Ε. Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη, Οικογενειακό Δίκαιο, τόμ. 2, 8η έκδ., 2021

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΑ

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Η ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή

1. Οι γενικές διατάξεις για την ιατρική αναγκαιότητα, τα όρια ηλικίας, την επιλογή φύλου και την κλωνοποίηση

2. Οι διατάξεις για τη γενική συναίνεση των ενδιαφερομένων (έγγαμων ζευγαριών, ζευγαριών που ζουν σε ελεύθερη ένωση, άγαμων μοναχικών γυναικών)

3. Η μεταθανάτια γονιμοποίηση (με ιδιαίτερη αναφορά στην κρυοσυν­τήρηση)

α. Γενικά για τη μεταθανάτια γονιμοποίηση

β. Σχετικά με την κρυοσυντήρηση του γεννητικού υλικού (και τη νομική του φύση)

γ. Το επιτρεπτό της μεταθανάτιας γονιμοποίησης και οι προϋποθέσεις του

4. Η παρένθετη μητρότητα ή «δανεισμός μήτρας»

α. Γενικά για την παρένθετη μητρότητα

β. Το επιτρεπτό της παρένθετης μητρότητας και οι προϋποθέσεις του

5. Η τύχη του πλεονάζοντος γεννητικού υλικού και η ετερόλογη γονιμοποίηση

α. Γενικά για την τύχη του πλεονάζοντος γεννητικού υλικού

β. Ειδικά η διάθεση του γεννητικού υλικού σε τρίτους ενδιαφερομένους – Η ετερόλογη γονιμοποίηση

αα. Ειδικότερα η γονιμοποίηση με ξένο σπέρμα

ββ. Ειδικότερα η γονιμοποίηση με ξένο ωάριο

γγ. Ειδικότερα η αναπαραγωγή με ξένο γονιμοποιημένο ωά­ριο

δδ. Η ανωνυμία των δοτών του γεννητικού υλικού

ΙΙΙ. Ο συγγενικός δεσμός

1. Η έννοια και η σημασία της συγγένειας

2. Η ίδρυση και οι βαθμοί της συγγένειας

α. Η ίδρυση της συγγένειας

β. Οι βαθμοί της συγγένειας

3. Η αγχιστεία

ΙV. Η ίδρυση της συγγένειας με τη μητέρα

1. Ο κανόνας της ίδρυσης της συγγένειας με βάση τη γέννηση

2. Η εξαίρεση του τεκμηρίου του άρθρου 1464 στην περίπτωση της παρένθετης μητρότητας

V. Η ίδρυση της συγγένειας με τον πατέρα

1. Παιδιά γεννημένα σε γάμο

α. Τα τεκμήρια καταγωγής από γάμο

αα. Οι γενικές διατάξεις των άρθρων 1465 §§ 1 και 3 εδ. 1, και 1466 ΑΚ

ββ. Η ειδική ρύθμιση για την περίπτωση της μεταθανάτιας (τεχνητής) γονιμοποίησης

β. Η προσβολή της πατρότητας

αα. Γενικά και ιστορικά στοιχεία

ββ. Ενεργητική και παθητική νομιμοποίηση

1). Ενεργητική νομιμοποίηση

2). Παθητική νομιμοποίηση

γγ. Το αντικείμενο της σχετικής απόδειξης

δδ. Η διαδικασία της προσβολής της πατρότητας

εε. Ο αποκλεισμός του δικαιώματος προσβολής

1). Η παρέλευση των προθεσμιών

2). Ο θάνατος του παιδιού

3). Η αναγνώριση του παιδιού από το σύζυγο της μητέρας.

4). Η συγκατάθεση του συζύγου στην υποβολή της γυναίκας του στην τεχνητή γονιμοποίηση

5). Η κατάχρηση του δικαιώματος προσβολής

στστ. Τα αποτελέσματα της προσβολής

2. Παιδιά γεννημένα χωρίς γάμο (και χωρίς σύμφωνο συμβίωσης)

α. Ιστορική ανασκόπηση

β. Η έννοια του χωρίς γάμο γεννημένου παιδιού

γ. Η εκούσια αναγνώριση της πατρότητας

αα. Οι δικαιούχοι της εκούσιας αναγνώρισης

ββ. Οι προϋποθέσεις της εκούσιας αναγνώρισης

1). Η δήλωση αναγνώρισης του πατέρα (ή των γονέων του)

2). Η συναίνεση της μητέρας

γγ. Η νομική φύση της εκούσιας αναγνώρισης και οι συνέπειες αυτής της φύσης

δδ. Τα αποτελέσματα της αναγνώρισης

εε. Η προσβολή της εκούσιας αναγνώρισης

στστ. Οι ειδικές ρυθμίσεις για την αυτόματη εκούσια αναγνώριση στην περίπτωση της ελεύθερης ένωσης (και τεχνητής γονιμοποίησης)

δ. Η δικαστική αναγνώριση της πατρότητας

αα. Η ενεργητική νομιμοποίηση και τα χρονικά όρια της άσκησης του δικαιώματος της δικαστικής αναγνώρισης

1). Η νομιμοποίηση και τα χρονικά όρια της άσκησης του δικαιώματος της μητέρας

2). Η νομιμοποίηση και τα χρονικά όρια της άσκησης του δικαιώματος του παιδιού

3). Η νομιμοποίηση και τα χρονικά όρια της άσκησης του δικαιώματος του πατέρα και των γονέων του

ββ. Η παθητική νομιμοποίηση

γγ. Η απόδειξη της πατρότητας

1). Η ευθεία απόδειξη της πατρότητας

2). Το τεκμήριο της πατρότητας

3). Η άμυνα του εναγομένου και η ένσταση των σοβαρών αμφιβολιών

3α) Γενικά για την άμυνα του εναγομένου στη δίκη για την αναγνώριση της πατρότητας

3β) Σύγκριση με το προηγούμενο δίκαιο - Η ένσταση των «σοβαρών αμφιβολιών»

3γ). Η εξειδίκευση της έννοιας των «σοβαρών αμφιβολιών»

δδ. Η διαδικασία της δικαστικής αναγνώρισης

εε. Ο αποκλεισμός της δικαστικής αναγνώρισης στην περίπτωση της τεχνητής γονιμοποίησης με γεννητικό υλικό τρίτου δότη

στστ. Τα ενιαία αποτελέσματα της εκούσιας και της δικαστικής αναγνώρισης

1). Ο κανόνας της πλήρους εξομοίωσης των χωρίς γάμο γεννημένων με τα σε γάμο γεννημένα παιδιά

2). Η εξαίρεση της άνισης μεταχείρισης

3). Η επάνοδος στον κανόνα της πλήρους εξομοίωσης: ο επι­γενόμενος γάμος των γονέων

4). Η αναδρομικότητα των αποτελεσμάτων της αναγνώρισης

5). Η κριτική του κανόνα της πλήρους εξομοίωσης

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΜΟ

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Η διατροφή μεταξύ ανιόντων και κατιόντων

1. Η έννοια των «ανιόντων» και «κατιόντων»

2. Οι προϋποθέσεις γέννησης της υποχρέωσης διατροφής

α. Η απορία (αδυναμία αυτοδιατροφής) του δικαιούχου

β. Η ευπορία (οικονομική επάρκεια) του υποχρέου

3. Η σειρά των υποχρέων και των δικαιούχων

α. Η σειρά των υποχρέων

β. Η σειρά των δικαιούχων

4. Το περιεχόμενο και το μέτρο (έκταση) της υποχρέωσης

α. Η ανάλογη ή πλήρης διατροφή

β. Η ελαττωμένη ή στοιχειώδης διατροφή

5. Ο τρόπος και ο χρόνος καταβολής της διατροφής

6. Η μεταρρύθμιση της σχετικής δικαστικής απόφασης

7. Η παύση της υποχρέωσης

8. Δικονομικά θέματα

ΙΙΙ. Η προσωρινή διατροφή του χωρίς γάμο γεννημένου παιδιού

IV. Η διατροφή της άγαμης μητέρας

V. Η διατροφή μεταξύ αδελφών

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΣΧΕΣΕΙΣ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΩΝ

Ι. Γενικά και ιστορικά στοιχεία

ΙΙ. Το επώνυμο των παιδιών

1. Το επώνυμο των παιδιών που γεννιούνται σε γάμο

2. Το επώνυμο των παιδιών που γεννιούνται χωρίς γάμο

ΙΙΙ. Οι γενικότερες υποχρεώσεις γονέων και παιδιών

1. Η αμοιβαία υποχρέωση για βοήθεια, στοργή και σεβασμό

2. Η υποχρέωση του παιδιού για παροχή υπηρεσιών

ΙV. Η γονική παροχή

V. Η γονική μέριμνα

1. Η έννοια και η νομική φύση της γονικής μέριμνας

2. Τα πρόσωπα της γονικής μέριμνας

α. Το ανήλικο παιδί

β. Οι γονείς ως φορείς της γονικής μέριμνας

3. Η έναρξη της γονικής μέριμνας

4. Η άσκηση της γονικής μέριμνας

α. Διάκριση ανάμεσα στο λειτούργημα και στην άσκηση της γονικής μέριμνας

β. Η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας

γ. Η περίπτωση της διαφωνίας των γονέων

δ. Η άσκηση της γονικής μέριμνας από τον ένα γονέα

ε. Η γενική ρήτρα του συμφέροντος του παιδιού

στ. Η σύγκρουση των συμφερόντων γονέων και παιδιών

ζ. Η άσκηση της γονικής μέριμνας στις περιπτώσεις του διαζυγίου, της ακύρωσης του γάμου και της διάστασης

5. Η επιμέλεια του προσώπου του ανηλίκου

α. Το περιεχόμενο της επιμέλειας

β. Ο τρόπος της άσκησης της επιμέλειας

6. Το ειδικότερο δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας

7. Η διοίκηση της περιουσίας του ανηλίκου

α. Η ειδική διαχείριση

β. Οι απογραφές

γ. Δωρεές από την περιουσία του παιδιού

δ. Η επωφελής τοποθέτηση των μετρητών

ε. Διαχείριση με διατυπώσεις

στ. Η χρησιμοποίηση των εισοδημάτων της περιουσίας του παιδιού

8. Η εκπροσώπηση του ανηλίκου

9. Οι δαπάνες και η ευθύνη των γονέων

α. Οι δαπάνες

β. Η ευθύνη

10. Η αδράνεια της γονικής μέριμνας – και ειδικότερα η αφαί­ρε­ση της άσκησής της στις περιπτώσεις των άρθρων 1532, 1533 και 1535 ΑΚ – και η μεταρρύθμιση των σχετικών δι­κα­στι­κών αποφάσεων

α. Η ρύθμιση των άρθρων 1532 και 1533 για την κακή άσκη­ση της γονικής μέριμνας

β. Η ρύθμιση του άρθρου 1535 για την αφαίρεση της άσκη­σης της γονικής μέριμνας με αίτηση των γονέων

γ. Η σχέση της ρύθμισης των άρθρων 1532, 1533 και 1535 με τη ρύθμιση των άρθρων 1513 και 1514

δ. Η ρύθμιση του άρθρου 1536 για τη μεταβολή των συν­θη­κών.

11. Η παύση της γονικής μέριμνας και ειδικότερα η έκπτωση του γονέα

α. Οι λόγοι παύσης της γονικής μέριμνας

β. Ειδικότερα η έκπτωση του γονέα

γ. Συνέπειες παύσης και κοινές συνέπειες παύσης και αδρά­νειας της γονικής μέριμνας

12. Δικονομικά θέματα

13. Διαχρονικό δίκαιο

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΥΙΟΘΕΣΙΑ

1. Η έννοια και η κοινωνική αποστολή της υιοθεσίας

2. Η σύγχρονη (μετά το 1996) νομοθεσία και η υποβάθμιση του θεσμού της υιοθεσίας ενηλίκων

3. Οι ουσιαστικές προϋποθέσεις τέλεσης έγκυρης υιοθεσίας

α. Θετικές προϋποθέσεις

αα. Όρια ηλικίας αυτού που υιοθετεί

ββ. Διαφορά ηλικίας μεταξύ αυτού που υιοθετεί και αυτού που υιο­θετείται

γγ. Δικαιοπρακτική ικανότητα αυτού που υιοθετεί

δδ. Συναινέσεις των μερών (και γνώμη του κάτω των δεκαέξι ετών υιοθετουμένου)

εε. Συναίνεση του συζύγου αυτού που υιοθετεί ή υιοθετείται (και γνώμη των παιδιών αυτού που υιοθετεί)

β. Αρνητικές προϋποθέσεις (ή κωλύματα)

αα. Τα καταργημένα κωλύματα του προηγούμενου δικαίου – Δικαιο­λόγηση της κατάργησης

ββ. Το μοναδικό κώλυμα της ύπαρξης και άλλου θετού γονέα

4. Η διαδικασία της υιοθεσίας

α. Γενικά

β. Ειδικότερα για τον έλεγχο αν συμφέρει η υιοθεσία στον υιο­θε­τού­με­νο

γ. Οι ειδικές διατάξεις για την «προδικασία» της υιοθεσίας και για την κοινωνική έρευνα

δ. Ειδικότερα για τη συνεκτίμηση της γνώμης του ανηλίκου

ε. Ειδικότερα για τη μυστικότητα της υιοθεσίας

στ. Ειδικότερα για τις διεθνείς και διακρατικές υιοθεσίες

5. Η νομική φύση της υιοθεσίας – Η προσβολή της υιοθεσίας

α. Η νομική φύση της υιοθεσίας

β. Η προσβολή της υιοθεσίας (ΑΚ 1569, 1570, ΚΠολΔ 800 §§ 3 και 4)

αα. Γενικά

ββ. Οι λόγοι προσβολής της υιοθεσίας

γγ. Τα πρόσωπα που δικαιούνται να προσβάλουν την υιο­θε­σία.

δδ. Οι τρόποι προσβολής της υιοθεσίας

εε. Τα χρονικά όρια της προσβολής

6. Τα αποτελέσματα της υιοθεσίας

7. Η λύση της υιοθεσίας

α. Η αυτοδίκαιη λύση της υιοθεσίας

β. Η δικαστική λύση της υιοθεσίας

αα. Η μονομερής λύση

ββ. Η συναινετική λύση

1). Γενικά

2). Οι επιμέρους όροι της συναινετικής λύσης

α). Η συμφωνία των μερών

β). Ο ελάχιστος χρόνος προηγούμενης διάρκειας της υιο­θε­σίας

γ). Η δήλωση της συμφωνίας των μερών σε δύο δια­φο­ρε­τι­κές συνεδριάσεις που να απέχουν μεταξύ τους τουλάχιστον έξι μήνες

3). Δικονομικά θέματα

γ. Οι συνέπειες της λύσης της υιοθεσίας

8. Η υιοθεσία ενηλίκων

α. Γενικά

β. Οι διαφορετικές ρυθμίσεις ειδικά για την υιοθεσία ενη­λί­κων

αα. Ως προς τις ουσιαστικές προϋποθέσεις και τη δια­δι­κα­σία της

ββ. Ως προς τα αποτελέσματά της

γγ. Ως προς τη λύση της

9. Διαχρονικό δίκαιο

ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΕΠΙΤΡΟΠΕΙΑ ΑΝΗΛΙΚΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΕΙΣ

ΠΡΟ­ΣΤΑ­ΤΕΥ­ΤΙ­ΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ

Ι. Γενικά και ιστορικά στοιχεία

ΙΙ. Η επιτροπεία ανηλίκου

1. Οι περιπτώσεις της επιτροπείας ανηλίκου

2. Τα όργανα της επιτροπείας

α. Ο επίτροπος

αα. Ο διορισμός του επιτρόπου

ββ. Αποκλεισμός, αποποίηση και παραίτηση από την επιτροπεία

γγ. Επείγουσες ενέργειες πριν από το διορισμό του επι­τρό­που – Προσωρινός επίτροπος

β. Το εποπτικό συμβούλιο

αα. Η συγκρότηση του εποπτικού συμβουλίου

ββ. Η σύγκληση, οι αρμοδιότητες και η λειτουργία του εποπτικού συμβουλίου

γ. Το δικαστήριο

3. Το περιεχόμενο και η λειτουργία της επιτροπείας

α. Γενικά

β. Η επιμέλεια του προσώπου του ανηλίκου

γ. Η διοίκηση της περιουσίας του ανηλίκου

αα. Οι πρώτες πράξεις του επιτρόπου

1). Η σύνταξη απογραφής

2). Ο προσδιορισμός της ετήσιας δαπάνης του ανη­λί­κου.

ββ. Οι κατά κυριολεξία διαχειριστικές πράξεις του επι­τρό­που.

1). Η διαχείριση χρημάτων, τίτλων και πολύτιμων αντι­κει­μέ­νων

2). Η διαχείριση με ειδικούς όρους

3). Οι γενικοί κανόνες διαχείρισης

α). Η τακτική διαχείριση

β). Χαριστικές πράξεις

γ). Η ιδιόχρηση της περιουσίας του ανηλίκου

δ). Η ετήσια λογοδοσία

4). Οι πράξεις με διατυπώσεις

α). Πράξεις με άδεια του εποπτικού συμβουλίου

β). Πράξεις με άδεια του δικαστηρίου και γνω­μο­δό­τη­ση του εποπτικού συμβουλίου

γ). Πράξεις με γενική άδεια του δικαστηρίου και γνω­μο­δό­τη­ση του εποπτικού συμβουλίου

δ). Η ακυρότητα λόγω μη τήρησης των δια­τυ­πώ­σεων

δ. Η εκπροσώπηση του ανηλίκου

4. Η λήξη της επιτροπείας και οι μεταγενέστερες πράξεις του επιτρόπου

α. Η λήξη της επιτροπείας

β. Η κατεξαίρεση συνέχιση των επιτροπικών έργων και μετά τη λήξη της επιτροπείας

γ. Οι υποχρεώσεις απόδοσης της περιουσίας και λο­γο­δο­σίας

δ. Η παραγραφή των αξιώσεων κατά του επιτρόπου

5. Διαχρονικό δίκαιο

ΙΙΙ. Η αναδοχή ανηλίκου

1. Η έννοια της αναδοχής ανηλίκου

2. Τα πρόσωπα της αναδοχής ανηλίκου

α. Το ανήλικο παιδί

β. Οι ανάδοχοι γονείς

3. Η σύσταση της αναδοχής ανηλίκου

α. Η σύσταση της αναδοχής με ανάθεση από τους γονείς ή τον επίτροπο

αα. Ειδικότερα με σύμβαση μεταξύ των φυσικών και των ανάδοχων γονέων

ββ. Ειδικότερα με σύμβαση μεταξύ του επιτρόπου και των ανάδοχων γονέων

β. Η σύσταση της αναδοχής με δικαστική απόφαση ή εισαγγελική διάταξη

αα. Ειδικότερα όταν το παιδί τελεί υπό γονική μέριμνα

ββ. Ειδικότερα όταν το παιδί τελεί υπό επιτροπεία

4. Το περιεχόμενο και η λειτουργία της αναδοχής ανηλίκου

α. Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των ανάδοχων γο­νέων

β. Η «υπέρβαση» της λειτουργίας της αναδοχής ανηλίκου: Η άσκηση, από τους ανάδοχους γονείς, της γονικής μέ­ρι­μνας του παιδιού

αα. Η ανάθεση της άσκησης της γονικής μέριμνας στους ανάδοχους γονείς από την αρχή

ββ. Η μεταγενέστερη ανάθεση της άσκησης της γονικής μέριμνας στους ανάδοχους γονείς

5. Η άρση της αναδοχής ανηλίκου

ΙV. Η δικαστική συμπαράσταση

1. Γενικά

2. Οι περιπτώσεις της δικαστικής συμπαράστασης

3. Η διαδικασία της δικαστικής συμπαράστασης

α. Ποιοι την κινούν

β. Ποιοι μπορούν να οριστούν δικαστικοί συμπαραστάτες

γ. Η κύρια διαδικασία

δ. Ο προσωρινός δικαστικός συμπαραστάτης

4. Τα αποτελέσματα της δικαστικής συμπαράστασης

5. Η άρση της δικαστικής συμπαράστασης

6. Η ακούσια νοσηλεία

7. Η δικαστική συμπαράσταση όσων εκτίουν ποινή στερητική της ελευθερίας

8. Διαχρονικό δίκαιο

V. Η δικαστική επιμέλεια ξένων υποθέσεων

ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ

Ι. Εισαγωγικά

ΙΙ. Η σύναψη του συμφώνου

1. Οι θετικές προϋποθέσεις

α. Η νόμιμη ηλικία

β. Η δικαιοπρακτική ικανότητα

2. Τα κωλύματα

3. Η κατάρτιση του έγκυρου συμφώνου – Το ελαττωματικό σύμφωνο και η ακύρωσή του

ΙΙΙ. Οι προσωπικές, μικτές και περιουσιακές σχέσεις των μερών μεταξύ τους

1. Οι προσωπικές σχέσεις

2. Οι μικτές σχέσεις

3. Οι περιουσιακές σχέσεις

ΙV. Οι σχέσεις των μερών με τρίτους ή με το Δημόσιο

V. Οι σχέσεις των μερών με τα παιδιά τους

1. Η ίδρυση της συγγένειας με τον πατέρα

2. Το επώνυμο των παιδιών

3. Η γονική μέριμνα

VΙ. Η λύση του συμφώνου

1. Οι τρόποι της λύσης

α. Η λύση με πράξη των μερών

β. Η αυτοδίκαιη λύση

2. Οι συνέπειες της λύσης

3. Η συνέπεια της προηγούμενης ύπαρξης του συμφώνου: Η διατροφή μετά τη λύση του

Αλφαβητικό ευρετήριο