Τ. Βιδάλης, Βιοδίκαιο ΙΙ: Από τη βιοποικιλότητα στις έξυπνες μηχανές, τόμ. 2, 2016

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Εισαγωγή. Το πλαίσιο του προβληματισμού: η βιοποικιλό­τητα ως έννομη αξία

1. Η εξυπηρέτηση του ανθρώπου

α. Οι «υπαρκτοί» άνθρωποι

β. Η ευθύνη απέναντι στις μελλοντικές γενιές

2. Η εγγενής αξία των ειδών

3. Οι συνέπειες της προσέγγισης του δικαίου

α. Η «ασυνεχής» προστασία των ειδών

β. Η σχετικότητα της προστασίας των ειδών

Α. Η διατήρηση των ειδών

1. Μικροοργανισμοί

2. Φυτά

α. Διατήρηση συγκεκριμένων ειδών ή ατόμων

β. Διατήρηση οικοσυστημάτων

3. Ζώα

α. Η μεγάλη διάκριση

β. Η προστασία των ασπονδύλων

γ. Η γενική προστασία των σπονδυλωτών

δ. Κοινές για όλα τα ζώα διατάξεις

ε. Ειδικά καθεστώτα προστασίας των σπονδυλωτών

i) Άγρια ζώα

ii) Ζώα συντροφιάς

iii) Ζώα κτηνοτροφίας

iv) Ζώα εργαστηρίου

Β. Η παραγωγή των ειδών

1. Η ανταγωνιστική σχέση Φύσης και Κοινωνίας

2. Παραγωγή προϊόντων και βιοποικιλότητα

α. Χρήσεις γης

i) Ειδικά: βιοκαύσιμα

ii) Ειδικά: η εκμετάλλευση της θαλάσσιας βιοποικι-

λότητας

β. Μέθοδοι καλλιεργειών

γ. Μεταβολές καλλιεργειών

3. «Πυρήνας» και «περιφέρεια» της βιοποικιλότητας: οι

σταθμίσεις

4. Προϊόντα γενετικής μηχανικής

α. Η «αρχή της προφύλαξης»

β. Βιοασφάλεια: το διεθνές πλαίσιο

γ. Το δίκαιο της Ε.Ε

i) Γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί

ii) Γενετικά τροποποιημένοι μικροοργανισμοί

5. Το πρόβλημα της «συνθετικής βιολογίας»

α. Η έννοια και οι εφαρμογές

β. Η στάση του δικαίου

γ. Η υπόθεση μελλοντικών εφαρμογών σε οργανισμούς

Γ. Το «περιβάλλον» της βιοποικιλότητας: η προστασία των φυσικών πόρων

1. Η αρχή της αειφορίας

2. Η εμβέλεια της βιωσιμότητας

3. Έκτακτες συνθήκες: η σύγκρουση της αειφορίας με την

επιβίωση

Δ. Η ζωή των ειδών ως εμπόρευμα

1. Η εμπορευματοποίηση φυτών και ζώων

2. Προϊόντα αναγκαία για τη διατήρηση της ζωής

3. Ευρεσιτεχνίες στη βιολογία

α. Εφευρέσεις και ανακαλύψεις

β. Οι ρήτρες «ηθικής»

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Μελλοντικές προκλήσεις για το Βιοδίκαιο

Ι. «Δικαιώματα των ζώων»: προς μια διεύρυνση των υποκει­μένων του δικαίου;

1. Το ζήτημα

2. Διευκρινίσεις στη νομική έννοια του «δικαιώματος»

3. Η εξίσωση «άνθρωπος = δικαίωμα»

α. Το ανθρώπινο έμβρυο

β. Δικαιώματα με ιδιάζοντα υποκείμενα

i) Νεογνά και παιδιά

ii) Ενήλικοι χωρίς ικανότητα βούλησης

γ. «Καθαρές» και εμπειρικές προσλήψεις του υποκειμένου.

4. Η νευροφυσιολογία των άλλων ειδών

5. «Συμφέροντα» των ζώων και ευθύνη του ανθρώπου

6. Οι περιορισμοί του θετικού δικαίου και η αναγνώριση

δικαιωμάτων στα ζώα

α. Πρέπει να έχουν όλα τα ζώα δικαιώματα;

β. Ποια δικαιώματα για τα ζώα;

i) Δικαίωμα στη ζωή

ii) Δικαίωμα στη σωματική ακεραιότητα

iii) Δικαίωμα στην ασφάλεια, την ελεύθερη κίνηση

και την εγκατάσταση

iv) Δικαίωμα στην ηρεμία και στην αναπαραγωγή

v) Δικαίωμα στην υγεία

γ. Το πρόβλημα της άσκησης των δικαιωμάτων

ΙΙ. Η ζωή εκτός βιολογίας: τεχνητή νοημοσύνη και έξυπνες μηχανές

1. Το ζήτημα

2. Είναι θεμιτή η ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης;

3. Το ηθικό καθεστώς των «έξυπνων μηχανών» και η

προοπτική του δικαίου

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ