Ξ. Γιαταγάνας/Χ. Παπαστυλιανός/Ν. Ανδριώτης..., Μετανάστευση, ετερότητα και θεσμοί υποδοχής στην Ελλάδα. Το στοίχημα της κοινωνικής ένταξης, 2010

Από χώρα εξαγωγής μετανάστευσης η Ελλάδα έγινε χώρα υποδοχής μεταναστών. Ο ακριβής αριθμός τους είναι δύσκολο να εντοπισθεί, με δεδομένη την έκταση της παράνομης εισόδου στην ελληνική επικράτεια. Οι περισσότεροι προέρχονται από κοινωνίες με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο, με αποτέλεσμα η συμπεριφορά τους να ακολουθεί πρότυπα άλλα από εκείνα που χαρακτηρίζουν τους γηγενείς, γεγονός που συνδέεται με την περιθωριοποίησή τους. Οι μετανάστες είναι οι «άλλοι», οι «ξένοι», οι «παράξενοι». Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η ένταξη των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία, της οποίας και αποτελούν ενεργά μέλη, φαίνεται ανέφικτη ή, έστω, απαιτεί να απεμπολήσουν την πολιτισμική τους ταυτότητα.

Και όμως, η ενσωμάτωσή τους στον κοινωνικό ιστό είναι κρίσιμη δοκιμασία για τη δημοκρατική ωριμότητα της ελληνικής κοινωνίας και του πολιτικού της συστήματος. Υπό το πρίσμα αυτό, η σχετική νομοθετική πρωτοβουλία αποτελεί θαρραλέο βήμα. Οι αντιδράσεις, που με επίκληση ιδεολογημάτων διεγείρουν φοβικά σύνδρομα, δεν θα πρέπει να οδηγήσουν στη ματαίωση του εγχειρήματος ή στον περιορισμό του σε άτολμες ρυθμίσεις. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ζήτημα συνδέεται με πολλές παραμέτρους και δεν είναι μόνο πρόβλημα νομοθετικής πολιτικής. Τον πολυδιάστατο χαρακτήρα του ανιχνεύουν τα κείμενα του τόμου αυτού, συμβάλλοντας με νηφαλιότητα στην αντιμετώπισή του, πέρα από μισαλλοδοξίες και λαϊκισμούς.