Δ. Τραυλός-Τζανετάτος, Οικονομική Κρίση και Εργατικό Δίκαιο, 2013

Η όξυνση και επέκταση του φαινομένου της απορρύθμισης του εργατικού δικαίου στη χώρα μας στο πλαίσιο των αλλεπάλληλων και διαδοχικών, επιβληθέντων από την Τρόικα «προγραμμάτων διάσωσης», που, ωστόσο, αποδεικνύονται καταστροφικά, εξωθώντας την Ελλάδα σε status ενός «failed state», προσδίδουν στην προβληματική της σχέσης οικονομίας, πολιτικής και εργατικού δικαίου δραματική επικαιρότητα. Πολλώ μάλλον καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση, αδυνατώντας λόγω δομικών ατελειών και «κατασκευαστικών λαθών» να αντιμετωπίσει την προκληθείσα από την κατάρρευση της Lehman brothers χρηματοπιστωτική κρίση, επέλεξε την Ελλάδα ως «κοινωνικό, πολιτικό και ιστορικό πειραματόζωο», αναθέτοντάς της το ρόλο του πιλότου του κυοφορούμενου «νέου», απογυμνωμένου από τα «παραδοσιακά» αξιακά - νομικοπολιτιστικά του χαρακτηριστικά, ευρωπαϊκού εργασιακού μοντέλου. Την επιτακτική ανάγκη ερευνητικής προσέγγισης της οικονομικής κρίσης και των απορρυθμιστικών των σχέσεων εργασίας επιπτώσεών της, ιδίως μέσω της διαχρονικής παρακολούθησης, όχι μόνο από τον νομικό μελετητή αλλά και από κάθε κριτικά σκεπτόμενο, ενδιαφερόμενο πολίτη, φιλοδοξεί να υπηρετήσει το παρόν βιβλίο. Πρόκειται ειδικότερα για συγκέντρωση και επανέκδοση σε ενιαία μορφή μελετών και άρθρων, που από τα μέσα περίπου της δεκαετίας του '80, με αφορμή τις περιοριστικές εισοδηματικές πολιτικές, μέχρι τους σημερινούς χαλεπούς καιρούς των μνημονίων, μελετούν την επίμαχη προβληματική. Η σταθερή κοινή κριτική - διαλεκτική φιλοσοφική και κοσμοθεωρητική αφετηρία και η μεθοδολογική και γνωσιοθεωρητική ταυτότητα, που χαρακτηρίζουν τα μελετήματα αυτά, προσδίδουν στο εν λόγω εκδοτικό εγχείρημα εσωτερική συνοχή και ενότητα.

Το βιβλίο αποτελείται από δύο ενότητες χρονολογικά προσδιορισμένες. Η μεν πρώτη ενότητα περιλαμβάνει την προβληματική της απορρύθμισης του εργατικού δικαίου ως συνέπειας της οικονομικής κρίσης κατά την προμνημονιακή περίοδο (1983 - 2009), η δε δεύτερη πραγματεύεται την θεματική αυτή κατά την μνημονιοκρατούμενη περίοδο. Ως εισαγωγή κρίθηκε μεθοδολογικά και επιστημολογικά σκόπιμο να τεθεί μελέτη του συγγραφέα, η οποία απηχεί εισήγησή του στο Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών (ΔΣΑ), οργανωθείσα από την «Εταιρεία του Δικαίου της Εργασίας και της Κοινωνικής Ασφάλισης» (ΕΔΕΚΑ) στις 2.6.1983. Τούτο δε καθώς μόνο ο φωτισμός και η έρευνα της σχέσης εργατικού δικαίου και οικονομικο-πολιτικού συστήματος καθιστούν δυνατή την κατανόηση, μελέτη και ερμηνεία των κραδασμών, παλινδρομήσεων και ανατροπών, που χαρακτηρίζουν την πορεία και λειτουργία του εργατικού δικαίου σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτουν τα, σύμφυτα με το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα, πεπερασμένα ρυθμιστικά όριά του.

Από το σύνολο των περιλαμβανομένων στον παρόντα τόμο μελετών θα μπορούσαν ενδεικτικά να εξαρθούν οι ακόλουθες: Από μεν το Πρώτο Μέρος, α) «Οι εργασιακές σχέσεις στη δίνη της μικροηλεκτρονικής ανασυγκρότησης», β) «Το εργατικό δίκαιο σε κρίσιμη καμπή», μια επιτομή της όλης προβληματικής, γ) «Τα τοπικά σύμφωνα απασχόλησης», που προαναγγέλλουν τις διαβόητες «Ειδικές Οικονομικές Ζώνες» (ΕΟΖ) και δ) «Η συλλογική αυτονομία στο στόχαστρο του νεοφιλελευθερισμού», που προεικονίζει τη μετάβαση των πληγμάτων από το μικρό - στο μακροοικονομικό επίπεδο κατά τη μνημονιακή περίοδο, από δε το Δεύτερο Μέρος, α) «Die Tarifiautonomie in kritischer Wende. Das Beispiel Griechenlands», όπου αναδεικνύεται ανάγλυφα ο εργαστηριακός - πειραματικός ρόλος της χώρας, β) «Συλλογικές συμβάσεις και νεοφιλελεύθερος ψευδο-ορθολογιστικός ολοκληρωτισμός», όπου δίνεται απάντηση στην επιχείρηση λογικής και ιδεολογικής απαξίωσης θεμελιακών αρχών του δικαίου των συλλογικών συμβάσεων και γ) «Η συμμετοχή των εργαζομένων στις επιχειρήσεις (Ν. 1767/1988) και εποχή των μνημονίων», όπου μεταξύ άλλων αναπτύσσεται η θέση ότι δεν εφαρμόζεται η ρύθμιση του άρθρου 16 Ν. 1870/1990, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 14 του Ν. 3899/2010, στο δίκαιο της συμμετοχής, έτσι ώστε οι συλλογικές διαφορές που πηγάζουν από το άρθρο 12 παρ. 4 του Ν. 1767/1988 να εξακολουθούν να ανήκουν στο έργο της διαιτησίας του ΟΜΕΔ.