχής

α). Συμβάσεις ακριβόχρονης εκτέλεσης

β). Έλλειψη εννόμου συμφέροντος

γ). Οριστική άρνηση του οφειλέτη

δ). Άπρακτη πάροδος εύλογης προθεσμίας επί αμφοτεροβαρούς συμβάσεως

ε). Τελεσίδικη καταδίκη

IV. Πλημμελής εκπλήρωση

1. Tο κενό και η πλήρωσή του

α). Ανάλογα με το αν πλημμέλεια είναι οριστική

β). Ουσιώδης η πλημμέλεια

2. Ειδικά οι συμβάσεις για διαδοχικές τμηματικές παροχές (AK 386)

α). Ανώμαλη εξέλιξη ως προς ορισμένες παροχές

β). Eπίπτωση στις υπολειπόμενες παροχές

γ). Eπίπτωση στις ήδη εκπληρωθείσες παροχές

V. Yπαναχώρηση

1. Έννοια και νομική φύση

2. Διακρίσεις

α). Νόμιμη ή συμβατική

β). Αιτιολογημένη ή ελεύθερη

3. Αποτελέσματα

α). Κατάργηση των κυρίων υποχρεώσεων

β). Επιστροφή ληφθέντων ως αδικαιολόγητο πλουτισμό

γ). Εύλογη αποζημίωση

4. Διάκριση από συγγενείς έννοιες

α). Η καταγγελία

β). Λοιπά μέσα ανατροπής των συμβάσεων

§. 22. Απρόοπτη μεταβολή συνθηκών – Έλλειψη δικαιοπρακτικού θεμελίου

I. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

1. Το πρόβλημα

α). Γενικά

β). Σήμερα: Οι διάφορες «κρίσεις»

2. Η σημασία της AK

3. Σχέση με την ΑΚ

4. Oι παλαιές θεωρίες

α). H διεύρυνση της έννοιας της αδυναμίας παροχής

β). H θεωρία της clausula rebus sic stantibus

γ). H θεωρία της προϋπόθεσης

δ). H θεωρία του δικαιοπρακτικού θεμελίου

ε). H θεωρία του απροβλέπτου

II. Προϋποθέσεις της AK

1. Αμφοτεροβαρής σύμβαση

α). Γενικά

β). Κατ’ αρχήν ανεκτέλεστη

2. Μεταβολή συνθηκών: Ανατροπή του δικαιοπρακτικού θεμελίου

α). Του «υποκειμενικού» δικαιοπρακτικού θεμελίου

β). Του «αντικειμενικού» δικαιοπρακτικού θεμελίου

3. Μεταβολή μεταγενέστερη της σύναψης της σύμβασης

4. Μεταβολή προγενέστερη της σύναψης;

5. Έκτακτοι και απρόβλεπτοι λόγοι

α). Έννοια

β). Όχι σε περίπτωση πταίσματος

γ). Επί υπερημερίας οφειλέτη

6. Yπέρμετρα επαχθής διατάραξη της συμβατικής ισορροπίας

α). Κριτήρια

β). Υπέρμετρη

III. Συνέπειες

1. Δικαίωμα αναπροσαρμογής

2. Υποχρέωση αναδιαπραγμάτευσης

3. Δικαστική διάπλαση

α). Περιορισμός από το αίτημα του διαδίκου

β). Φειδώ

γ). Χρόνος επέλευσης των αποτελεσμάτων

IV. Αποκλεισμός εφαρμογής της ΑΚ

1. Εκ των υστέρων

2. Εκ των προτέρων

α). Η παλαιότερη γνώμη

β). Η σήμερα κρατούσα άποψη

γ). Εξαίρεση: Συμβάσεις αναλήψεως κινδύνου

§. 23. Ποινική ρήτρα και αρραβώνας

I. Γενικές παρατηρήσεις

1. Ορισμοί

α). Αρραβώνας

β). Ποινική ρήτρα

2. Πρακτική χρησιμότητα

3. Kοινά χαρακτηριστικά ποινικής ρήτρας και αρραβώνα

α). Ενδοτικό δίκαιο

β). Υποσχετικές συμβάσεις

γ). Παρεπόμενος χαρακτήρας

δ). Κατάπτωση λόγω αθέτησης υποχρέωσης

ε). Χωρίς ανάγκη ζημίας

4. Διαφορές αρραβώνα και ποινικής ρήτρας

α). Συναινετική – Παραδοτική

β). Aμφιμερής - ετερομερής ενέργεια

II. Οι επί μέρους ρυθμίσεις

1. Σχέση ποινής ή αρραβώνα προς την πρωτογενή αξίωση εκπλήρωσης

α). Ποινή για αδυναμία παροχής

β). Ποινή για υπερημερία ή πλημμελή εκπλήρωση

2. Σχέση ποινής ή αρραβώνα προς την δευτερογενή αξίωση αποζημίωσης

α). Γενικά

β). Αντίθετες συμφωνίες

γ). Σωρευτική είσπραξη ποινής για καθυστέρηση και αποζημίωσης για αδυναμία παροχής

δ). Σώρευση ποινής ή αρραβώνα προς υπαναχώρηση

ε). Επί χρηματικών χρεών

3. Υπέρμετρη ποινή ή υπέρμετρος αρραβώνας

α). Προϋποθέσεις

β). Έννομες συνέπειες

§. 24. Μη φυσιολογική απόσβεση της ενοχής

I. Δημόσια κατάθεση και υποκατάστατά της

1. Λόγοι

α). Υπερημερία δανειστή

β). Εύλογη αβεβαιότητα για το κύρος της καταβολής

2. Tρόποι απόσβεσης

α). Μεσεγγύηση

β). Δημόσια πώληση

γ). Δημόσια κατάθεση

II. Ο μονομερής συμψηφισμός

1. Γενικά

α). Ορισμοί

β). Δικαιολογία

γ). Διάκριση από συναφείς έννοιες

2. Προϋποθέσεις του μονομερούς συμψηφισμού

α). Κανόνας: η αμοιβαιότητα των απαιτήσεων – Εξαιρέσεις

β). Ύπαρξη των απαιτήσεων – Παραγεγραμμένες απαιτήσεις

γ). Ληξιπρόθεσμο των απαιτήσεων

δ). Ομοειδές των απαιτήσεων

ε). Κύρια απαίτηση δεκτική συμψηφισμού («παραδεκτό» του συμψηφισμού)

στ). «Πρόταση» του συμψηφισμού

3. Συνέπειες του μονομερούς συμψηφισμού

α). Συναπόσβεση των δυο απαιτήσεων, εφόσον αλληλοκαλύπτονται

β). Αναδρομική συναπόσβεση των απαιτήσεων

γ). Επί περισσοτέρων χρεών ή κονδυλίων

ΙΙΙ. Σύγχυση

IV. Ματαίωση ή επίτευξη με άλλον τρόπο του σκοπού της ενοχής

Κεφάλαιο έκτο

ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ Ή ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΡΙΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΣΤΗΝ ΕΝΟΧΗ

§. 25. Συμβάσεις υπέρ και σε βάρος τρίτου

I. Σύμβαση υπέρ τρίτου (σ.υ.τ.)

1. Γενικά

α). Ορισμός

β). Ορολογία

γ). Περιπτωσιολογία – Παραδείγματα

δ). Πρακτική σημασία

2. Διακρίσεις: Γνήσια ή μη γνήσια σ.υ.τ

α). Γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου

β). Μη γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου

3. Ο κανόνας: Εν αμφιβολία μη γνήσια σ.υ.τ. – Εξαιρέσεις

α). Ο κανόνας

β). Εξαιρέσεις

4. Οι σχέσεις μεταξύ των τριών μερών

α). Μεταξύ υποσχεθέντος και δέκτη της υπόσχεσης: Σχέση κάλυψης

β). Μεταξύ δέκτη της υπόσχεσης και τρίτου: Σχέση αξίας

γ). Καταβολή στον τρίτο χωρίς νόμιμη αιτία

ΙI. Σύμβαση σε βάρος τρίτου

1. Ισχύς

2. Πιθανές μορφές

α). Υπόσχεση καταβολής προσπαθείας

β). Εν αμφιβολία ανάληψη ευθύνης προς αποζημίωση

3. Αντικειμενική ή υποκειμενική ευθύνη;

§. 26. Πολυπρόσωπες ενοχές

Ι. Ορισμοί

II. Είδη πολυπρόσωπων ενοχών

1. Διηρημένη ενοχή

α). Έννοια

β). Αυτοτέλεια απαιτήσεων και υποχρεώσεων

γ). Κατ’ αρχήν υποκειμενική ενέργεια γεγονότων

δ). Κατ’ εξαίρεσιν αντικειμενική ενέργεια

2. Ενοχή εις ολόκληρον

α). Έννοια

β). Ισοτιμία μεταξύ συνοφειλετών ή συνδανειστών

γ). Δικαίωμα προτίμησης

δ). Αντικειμενική ή υποκειμενική ενέργεια;

ε). Αναγωγή

στ). Νόθος ενοχή εις ολόκληρον

3. Αδιαίρετη ενοχή

4. Κοινή ενοχή

III. Ερμηνευτικοί κανόνες (ΑΚ 480, 494, 495)

1. Επί διαιρετών παροχών

α). Έννοια

β). Κανόνας: Διαιρετή παροχή συνεπάγεται διηρημένη ενοχή σε ίσα μερίδια

γ). Εξαιρέσεις

2. Επί αδιαίρετων παροχών

α). Έννοια

β). Αν υπάρχουν πολλοί δανειστές, τότε είναι αδιαίρετη η ενοχή

γ). Αν υπάρχουν πολλοί οφειλέτες, τότε είναι εις ολόκληρον

§. 27. Εκχώρηση απαίτησης

Ι. Γενικά

1. Έννοια – Ορισμοί

2. Οικονομική σημασία

ΙΙ. Προϋποθέσεις της συμβατικής εκχώρησης

1. Εκχωρητό της απαίτησης – Εξαιρέσεις

α). Ακατάσχετες απαιτήσεις

β). Προσωποπαγείς απαιτήσεις

γ). Συμφωνία των μερών

2. Σύμβαση

α). Υποκείμενα της σύμβασης

β). Αντικείμενο της εκχώρησης

γ). Νομική φύση

3. Όροι του ενεργού: Αναγγελία ή εγγραφή σε δημόσια βιβλία

α). Αναγγελία

β). Καταχώριση στο ενεχυροφυλακείο κατά τον ν. 2844/2000

γ). Καταχώρηση στο ηλεκτρονικό μητρώο ενεχύρων

δ). Λοιπά συστήματα δημοσιότητας (και μη)

ΙΙΙ. Συνέπειες της συμβατικής εκχώρησης

1. Αρχή της χρονικής προτεραιότητας

α). Μετά την αναγγελία

β). Πριν από την αναγγελία

γ). Επί καταχωρήσεως στο ηλεκτρονικό μητρώο ενεχύρων

2. Συμμεταβίβαση παρεπομένων δικαιωμάτων

3. Ενστάσεις από τη σχέση οφειλέτη – εκχωρητή

α). Το πρόβλημα

β). Κρίσιμος ο χρόνος της αναγγελίας

γ). Ενστάσεις από άσκηση διαπλαστικών δικαιωμάτων

δ). Επί διαδοχικών εκχωρήσεων

4. Ευθύνη του εκχωρητή έναντι του εκδοχέα

α). Αν είναι επαχθής η αιτία της εκχώρησης

β). Καμία ευθύνη, αν είναι χαριστική η αιτία της εκχώρησης

γ). Επί ανίσχυρης υποκειμένης σχέσεως

ΙV. Η καταπιστευτική εκχώρηση

1. Έννοια

2. Κύρος

3. Διακρίσεις

α). Εξασφαλιστική μεταβίβαση

β). Διαχειριστική μεταβίβαση

4. Η υποσχετική συμφωνία

α). Επί εξασφαλιστικού σκοπού

β). Επί διαχειριστικού σκοπού

5. Η εκποιητική συμφωνία

V. Η εκχώρηση εκ του νόμου

1. Όχι ευθύνη του εκχωρητή

2. Αναγγελία;

VI. Ανάλογη εφαρμογή των ΑΚ 455 επ. επί άλλων μεταβιβάσεων

§. 28. Αναδοχή χρέους και συγγενείς μορφές

Ι. Αναδοχή χρέους

1. Έννοια

2. Διακρίσεις

α). Στερητική αναδοχή χρέους

β). Σωρευτική αναδοχή χρέους

3. Επιπτώσεις των σχέσεων των μερών στην υποχρέωση του αναδοχέα

α). Από την σχέση μεταξύ παλαιού και νέου οφειλέτη

β). Από την σχέση παλαιού οφειλέτη και δανειστή

γ). Από σχέσεις του ίδιου του αναδοχέα προς τον δανειστή

4. Παρεπόμενα και άλλα δικαιώματα

α). Στη στερητική αναδοχή χρέους

β). Στην σωρευτική αναδοχή χρέους

5. Αναγωγή μεταξύ παλαιού και νέου οφειλέτη;

IΙ. Η υπόσχεση ελευθέρωσης

1. Δεν είναι αναδοχή χρέους

2. Είναι σύμβαση υπέρ τρίτου

α). Εν αμφιβολία μη γνήσια

β). Δικαίωμα του παλαιού οφειλέτη

γ). Αιτιώδης και ως προς την σχέση αξίας

ΙΙΙ. Αναδοχή εκ του νόμου

1. Στερητική αναδοχή εκ του νόμου λόγω απόκτησης ενυποθήκου

2. Σωρευτική εκ του νόμου αναδοχή των χρεών μεταβιβαζόμενης επιχείρησης ή περιουσίας

α). Δικαιολογία

β). Προϋποθέσεις

γ). Έννομες συνέπειες

3. Ειδικά η μεταβίβαση επιχείρησης μεταξύ εμπορικών εταιρειών

α). Υπαγωγή στο νόμο για τους εταιρικούς μετασχηματισμούς

β). Διαδικασία και όροι της μεταβίβασης

γ). Έννομη συνέπεια: Καθολική διαδοχή του μεταβιβάζοντος από τον αποκτώντα

δ). Κυρώσεις

4. Ειδικά απέναντι στους εργαζομένους

α). Η βασική διάκριση

β). Το πρόβλημα

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΑΡΘΡΩΝ ΤΟΥ ΑΚ

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ