Χ. Βερναρδάκης, Κράτος και Διακυβέρνηση, 2025
Αντικείμενο του βιβλίου αυτού είναι η μελέτη του νεοφιλελεύθερου καπιταλιστικού κράτους και, ειδικότερα, η ιδιαίτερη και διακριτή θεσμική μορφή του κράτους των προηγμένων καπιταλιστικών κοινωνικών σχηματισμών μετά τη δεκαετία του 1990. Στο πλαίσιο της μελέτης προσεγγίζονται οι διαφορές της μορφής αυτής κράτους σε σχέση με τις προηγούμενες μορφές καπιταλιστικού κράτους και αναλύεται η εσωτερική δομή του, καθώς και η «μηχανική» με την οποία λειτουργεί.
Ειδικότερα, το έργο αναπτύσσεται σε τρία κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο ασχολείται με τη γενική θεωρία του (καπιταλιστικού) κράτους. Το δεύτερο κεφάλαιο επικεντρώνεται στην έννοια και τις πρακτικές της «διακυβέρνησης». Τέλος, το τρίτο κεφάλαιο επικεντρώνεται στον «πολιτικό – αντιπροσωπευτικό» μηχανισμό του σύγχρονου κράτους.
Το βιβλίο έχει οργανικές συνέχειες με το έργο του Συγγραφέα «Πολιτικά Κόμματα, Εκλογές και Κομματικό Σύστημα – Οι μετασχηματισμοί της πολιτικής αντιπροσώπευσης 1990-2010. Επίμετρο 2011-2023» (2023, β΄ έκδοση). Οι θεματικές αυτές με το ανά χείρας βιβλίο επεκτείνονται και ανασυγκροτούνται. Τα δύο βιβλία, συνεπώς, μπορούν να «διαβαστούν» παράλληλα, μέσα από τις συνέχειες και τις διαφοροποιήσεις που υπάρχουν μεταξύ τους.
Πληροφορίες έκδοσης
Πίνακας περιεχομένων +
Περιεχόμενα
Πρόλογος
Κεφάλαιο 1. Το Κράτος. Η παλαιότερη θεωρητική εκκρεμότητα της πολιτικής θεωρίας
1.1. Κράτος και Κεφάλαιο
1.2. Καπιταλισμός και μορφές Κράτους
1.3. Οι βασικοί δρόμοι στη θεωρητική συζήτηση για το Κράτος
1.3.1. Ο πρώϊμος (αλλά και λίγο ο ώριμος) Μαρξ
1.3.2. Ο Λένιν και το «Κράτος και Επανάσταση»
1.3.3. Το κράτος ως «σχέση»
1.3.4. Η σχολή της «λογικής του κεφαλαίου»
1.4. Συγκλίνουν ή αποκλίνουν μεταξύ τους οι τέσσερις δρόμοι;
1.5. Η περιστροφή από το «κράτος – εργαλείο» στο «κράτος – σχέση»… και πάλι στο «κράτος – εργαλείο»
1.5.1. Το «κράτος – εργαλείο» στους κλασικούς
1.5.2. Το «κράτος–εργαλείο» στο σοβιετικό μαρξισμό
1.5.3. Η θεωρητική αντιπαράθεση Μίλιμπαντ – Πουλαντζά
1.5.4. Μαρξ – Ένγκελς – Λένιν και οι ενδείξεις για το «κράτος–σχέση»
1.5.5. Ο Γκράμσι και η τομή στη θεωρία του κράτους
1.5.6. Ο Πουλαντζάς και το κράτος
1.5.7. Η «στρατηγική σχεσιακή προσέγγιση» του Μπομπ Τζέσοπ
1.5.8. Oι πολιτικές μεταφράσεις του «Κράτους–σχέση»
1.5.9. Καπιταλιστικό Κράτος = «εργαλείο» + «σχέση»
1.6. Αλτουσέρ–Μοντεσκιέ και το Κράτος ως «ιδιαίτερη «μηχανή»
1.6.1. Η παρέμβαση Αλτουσέρ
1.6.2. Το Κράτος ως «μηχανή» και μια μεθοδολογική παρέκβαση στον Μοντεσκιέ
1.6.3. Η έννοια της «σχετικής αυτονομίας» του Κράτους
1.6.4. Η έννοια της «κρίσης του κράτους»
1.6.5. Δέκα (10) βασικά συμπεράσματα για μια θεωρία του καπιταλιστικού κράτους ως «μηχανής»
1.7. Το κράτος του «αστικού συνταγματισμού»…: Το καπιταλιστικό κράτος πριν το νεοφιλελευθερισμό (1945-1980)
1.7.1. Η δομή της πολιτικής εξουσίας και τα κέντρα ισχύος στο κράτος του «αστικού συνταγματισμού»
1.7.2. Η ενίσχυση και οριοθέτηση της αντιπροσώπευσης στο κράτος του «αστικού συνταγματισμού». Οι τάσεις «κρατικού αυταρχισμού»
1.8. Η μετάβαση στο νεοφιλελεύθερο καπιταλιστικό κράτος
1.8.1. Τα τρία κύματα του νεοφιλελευθερισμού
1.8.2. Νεοφιλελεύθερο Κράτος, καπιταλιστικές κρίσεις και αναδιαρθρώσεις
1.9. Το νεοφιλελεύθερο κράτος ως ιδιαίτερη μορφή του καπιταλιστικού κράτους
1.9.1. Η «σχετική αυτονομία» του κεφαλαίου έναντι του Κράτους
1.9.2. Η Αρχιτεκτονική της κρατικής εξουσίας και των «κέντρων ισχύος» του νεοφιλελεύθερου κράτους
1.9.3. Η «μη-Διάκριση των Εξουσιών» ξανά
1.9.4. Το «διπλό Κράτος» του νεοφιλελευθερισμού
1.10. Τι είναι λοιπόν το νεοφιλελεύθερο κράτος
Κεφάλαιο 2. «Διακυβέρνηση»: Το Εγχειρίδιο Λειτουργίας του Νεοφιλελεύθερου Κράτους
2.1. Ανοίγοντας τις οδηγίες χρήσης του νεοφιλελευθερισμού
2.2. Η προϊστορία του όρου «διακυβέρνηση» και η ενσωμάτωσή του… στη νεοφιλελεύθερη στρατηγική
2.3. Ο θεσμικός μετασχηματισμός της «Κυβέρνησης» ως κρατικού οργάνου.
2.4. Η νεοθεσμική προσέγγιση ως θεωρητικοποίηση της νέας «διακυβέρνησης»
2.5. Η πολιτική διακυβέρνηση ως αντιγραφή της εταιρικής διακυβέρνησης
2.6. Η είσοδος ιδιωτικών συμφερόντων στη «δημόσια εξουσία»… – Η ανάπτυξη του «δημοσιο–ιδιωτικού τομέα»
2.6.1. Κυριαρχία του κεφαλαιακού συμφέροντος σε «άμεσο χρόνο»
2.6.2. Η ιλιγγιώδης ανάπτυξη του «δημοσιο-ιδιωτικού» τομέα
2.6.3. Η «μηχανική» των δημοσίων συμβάσεων
2.6.4. Ιδρύματα, Ενώσεις, Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις: η «πλαγιοκόπηση» του κεφαλαίου στην ατζέντα της «διακυβέρνησης»
2.7. Ο νεοφιλελεύθερος μετασχηματισμός της Κρατικής Διοίκησης
2.7.1. Ο κατακερματισμός
2.7.2. Ο Διαχωρισμός της Δημόσιας Διοίκησης από τον σκληρό πυρήνα του Κράτους
2.7.3. Γιατί ο νεοφιλελευθερισμός επιτέθηκε με σφοδρότητα στη Δημόσια Διοίκηση
2.7.4. Οι σύγχρονοι διεθνείς οργανισμοί ως επιτηρητές της «διακυβέρνησης»
2.8. Το παράλληλο σύστημα δημοσίων εξουσιών (Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές και άλλοι φορείς)
2.9. Ο συγκεντρωτικός έλεγχος των οικονομικών πόρων
2.10. Από την «ουδετερότητα» στην «αποπολιτικοποίηση» της Διοίκησης
2.11. Η ιδέα της «πολυεπίπεδης διακυβέρνησης»… και ο ιδιαίτερος ρόλος του «τοπικού κράτους»
2.12. Δημόσιες ή κρατικές πολιτικές; H ιδεολογία των «δημοσίων πολιτικών»
2.13. Διαφθορά και Καταστολή…. Δύο βασικά εργαλεία της σύγχρονης «διακυβέρνησης»
2.13.1. Το ζήτημα της Διαφθοράς στο σημερινό καπιταλιστικό Κράτος
2.13.2. Η νέα Καταστολή και η οργανική της ένταξη στον πυρήνα της «διακυβέρνησης»
2.14. Τι (μπορούμε) να κάνουμε με τη «Διακυβέρνηση»;
Κεφάλαιο 3. Κοινωνικές Τάξεις, Κυρίαρχη Ιδεολογία και Πολιτικά Κόμματα.
3.1. Ο νεοφιλελεύθερος μετασχηματισμός του κοινωνικού σχηματισμού
3.2. Νεοφιλελευθερισμός και κοινωνικές τάξεις
3.2.1. Η θεωρητική παρέμβαση του Έρικ Όλιν Ράϊτ (Erik Olin Wright) και οι «απαντήσεις» του νεοφιλελευθερισμού
3.2.2. Η τάση του ταξικού κατακερματισμού
Η «εργατική τάξη»
Οι «μεσαίες τάξεις» και η μη-εργατική μισθωτή εργασία
3.2.3. Η ετερογενής και αντιφατική ταξική ένταξη
3.2.4. Οι πολιτικές επιπτώσεις του ταξικού κατακερματισμού και της ετερογένειας
Α. Από το (γενικό) κοινωνικό συμβόλαιο στις (επιμέρους) κοινωνικές συμφωνίες
Β. Η μείωση της αντιπροσώπευσης των κοινωνικών οργανώσεων
Γ. Η συρρίκνωση της επιρροής της Αριστεράς – Η επέκταση της επιρροής της Δεξιάς.
3.3. Νεοφιλελευθερισμός και Κυρίαρχη Ιδεολογία
3.3.1. Οι χρονικές φάσεις στην εξέλιξη της ιδεολογικής κυριαρχίας του νεοφιλελευθερισμού
3.3.2. Η μετάβαση από το συλλογικό στο ατομικό και από εκεί στην «εξατομίκευση»
3.3.3. Υποχώρηση των συλλογικών ταυτοτήτων – άνοδος των ατομικών ταυτοτήτων
3.3.4. Ιδεολογικές εγκλήσεις της νέας Κυρίαρχης ιδεολογίας και η αναδιάταξη των Ιδεολογικών Μηχανισμών του νεοφιλελεύθερου κράτους
3.3.5. Ο «αντιλαϊκισμός» ως κεντρικός πυρήνας της νεοφιλελεύθερης πολιτικής ιδεολογίας
3.3.6. Οι επιπτώσεις της ηγεμόνευσης του «αντι-λαϊκισμού»
3.4. Νεοφιλελευθερισμός και Πολιτική Αντιπροσώπευση
3.4.1. Κράτος και Πολιτικά Κόμματα
3.4.2. Τα σημερινά πολιτικά κόμματα ως ανώτατο στάδιο της μορφής «κόμματος–καρτέλ»
3.4.3. Επτά δομικές διαφοροποιήσεις της σύγχρονης μορφής πολιτικών κομμάτων
3.4.4. Κόμματα χωρίς «κομματική ταύτιση»: ο πυρήνας της νεοφιλελεύθερης αποαντιπροσωπευτικοποίησης της δημοκρατίας
3.4.5. Τι είναι λοιπόν τα σημερινά πολιτικά κόμματα;
3.4.6. Οι κομματικές οικογένειες στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού
3.4.7. Το κομματικό σύστημα στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού
3.4.8. Το «φυσικό κυβερνητικό κόμμα»
3.4.9. Μια παρέκβαση στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα: η ενσωμάτωση της Αριστεράς στη νέα «διακυβέρνηση»
3.5. Η απομάκρυνση από το δημόσιο πολιτικό χώρο των λαϊκών τάξεων…. Η φθίνουσα πορεία της εκλογικής συμμετοχής
3.5.1. Μία παρέκβαση στην πρόσφατη ελληνική περίπτωση
3.5.2. Η μείωση της ταξικότητας της ψήφου
3.6. Κρίση της δημοκρατίας ή αλλαγή υποδείγματος ταξικής κυριαρχίας;
Επίλογος
Πηγές – Βιβλιογραφικές Αναφορές
Ευρετήριο
Πίνακες
Πίνακας 1: Οι μετασχηματισμοί του καπιταλιστικού Κράτους από το κράτος του «αστικού συνταγματισμού» στο νεοφιλελεύθερο κράτος
Πίνακας 2: Η πτωτική πορεία της εκλογικής συμμετοχής
Πίνακας 3: Πληθυσμός σε κίνδυνο Φτώχειας - Κοινωνικού Αποκλεισμού και Μείωση του Εκλογικού Σώματος 2009-2023 σε επίπεδο Περιφερειών
Πίνακας 4: Κοινωνική Διαστρωμάτωση και Διακύμανση του Εκλογικού Σώματος 2009-2023 σε επίπεδο Δήμων / Δημοτικών Ενοτήτων στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Αθήνας
Πίνακας 5: Κοινωνική Διαστρωμάτωση και Διακύμανση του Εκλογικού Σώματος 2009-2023 σε επίπεδο Δήμων / Δημοτικών Ενοτήτων στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης
Πίνακας 6: Δείκτης ταξικότητας της ψήφου στην Ελλάδα βάσει της μεθοδολογίας του Alford
Πίνακας 7: Δείκτης ταξικής ψήφου των κομμάτων της Αριστεράς στην Ελλάδα βάσει της μεθοδολογίας του Alford,
Πίνακας 8: Δείκτης ταξικής ψήφου των κομμάτων της Αριστεράς στην Ελλάδα βάσει της μεθοδολογίας του Alford,
Τύπος περιεχομένου
Κατηγορίες
Σχετικές εκδόσεις
