Ι. Γκέγκας, Υποκατάσταση Ασφαλιστή, 2025

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

§ 1. Προδιάθεση. 1.

Ι. Σκοπός, οριοθέτηση και διάρθρωση της μελέτης.

1. Σκοπός και οριοθέτηση της μελέτης

2. Διάρθρωση της μελέτης.

ΙΙ. Μέθοδος ανάλυσης. 20.

§ 2. Γενική θεώρηση της ασφαλιστικής υποκατάστασης.

Ι. Ο ασφαλιστής και ο αστικώς υπεύθυνος τρίτος ως υπόχρεοι αποκατάστασης της ίδιας ζημίας - Δυνατότητες ικανο­ποίη­σης του λήπτη της ασφάλισης.

ΙΙ. Ασφαλιστική υποκατάσταση: μια πρώτη προσέγγιση της νο­μο­­θετικής ρύθμισης

1. Έννοια και νομική φύση της ασφαλιστικής υποκατάστασης

2. Οι προϋποθέσεις για την επέλευση της ασφαλιστικής υποκατάστασης

3. Συνέπειες της ασφαλιστικής υποκατάστασης

4. Η υποχρέωση «διαφύλαξης» του δικαιώματος του ζημιωθέντος λήπτη της ασφάλισης κατά του αστικώς υπεύθυνου τρίτου

5. Η αναστολή συμπλήρωσης της παραγραφής

ΙΙΙ. Το εφαρμοστέο δίκαιο στην ασφαλιστική υποκατάσταση

IV. Ο δικαιολογητικός λόγος θέσπισης της νομοθετικής ρύθμι­σης για την ασφαλιστική υποκατάσταση

V. Αλλοδαπές νομοθεσίες για την ασφαλιστική υποκατάσταση.

VI. Αγγλικό δίκαιο και ασφαλιστική υποκατάσταση

ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

ΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ

ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

§ 3. Η αποκατάσταση της ζημίας στο ασφαλιστικό δίκαιο. 63.

Ι. Βασικές έννοιες: κοινωνία κινδύνου - ασφαλιστική κάλυψη.

ΙΙ. Ασφάλιση ζημίας

1. Έννοια, περιεχόμενο και διακρίσεις

2. Υπολογισμός ασφαλίσματος

Α. Ασφάλιση ζημίας ενεργητικού

Β. Ασφάλιση ζημίας παθητικού

§ 4. Η αποζημιωτική αρχή – με έμφαση στην ασφαλιστική υπο­κατάσταση

Ι. Έννοια, νομική θεμελίωση και σκοπιμότητα της αποζη­μιωτικής αρχής

1. Έννοια

2. Νομική θεμελίωση

3. Σκοπιμότητα

ΙΙ. Η αποζημιωτική αρχή ως αρχή δημόσιας τάξης

ΙΙΙ. Η ασφαλιστική υποκατάσταση ως έκφανση της αποζη­μιωτικής αρχής

ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

§ 5. Ιστορική και δικαιοσυγκριτική επισκόπηση της ασφα­λι­στικής υποκατάσταση

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Η περίοδος μεταξύ 15ου και 18ου αιώνα: Η απουσία νο­μο­θετικής ρύθμισης περί ασφαλιστικής υποκατάστασης & Τρόποι σχετικοί με τον αποκλεισμό πλουτισμού του ασφα­λισμένου

ΙΙΙ. Πρώτες νομοθετικές ρυθμίσεις της ασφαλιστικής υποκατά­στασης στις διάφορες ευρωπαϊκές έννομες τάξεις του ηπει­ρωτικού δικαίου (continental ή civil law)

1. Ολλανδία

2. Γερμανική Συνομοσπονδία (Deutscher Bund)

3. Βέλγιο

4. Λουξεμβούργο

5. Ιταλία

6. Ισπανία

7. Ελβετία

8. Γερμανία

9. Ελλάδα

10. Γαλλία

11. Αυστρία

IV. Απαρχές της ασφαλιστικής υποκατάστασης στο αγγλικό δίκαιο

§ 6. Ρύθμιση της ασφαλιστικής υποκατάστασης στο ελληνικό δίκαιο: προϊσχύσαν και ισχύον δίκαιο – Συγκριτική επισκόπηση

Ι. Προϊσχύσαν δίκαιο (άρθρο 210 ΕμπΝ)

ΙΙ. Ισχύον δίκαιο (άρθρο 14 ΑσφΝ)

ΙΙΙ. Συγκριτική επισκόπηση

§ 7. Νομική φύση της ασφαλιστικής υποκατάστασης

Ι. Εννοιολογική προσέγγιση του όρου «υποκατάσταση» και, ειδικότερα, η χρήση του σε περίπτωση μεταβίβασης απαι­τήσεων – ιδίως με έμφαση στην ασφαλιστική υποκατάσταση

1. Ο όρος «υποκατάσταση» στο αστικό δίκαιο

2. Ο όρος «υποκατάσταση» στο ασφαλιστικό δίκαιο

ΙΙ. Διαφορές μεταξύ «υποκατάστασης προσώπων» του ΑΚ και «υποκατάστασης ασφαλιστή» του ΑσφΝ

1. Ο ασφαλιστής δεν καταβάλει αλλότριο χρέος, αλλά δική του οφειλή

2. Ο ασφαλιστής δεν έχει «δικαίωμα αναγωγής» κατά του αστικώς υπεύθυνου τρίτου

3. Ο «αλτρουιστικός» σκοπός της ασφαλιστικής υποκατάστασης

ΙΙΙ. Η ασφαλιστική υποκατάσταση ως εκχώρηση απαίτησης εκ του νόμου ή νόμιμη εκχώρηση – Αποκλίνουσες απόψεις

1. Η κρατούσα άποψη

2. Αποκλίνουσες απόψεις

Α. Η ασφαλιστική υποκατάσταση είναι ενοχή «εκ του νόμου»

Β. Η ασφαλιστική υποκατάσταση είναι νόθος ή οιονεί νόθος υποκατάσταση

ΙV. Χρόνος επέλευσης της ασφαλιστικής υποκατάστασης

V. Εφαρμογή στην ασφαλιστική υποκατάσταση των διατάξεων για την εκχώρηση απαιτήσεων (άρθρα 455 επ. ΑΚ);

1. Το άρθρο 469 ΑΚ εφαρμόζεται στην υποκατάσταση του ασφαλιστή;

2. Αναλογική εφαρμογή στην ασφαλιστική υποκατάσταση ορισμένων διατάξεων του ΑΚ για τη συμβατική εκχώρηση

3. Εφαρμόζονται αναλογικά τα άρθρα 460 και 461 ΑΚ για την αναγγελία και την προστασία του καλόπιστου τρίτου στην ασφαλιστική υποκατάσταση;

Α. Η κρατούσα άποψη

Β. Αποκλίνουσες απόψεις

Γ. Ιδία τοποθέτηση

Δ. Η προστασία του καλόπιστου τρίτου ειδικότερα

§ 8. Πεδίο εφαρμογής

Ι. Προλεγόμενα

ΙΙ. Ασφάλιση ζημίας

ΙΙΙ. Ασφάλιση ποσού

ΙV. Ασφάλιση ατυχημάτων και ασθενειών

V. Αντασφάλιση

§ 9. Προϋποθέσεις εφαρμογής της ασφαλιστικής υποκατάστασης

Ι. Πρoλεγόμενα

ΙΙ. Καταβολή ασφαλίσματος

1. Χρόνος και τρόπος καταβολής ασφαλίσματος

Α. Δαπάνες εξώδικης πραγματογνωμοσύνης

Β. Ληξιπρόθεσμη καταβολή ασφαλίσματος – Τόκοι υπερημερίας (άρθρα 345 ΑΚ, 111 παρ. 1 εδ. α΄ ΕισΝΑΚ) και τόκοι επιδικίας (άρθρο 346 ΑΚ)

2. Καταβολή ασφαλίσματος βάσει νομικής υποχρέωσης

3. Πραγματική καταβολή ασφαλίσματος

4. Καταβολή ασφαλίσματος στον νόμιμο δικαιούχο

Α. Ο ειδικός διάδοχος - εκδοχέας

Β. Ο καθολικός διάδοχος

5. Ειδικότερο ζήτημα: τα έξοδα ή οι δαπάνες διάσωσης του άρθρου 7 παρ. 2 εδ. β΄ και γ΄ ΑσφΝ

III. Ύπαρξη αξίωσης αποζημίωσης του λήπτη της ασφάλισης κατά τρίτου

1. Αντικείμενο της ασφαλιστικής υποκατάστασης

Α. Αξίωση αποζημίωσης από συμβατική σχέση – Νομολογιακές εφαρμογές

Β. Αξίωση αποζημίωσης από αδικοπραξία – Νομολογιακές εφαρμογές

2. Αξιώσεις μη αποζημιωτικής φύσης

Α. Ασφάλιση αστικής ευθύνης & Αξίωση αναγωγής μεταξύ συνοφειλετών

Β. Αξίωση απόδοσης κυριότητας

3. Ο αστικώς υπεύθυνος «τρίτος»

Α. Η έννοια του «τρίτου»

Β. Η ρύθμιση του άρθρου 14 παρ. 2 ΑσφΝ

α) Νομοθετική ρύθμιση

β) Δικαιολογητικός λόγος

γ) Οι «προνομιούχοι»

δ) Αποτίμηση της ρύθμισης του άρθρου 14 παρ. 2 ΑσφΝ

§ 10. Διάσταση ανάμεσα στο ασφάλισμα και την αξίωση αποζη­μίωσης: η «μερική» ασφαλιστική υποκατάσταση

Ι. Διάκριση της ασφαλιστικής υποκατάστασης σε «πλήρη» και «μερική»

ΙΙ. Η «μερική» ασφαλιστική υποκατάσταση ειδικότερα

1. Υπασφάλιση

2. Συνασφάλιση

3. Ιδία συμμετοχή του λήπτη της ασφάλισης στη ζημία

4. Ασφάλιση ποσοστού

5. Συμφωνία αποτίμησης της ασφαλιστικής αξίας

6. Συμβιβασμός

7. Μερική καταβολή ασφαλίσματος εξαιτίας καθυστέρησης διάγνωσης της ζημίας (άρθρο 7 παρ. 7 ΑσφΝ)

§ 11. Έννομες συνέπειες της ασφαλιστικής υποκατάστασης

Ι. Ειδική διαδοχή σε απαίτηση

ΙΙ. Η έννομη θέση των μερών: λήπτη της ασφάλισης, ασφα­λιστή, τρίτου

1. Έννομη θέση του λήπτη της ασφάλισης (παλαιός δανειστής)

2. Η έννομη θέση του ασφαλιστή (νέος δανειστής)

3. Η έννομη θέση του τρίτου

§12. Η διαφύλαξη των δικαιωμάτων του ζημιωθέντος λήπτη της ασφάλισης κατά του αστικώς υπευθύνου τρίτου

Ι. Εισαγωγικά

II. Η § 86 ΙΙ 2-3 VVG και τα ασφαλιστικά βάρη της δια­φύλαξης (Wahrungsgebot) και συνεργασίας (Mitwirkung) – Ρύθμιση πρότυπο στον ευρωπαϊκό χώρο υπέρ της προ­στασίας του λήπτη της ασφάλισης, όσον αφορά τις συνέπειες παραβίασης της υποχρέωσης διαφύλαξης

ΙΙΙ. Οι έννοιες της «απώλειας» και της «βλάβης» του δικαιώ­ματος σε σχέση με την έννοια της «ματαίωσης» της ασφα­λιστικής υποκατά­στασης και της άσκησης του μεταβιβα­σθέντος στον ασφαλιστή δικαιώματος

IV. Δικαιολογητικός λόγος

V. Αντικείμενο της υποχρέωσης διαφύλαξης

VΙ. Νομική φύση

VΙΙ. Χρονικό πεδίο εφαρμογής

1. Η υπόσταση του δικαιώματος κατά του αστικώς υπευθύνου τρίτου ως χρόνος εκπλήρωσης της υποχρέωσης διαφύλαξης

2. Υποχρέωση «διαφύλαξης» πριν την επέλευση του ασφαλισμένου κινδύνου; – Η περίπτωση των απαλλακτικών ρητρών (άρθρο 332 ΑΚ)

Α. Η προβληματική

Β. Απαλλακτικές ρήτρες αποκλεισμού ή περιορισμού της ευθύνης

Γ. Συμφωνία περί ανευθύνου πριν την κατάρτιση της ασφαλιστικής σύμβασης

Δ. Συμφωνία περί ανευθύνου μεταξύ κατάρτισης ασφαλιστικής σύμβασης και πραγματοποίησης του ασφαλισμένου κινδύνου

VIΙΙ. Περιεχόμενο υποχρέωσης διαφύλαξης – Ειδική περιπτω­σιο­λογία

1. Αποχή από ενέργειες (παραλείψεις)

Α. Παραίτηση από το δικαίωμα - Άφεση χρέους

Β. Εκχώρηση

Γ. Ο συμβιβασμός

Δ. Η ενεχύραση

Ε. Καταπιστευτική εκχώρηση

2. Πράξεις

ΙΧ. Περιπτώσεις που δεν συνιστούν παράβαση της υποχρέωσης διαφύλαξης

1. Ο λήπτης της ασφάλισης αποδέχεται την καταβολή της αποζημίωσης από τον αστικώς υπεύθυνο τρίτο

2. Ο συμψηφισμός

Χ. Παράβαση

1. Υπόχρεοι

2. Υπαιτιότητα

3. Συνέπειες

ΧΙ. Επαγγελματικές ασφαλίσεις

§ 13. Η αναστολή συμπλήρωσης της παραγραφής του άρθρου 14 παρ. 5 ΑσφΝ

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Νομική φύση

ΙΙΙ. Δικαιολογητικός λόγος

IV. Προϋποθέσεις

V. Έννομες συνέπειες: ουσιαστική και δικονομική μεταχείριση της αναστολής

1. Ουσιαστική μεταχείριση της αναστολής

2. Δικονομική μεταχείριση της αναστολής

VI. Αποκλίνουσες απόψεις στη νομολογία –σε σχέση με το γενικό δίκαιο– για τον χρόνο έναρξης και διάρκειας της παρα­γραφής υπό το φως του προϊσχύσαντος και ισχύοντος δικαίου

1. Νομολογιακές λύσεις υπό το φως του προϊσχύσαντος δικαίου (άρθρο 210 ΕμπΝ)

2. Νομολογιακές λύσεις υπό το φως του ισχύοντος δικαίου (άρθρο 14 ΑσφΝ)

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

§ 14. Καταληκτικές παρατηρήσεις – Σύνοψη

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΛΗΜΜΑΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΒΑΣΙΚΟΤΕΡΩΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ