ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Κεφάλαιο Πρώτο

Γενική εισαγωγή στο Εργατικό Δίκαιο.

Κεφάλαιο Δεύτερο

Η ατομική σύμβαση εργασίας.

Κεφάλαιο Τρίτο

Οι όροι εργασίας.

Κεφάλαιο Τέταρτο

Οι υποχρεώσεις του μισθωτού και του εργοδότη.

Κεφάλαιο Πέμπτο

Η λύση της σχέσης εργασίας.

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Κεφάλαιο Πρώτο

Συνδικαλιστικές ελευθερίες και δίκαιο συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Κεφάλαιο Δεύτερο

Συλλογικές διαπραγματεύσεις και συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

Κεφάλαιο Τρίτο

Η επίλυση συλλογικών διαφορών εργασίας με αγωνιστικά μέσα και το δικαίωμα της απεργίας.

Κεφάλαιο Τέταρτο

Δίκαιο της εκμετάλλευσης.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Πρόλογος η΄ έκδοσης.

Πρόλογος ζ΄ έκδοσης.

Πρόλογος στ΄ έκδοσης.

Πρόλογος ε΄ έκδοσης.

Πρόλογος δ΄ έκδοσης.

Πρόλογος γ΄ έκδοσης.

Πρόλογος β΄ έκδοσης.

Πρόλογος α΄ έκδοσης.

Συντομογραφίες.

Βιβλιογραφία.

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

§1. Το κοινωνικό φαινόμενο της εργασίας ως αντικείμενο δικαιι­κής ρύθμισης.

Α. Αξιολόγηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς ως εργασία.

Β. Η εργασία ως αντικείμενο του δικαίου.

Ι. Οι διάφορες νομικές μορφές αξιοποίησης της εργασίας.

1. Η σύμβαση ανεξαρτήτων υπηρεσιών.

2. Η σύμβαση έργου.

3. Η σύμβαση εταιρίας.

ΙΙ. Η εξηρτημένη εργασία ως αντικείμενο του εργατικού δικαίου.

1. Γενικά.

2. Οι διάφορες θεωρίες.

3. Η εφαρμογή των κριτηρίων της νομικής και προσωπικής εξάρτησης από τη νομολογία.

4. Η αναμόρφωση της έννοιας της εξηρτημένης εργασίας ενόψει των νέων μορφών ανεξάρτητης απασχόλησης.

ΙΙΙ. Η έκταση της ύλης του εργατικού δικαίου.

Γ. Οι ιδιαιτερότητες του εργατικού δικαίου.

Ι. Η αυτοτέλεια.

ΙΙ. Η ειδική αποστολή κανόνων εργατικού δικαίου.

ΙΙΙ. Αρχές που διαπλάστηκαν στο πεδίο του εργατικού δικαίου.

Δ. Η οικονομική παγκοσμιοποίηση και το δίκαιο της ευελιξίας των εργασιακών σχέσεων.

Ι. Η έννοια της ελαστικότητας και οι επί μέρους διακρίσεις.

1. Η έννοια.

2. Οι διακρίσεις.

II. Η ευελιξία ως στοιχείο του νέου παραγωγικού συστήματος.

1. Η μετατροπή της επιχείρησης σε δίκτυο επιχειρήσεων.

2. Η άμεση σύνδεση του νέου επιχειρείν με τη διάδοση των νέων μορφών απασχόλησης.

III. Η θεσμική υλοποίηση των ευέλικτων μορφών εργασίας.

IV. Η θεωρία της επανένταξης της προστασίας στην ευελιξία.

1. Δυνατότητες αντιμετώπισης της ανασφάλειας.

2. Η αναζήτηση νέας θεωρίας για την προστασία της εργασίας.

3. Η διείσδυση των ευέλικτων σχέσεων στο Δημόσιο.

V. Οι νέες τεχνολογίες και το εργατικό δίκαιο.

VΙ. Τελικό συμπέρασμα.

§ 2. Οι πηγές του εργατικού δικαίου.

Α. Κανόνες εσωτερικής έννομης τάξης.

Ι. Το σύνταγμα.

1. Γενικά για τη σημασία του συντάγματος στις σχέσεις εργασίας και κεφαλαίου.

2. Η κατοχύρωση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και επιχειρηματικής ελευθερίας ως βάση των εργοδοτικών συμφερόντων.

3. Οι εγγυήσεις των συμφερόντων των εργαζομένων.

α) Το δικαίωμα της εργασίας.

β) Η αρχή της ισότητας για τις εργασιακές σχέσεις.

γ) Η κατοχύρωση του δικαιώματος της προσωπικότητας των εργαζομένων.

δ) Η εγγύηση των συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζομένων.

ΙΙ. Η εργατική νομοθεσία.

ΙΙΙ. Ο ρυθμιστικός ρόλος της διοίκησης.

IV. Εργατικό έθιμο και επιχειρησιακές συνήθειες.

V. Κανόνες με επαγγελματική προέλευση.

Β. Κανόνες εξωτερικής έννομης τάξης.

I. Γενικά για την διεθνοποίηση του εργατικού δικαίου.

II. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας και η συμβολή της στη διαμόρφωση του διεθνούς εργατικού δικαίου.

1. Η καταστατική της οργάνωση.

2. Η πολυσχιδής δραστηριότητα.

3. Το έργο κανονιστικής φύσης της ΔΟΕ.

III. Το ευρωπαϊκό εργατικό δίκαιο του Συμβουλίου της Ευρώπης.

1. Γενικά.

2. Ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης.

Γ. Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Κοινωνικό Δίκαιο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΑΤΟΜΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

§ 1. Η έννοια της σύμβασης εργασίας και η επιβίωση της ατομικής σχέσης εργασίας σε περίπτωση ακυρότητας.

Α. Η ετοιμότητα εργασίας ως παροχή εργασίας.

Β. Η αμοιβή της εργασίας (αντιπαροχή) και το θέμα της εθελοντικής εργασίας.

Γ. Η επιβίωση της ατομικής σχέσης εργασίας σε περίπτωση ακυρότητας της σύμβασης.

I. Η ατομική σχέση εργασίας και οι έννομες συνέπειές της.

II. Η αξίωση μισθού σε περίπτωση άκυρης σύμβασης.

§ 2. Ο μισθωτός.

Α. Το θέμα της διάκρισης των μισθωτών.

Β. Οι επιμέρους διακρίσεις των μισθωτών.

I. Τα διάφορα κριτήρια διάκρισης.

1. Η διάκριση κατά βασικούς τομείς της οικονομίας.

2. Η διάκριση ανάλογα με τη φύση της εργασίας.

ΙΙ. Η Τηλεργασία.

1. Τα είδη τηλεργασίας.

2. Η νομοθετική ρύθμιση για την τηλεργασία στον ιδιωτικό τομέα.

α. Έννοια της τηλεργασίας.

β. Η σύμβαση τηλεργασίας.

γ. H ανάληψη του κόστους τηλεργασίας από τον εργοδότη.

δ. Η υποχρέωση του εργοδότη για έγγραφη γνωστοποίηση του εργαζομένου των όρων τηλεργασίας.

ε. Δικαίωμα αποσύνδεσης.

στ. Γενικό συμπέρασμα.

ΙΙΙ. Μισθωτοί με ειδικό καθεστώς προστασίας.

1. Ανήλικοι μισθωτοί.

2. Νέοι ή νεαροί εργαζόμενοι.

3. Γυναίκες μισθωτοί.

4. Η διασφάλιση της ισότητας ανδρών και γυναικών.

5. Άτομα με αναπηρίες.

6. Η γενική απαγόρευση διακρίσεων.

§ 3. Ο Εργοδότης.

Α. Γενικά για την έννοια του εργοδότη.

Β. Η κατάτμηση της ιδιότητας του εργοδότη σε περίπτωση δανεισμού μισθωτού.

Ι. Απλή σύμβαση δανεισμού μισθωτού (παραχώρηση).

ΙΙ. Σύμβαση προσωρινής παραχώρησης μισθωτού με αμοιβή (κατ’ επιχείρηση δανεισμός μισθωτού) ή σύμβαση προσωρινής απασχόλησης.

1. Γενικά.

2. Η έννοια της προσωρινής απασχόλησης.

3. Η λειτουργία της τριμερούς σχέσης.

Γ. Οι πολλαπλοί τύποι εργοδοτών και η ανάγκη διαμόρφωσης της ευέλικτης έννοιας του εργοδότη.

Ι. Γενικά.

ΙΙ. Η ανάθεση εσωτερικών υπηρεσιών μιας επιχείρησης σε τρίτους (unt-sourcing).

α. Η νέα στρατηγική της μεταφοράς εργοδοτικών ευθυνών σε τρίτους.

β. Η εκτέλεση υπηρεσιών μιας επιχείρησης από τρίτη επιχείρηση (unt-sourcing).

ΙΙΙ. Ανάθεση υπηρεσιών μέσω πλατφόρμας ή πληθοπορισμός (CROWDWORK).

1. Γενική θεώρηση.

2. H νομοθετική ρύθμιση για τις ψηφιακές πλατφόρμες.

Δ. Ο άμεσος και ο έμμεσος εργοδότης στη λεγόμενη έμμεση σχέση εργασίας.

Ε. Μεταβολή του προσώπου του εργοδότη (μεταβίβαση επιχειρήσεως).

Ι. Το πεδίο εφαρμογής του π.δ. 178/2002.

ΙΙ. Αντικείμενο της προστασίας.

§ 4. Η σύναψη της σύμβασης εργασίας (η πρόσληψη του μισθωτού).

Α. Η απαγόρευση της μεσιτείας της εργασίας.

Β. Η νομιμοποίηση των Ιδιωτικών Γραφείων Ευρέσεως Εργασίας.

Γ. Οι όροι για έγκυρη σύναψη.

Ι. Γενικοί Όροι.

ΙΙ. Ειδικοί Όροι.

ΙΙΙ. Ειδικοί τρόποι κατάρτισης της σύμβασης εξηρτημένης εργασίας.

1. Αναγκαστική σύμβαση εργασίας.

2. Υποχρέωση για επαναπρόσληψη στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις εποχιακής λειτουργίας.

3. Η σύμβαση εργασίας με δοκιμή.

4. Η σύμβαση εργασίας με διαγωνισμό.

5. Νέοι όροι και νέες μορφές πρόσληψης στη σύγχρονη αγορά εργασίας.

Δ. Η υποχρέωση του εργοδότη για έγγραφη πληροφόρηση του εργαζομένου των όρων εργασίας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΟΙ ΟΡΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

§ 1. Έννοια και περιεχόμενο των «όρων εργασίας».

§ 2. Ο Χρόνος Εργασίας.

Α. Τα νέα δεδομένα από τις ευέλικτες σχέσεις και την ψηφιακή οργάνωση της εργασίας.

Β. Ο προσδιορισμός του χρόνου εργασίας και η κατανομή του.

Ι. Έννοια του χρόνου εργασίας.

ΙΙ. Ο νόμιμος χρόνος εργασίας και η διάκρισή του από τον συμβατικό.

1. Η εννοιολογική διάκριση.

2. Τα στοιχεία του νόμιμου χρόνου.

3. Ημερήσιος και εβδομαδιαίος νόμιμος χρόνος.

α. Η νομοθετική καθιέρωση του οκτάωρου.

β. Η βελτίωση του οκτάωρου συστήματος με σ.σ.εργ.

γ. Ο καθορισμός του νόμιμου χρόνου με βάση το μέσο όρο εβδομαδιαίου χρόνου.

δ. Η νομοθετική νομιμοποίηση του σαρανταώρου (άρθρ. 4 ν. 2874/2000 όπως αντικαταστάθηκε από το άρθ. 1 ν. 3385/2005 και στη συνέχεια από το άρθρο 74 § 10 ν. 3863/2010, άρθ. 55 ν. 4808/2021).

4. Το σύστημα της πενθήμερης εργασίας.

Β. Η υπέρβαση του χρόνου εργασίας με υπερωρία και υπερεργασία.

Ι. Η υπερεργασία.

1. Απλή υπερεργασία.

2. Η θεσμοθετημένη υπερεργασία.

ΙΙ. Η υπερωριακή εργασία.

1. Έννοια.

2. Οι όροι επιβολής.

3. Η αμοιβή της νόμιμης υπερωριακής εργασίας.

4. Η αποζημίωση για την παράνομη υπερωριακή εργασία.

5. Διοικητικός έλεγχος και ποινικές κυρώσεις.

Γ. Μειωμένη απασχόληση (ή απασχόληση περιορισμένης διάρκειας).

Ι. Η σύμβαση μερικής απασχόλησης.

1. Έννοια και διακρίσεις.

2. Οι όροι της συμφωνίας για τη μερική απασχόληση.

α. Ως προς τις τυπικές προϋποθέσεις.

β. Ως προς τους ουσιαστικούς όρους της συμφωνίας.

3. Η εναλλαγή πλήρους απασχόλησης με μερική.

ΙΙ. Ο καθορισμός των όρων μερικής απασχόλησης με σ.σ.εργ.

ΙΙΙ. Η μονομερής επιβολή της εκ περιτροπής εργασίας.

ΙV. Η διαθεσιμότητα.

Δ. Απαγόρευση κυριακάτικης εργασίας, εβδομαδιαία ανάπαυση, αργίες.

Ι. Η Κυριακή αργία και η εβδομαδιαία ανάπαυση.

1. Ο βασικός κανόνας.

2. Οι εξαιρέσεις από την Κυριακή αργία.

ΙΙ. Οι αργίες.

ΙΙΙ. Ιδιαίτερα νομικά προβλήματα για την κυριακάτικη εργασία και τις αργίες.

ΙV. Η αμοιβή για την εργασία τις Κυριακές ή τις μέρες αργίας.

1. Για τη νόμιμη απασχόληση.

2. Για την παράνομη απασχόληση.

Ε. Η νυχτερινή εργασία και η αμοιβή της.

ΣΤ. Οι ειδικές συμφωνίες για τις προσαυξήσεις και το κύρος τους.

Ι. Συμφωνίες που αφορούν την υπερωριακή εργασία.

ΙΙ. Συμφωνίες που αφορούν την κυριακάτικη και νυχτερινή εργασία.

Ζ. Η διευθέτηση και οι λοιπές μορφές οργάνωσης ελαστικού χρόνου εργασίας.

Ι. Η ευέλικτη οργάνωση του χρόνου εργασίας ως εναλλακτικό σύστημα.

ΙΙ. Οι νομοθετικές ρυθμίσεις.

ΙΙΙ. Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας.

1. Η έννοια της διευθέτησης.

2. Οι δύο τύποι διευθέτησης.

3. Οι προϋποθέσεις για τη νόμιμη διευθέτηση του χρόνου εργασίας.

α. Ουσιαστικές προϋποθέσεις.

β. Ο τρόπος επιβολής.

4. Το δικαίωμα αποδέσμευσης των εργαζομένων για προσωπικούς λόγους.

§ 3. Η άδεια αναψυχής.

Α. Η έννοια και οι προϋποθέσεις για την γένεση της υποχρέωσης της παροχής της.

1. Έννοια.

2. Προϋποθέσεις.

Β. Η νομική μεταχείριση των περιπτώσεων αποχής από την εργασία.

Γ. Άδεια σε περίπτωση μερικής απασχόλησης.

Δ. Τύχη της άδειας στην περίπτωση που λύνεται η σύμβαση.

Ε. Το περιεχόμενο της υποχρέωσης.

Ι. Η εξασφάλιση του ελεύθερου χρόνου.

ΙΙ. Χρηματικές παροχές που συνδέονται με την άδεια.

1. Οι αποδοχές άδειας.

2. Το επίδομα άδειας.

ΣΤ. Ο τρόπος εκπλήρωσης της παροχής.

Ζ. Οι έννομες συνέπειες της μη εκπλήρωσης.

§ 4. Οι όροι υγιεινής και ασφάλειας.

Α. Το σύστημα πρόληψης και η ευθύνη.

Ι. Παραδοσιακές επί μέρους ρυθμίσεις.

ΙΙ. Η επανοριοθέτηση της γενικής υποχρέωσης για πρόληψη.

1. Οι προδιαγραφές.

2. Οι θεσμοί πρόληψης.

Β. Η αντιμετώπιση των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών.

Ι. Τα εργατικά ατυχήματα.

ΙΙ. Οι επαγγελματικές ασθένειες.

ΙΙΙ. Ευθύνη εργοδότη και κάλυψη του απολεσθέντος εισοδήματος.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΟΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΙΣΘΩΤΟΥ

ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

§ 1. Οι υποχρεώσεις του μισθωτού.

Α. Η υποχρέωση παροχής εργασίας και η έκτασή της.

Ι. Γενικά.

ΙΙ. Η υποχρέωση ως προς το είδος της εργασίας.

1. Προσδιορισμός του είδους εργασίας και η δυνατότητα μονομερούς μεταβολής του.

2. Η υποχρέωση για παρεμφερείς και πρόσθετες εργασίες.

3. Η ανάθεση ανώτερης εργασίας (προαγωγή).

ΙΙΙ. Η υποχρέωση ως προς τον τόπο παροχής εργασίας.

IV. Η υποχρέωση ως προς το χρόνο εργασίας.

Β. Η παράβαση από το μισθωτό της υποχρέωσης για παροχή εργασίας.

Ι. Η υπαίτια μη παροχή της εργασίας (άρνηση εργασίας, αποχή).

ΙΙ. Η ελαττωματική παροχή της εργασίας (πλημμελής εκτέλεση καθηκόντων).

ΙΙΙ. Η ανυπαίτια αδυναμία παροχής της εργασίας (κώλυμα εργασίας).

IV. Η υπερημερία του εργοδότη ως δανειστή.

Γ. Η υποχρέωση υπακοής.

Δ. Η υποχρέωση καλόπιστης συμπεριφοράς (υποχρέωση πίστης).

§ 2. Οι υποχρεώσεις του εργοδότη.

Α. Η υποχρέωση για παροχή μισθού και η γενική θεωρία για το μισθό.

Ι. Θεωρητική ανάλυση των προβλημάτων γύρω από την έννοια του μισθού.

1. Η πολυμερής φύση του μισθού.

2. Ο μισθός ως σύνθετη και περιοδική παροχή.

α. Γενικά.

β. Βασικός μισθός και επιδόματα.

γ. Μισθός και τακτικές αποδοχές.

δ. Τα επιδόματα εορτών (Δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα).

3. Παροχές με αμφισβητούμενο μισθολογικό χαρακτήρα.

α. Οι οικειοθελείς παροχές.

β. Οι αποζημιώσεις.

ΙΙ. Η διαπραγμάτευση του μισθού.

1. Η διαπραγμάτευση σε συλλογικό επίπεδο (νόμιμος μισθός).

α. Η αρχή του κατώτατου ορίου μισθού.

β. Η αρχή της ισότητας των φύλων στην αμοιβή.

γ. Η αρχή της αυτόματης εφαρμογής του νόμιμου μισθού και η ρήτρα της αναδρομικής αύξησης.

δ. Η αναστολή αυξήσεων νόμιμων μισθών.

2. Η διαπραγμάτευση σε ατομικό επίπεδο.

α. Η ατομική συμφωνία για το μισθό.

β. Ειθισμένος μισθός ως υποκατάστατο του νόμιμου και του συμβατικού μισθού.

ΙΙΙ. Στοιχεία προσδιοριστικά του ύψους του μισθού.

1. Ο μισθός σε συνάρτηση με την ποσότητα της εργασίας.

α. Ο χρονικός μισθός.

β. Μισθός «κατά μονάδα παραγωγής» ή «κατ’ αποκοπήν».

αα) Έννοια.

ββ) Νομικά προβλήματα.

2. Ο μισθός σε συνάρτηση με το είδος της εργασίας.

IV. Το περιεχόμενο του μισθού.

1. Ο μισθός σε χρήμα.

2. Ο μισθός σε είδος.

α. Έννοια και προϋποθέσεις παροχής.

β. Συνέπειες του χαρακτηρισμού της παροχής είδους ως μισθού.

γ. Η αποτίμηση του μισθού σε είδος.

V. Η αξίωση για το μισθό και η νομική της μεταχείριση.

1. Γενικά.

2. Χρόνος πληρωμής.

α. Η αρχή της προεκπλήρωσης της παροχής εργασίας.

β. Η προσήκουσα πληρωμή.

γ. Η αρχή της περιοδικότητας της πληρωμής και οι συνέπειες από τη μη έγκαιρη πληρωμή.

3. Προστασία της πληρωμής απέναντι στον εργοδότη.

α. Η απαγόρευση του συμψηφισμού του μισθού.

β. Η απαγόρευση της κατάσχεσης ή της επίσχεσης του μισθού.

γ. Η απαγόρευση της παραίτησης από το μισθό.

4. Η προστασία του μισθού απέναντι στους δανειστές του μισθωτού.

5. Η ειδική προστασία απέναντι στους δανειστές του εργοδότη.

VI. Οι σύγχρονες ρυθμίσεις για την προστασία των αξιώσεων του μισθωτού σε περίπτωση αφερεγγυότητας του εργοδότη.

VII. Παραγραφή και αποδυνάμωση δικαιώματος.

Β. Οι υπόλοιπες υποχρεώσεις του εργοδότη.

Ι. Η υποχρέωση σεβασμού δικαιολογημένων συμφερόντων του μισθωτού (υποχρέωση πρόνοιας).

1. Η γενική υποχρέωση.

2. Ειδικές υποχρεώσεις για πρόνοια που προβλέπονται από το νόμο.

ΙΙ. Υποχρέωση για σεβασμό της προσωπικότητας του εργαζομένου (προστασία ατομικών δικαιωμάτων του εργαζομένου).

1. Η δυνατότητα συμβατικών περιορισμών.

2. Η οργάνωση της προστασίας.

3. Οι συνέπειες από την παραβίαση.

ΙΙΙ. H υποχρέωση παράλειψης και αποτροπής σεξουαλικής παρενόχλησης και λοιπών παρενοχλήσεων.

1. Παρενοχλήσεις ως ανεπίτρεπτες διακρίσεις.

2. Συνέπειες από την παράβαση της σχετικής υποχρέωσης.

IV. Η υποχρέωση σεβασμού δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα του εργαζομένου (σεβασμός του δικαιώματος του εργαζομένου για πληροφοριακό αυτοκαθορισμό).

V. Η υποχρέωση για ίση μεταχείριση.

1. Έννοια και θεμελίωση.

2. Οι συνέπειες από τη μη εφαρμογή.

VI. Η υποχρέωση για απασχόληση του μισθωτού.

VΙI. Η λεγόμενη εθελοντική κοινωνική ευθύνη του εργοδότη.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

Η ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

§ 1. Η καταγγελία της σχέσης εργασίας αορίστου χρόνου από τον εργοδότη.

Α. Γενικά για την καταγγελία.

1. Έννοια.

2. Το νομοθετικό καθεστώς.

Β. Η απόλυση του μισθωτού με καταγγελία.

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις.

ΙΙ. Η απόλυση με τακτική καταγγελία.

1. Οι τυπικές προϋποθέσεις.

α. Η τακτική καταγγελία με προειδοποίηση.

β. Ο έγγραφος τύπος.

γ. Οι αποζημιώσεις.

δ. Η κοινωνικοασφαλιστική κάλυψη του μισθωτού.

ε. Η αναγγελία της καταγγελίας.

στ. Συνέπειες της ακυρότητας της καταγγελίας.

ζ. Συμφωνίες για τους τυπικούς όρους τακτικής καταγγελίας.

η. Σύντομες αποσβεστικές προθεσμίες.

2. Οι ουσιαστικές προϋποθέσεις. Η μη κατάχρηση δικαιώματος.

α. Θέση του προβλήματος για τον έλεγχο των απολύσεων.

β. Γενική θεώρηση του ελληνικού συστήματος ελέγχου των απολύσεων.

γ. Περιπτωσιολογία.

δ. Ο δικαστικός έλεγχος στις απολύσεις που γίνονται από επιχειρησιακές ανάγκες.

ε. Οι ομαδικές απολύσεις.

αα) Η ιδιαίτερη προβληματική για τις ομαδικές απολύσεις.

ββ) Πεδίο εφαρμογής του νόμου για τις ομαδικές απολύσεις.

γγ) Έννοια των ομαδικών απολύσεων.

δδ) Η διαδικασία των ομαδικών απολύσεων.

i) Η συμμετοχική διαδικασία.

α) Η υποχρέωση για πληροφόρηση.

β) Υποχρέωση υποβολής «κοινωνικού πλάνου» (§ 4 άρθ. 3 ν. 1387/1983, που προστέθηκε με το άρθ. 17 § 1 ν. 4472/2017.

γ) Η υποχρέωση για διαβουλεύσεις.

ii) Ο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας.

εε) Συνέπειες από τη μη τήρηση των διατάξεων.

στστ) Ειδικοί νομοθετικοί περιορισμοί στις απολύσεις.

ΙΙΙ. Η απόλυση με έκτακτη καταγγελία.

1. Γενικά.

2. Οι κατ’ ιδίαν περιπτώσεις.

α. Επίμεμπτη συμπεριφορά του μισθωτού.

β. Η ανώτερη βία.

γ. Η πτώχευση.

ΙV. Η μονομερής μεταβολή των όρων εργασίας και η τροποποιητική καταγγελία.

1. Τα νόμιμα μέσα για την τροποποίηση των όρων εργασίας.

2. Η μονομερής βλαπτική μεταβολή.

3. Το τεκμήριο της εξομοίωσης της μονομερούς βλαπτικής μεταβολής με καταγγελία.

§ 2. Η καταγγελία της σύμβασης εργασίας από το μισθωτό (η παραίτηση του μισθωτού).

Α. Γενικές παρατηρήσεις.

Β. Η άσκηση του δικαιώματος καταγγελίας από το μισθωτό.

Γ. Η αποχή από την εργασία ως καταγγελία της σύμβασης.

Ι. Οι περιπτώσεις δικαιολογημένης αποχής.

ΙΙ. Η αυθαίρετη απουσία.

Δ. Η αποχώρηση λόγω συνταξιοδότησης.

Ι. Αποχώρηση λόγω συμπλήρωσης προϋποθέσεων πλήρους συνταξιοδότησης.

ΙΙ. Παραίτηση με συγκατάθεση του εργοδότη.

§ 3. Η λύση της σύμβασης εργασίας ορισμένου χρόνου.

Α. Γενικές παρατηρήσεις.

Β. Τρόποι καθορισμού του χρόνου λήξης.

Ι. Η αναφορά σε χρονική μονάδα και συναφείς τρόποι.

ΙΙ. Η ισόβια σύμβαση εργασίας και η ρήτρα μονιμότητας.

1. Η απαγόρευση ισόβιας δέσμευσης του εργαζομένου.

2. Η ρήτρα μονιμότητας.

3. Η κατάργηση της ρήτρας μονιμότητας με νομοθετική ρύθμιση.

Γ. Οι διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου.

Ι. Η παραδοσιακή αντιμετώπιση.

ΙΙ. Οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου στο δίκαιο της ευελιξίας.

1. Οι νέες αντιλήψεις για την ελαστικότητα των εργασιακών σχέσεων.

2. Το δίκαιο κοινοτικής προέλευσης και η επιχειρούμενη ισορ­ροπία ευελιξίας και ασφάλειας.

Δ. Η καταγγελία της σύμβασης για σπουδαίο λόγο.

Ι. Γενικά.

ΙΙ. Η έννοια του σπουδαίου λόγου.

IΙΙ. Αποτελέσματα της καταγγελίας.

§ 4. Παρεπόμενες υποχρεώσεις του εργοδότη κατά τη λύση της σύμβασης εργασίας.

Α. Η υποχρέωση παροχής ελεύθερου χρόνου (άδειας) για εξεύρεση εργασίας.

Β. Υποχρέωση για παροχή πιστοποιητικού εργασίας.

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ

§ 1. Οι συνδικαλιστικές ελευθερίες.

Α. Έννοια και νομικά χαρακτηριστικά.

1. Έννοια.

2. Νομικά Χαρακτηριστικά.

Β. Οι επιμέρους συνδικαλιστικές ελευθερίες.

Ι. Ατομικές συνδικαλιστικές ελευθερίες.

ΙΙ. Συλλογικές συνδικαλιστικές ελευθερίες.

Γ. Η κατοχύρωσή τους.

§ 2. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις.

Α. Έννοια και διακρίσεις.

Ι. Έννοια.

ΙΙ. Οι διακρίσεις.

Β. Η ίδρυση.

Γ. Η λειτουργία της συνδικαλιστικής οργάνωσης και η κατοχύρωση της εσωτερικής της αυτονομίας.

Δ. Η γενική συνέλευση.

Ι. Η σύγκληση και η απόφαση.

ΙΙ. Οι ακυρότητες των αποφάσεων των γ.σ. των συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Ε. Διοικητικό συμβούλιο.

Ι. Συγκρότηση και αρμοδιότητες.

1. Συγκρότηση.

2. Αρμοδιότητες.

ΙΙ. Ο διορισμός προσωρινής διοίκησης με δικαστική απόφαση.

1. Το άρθρο 69 ΑΚ και η κατοχύρωση της εσωτερικής αυτονομίας.

2. Λόγοι διορισμού προσωρινής διοίκησης.

α. Οι ιδιαίτεροι προβληματισμοί για την περίπτωση έλλειψης προσώπων διοίκησης.

αα) Περιπτώσεις έλλειψης προσώπων διοίκησης.

ββ) Έλλειψη διοίκησης και έλλειψη μελών διοίκησης.

γγ) Η έκταση της αναπλήρωσης των ελλειπόντων μελών.

3. Η απόφαση για το διορισμό και η έκταση της εξουσίας της διορισμένης διοίκησης.

ΣΤ. Άλλα όργανα.

§ 3. Η κατοχύρωση της δράσης των συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Α. Η προστασία γενικά της εξωτερικής συνδικαλιστικής δράσης.

Β. Προστασία της συνδικαλιστικής δράσης από την εργοδοτική εξουσία και από επεμβάσεις τρίτων.

Ι. Γενικές παρατηρήσεις.

ΙΙ. Ειδικές απαγορεύσεις που αποσκοπούν στην προστασία ατομικώς των μισθωτών.

ΙΙΙ. Ειδικές απαγορεύσεις που αποσκοπούν στην προστασία της ίδιας της συνδικαλιστικής οργάνωσης.

IV. Η προστασία της συνδικαλιστικής δράσης μέσω της απαγόρευσης προσβολής του δικαιώματος απασχόλησης.

1. Η γενική προστασία κάθε εργαζομένου.

2. Η ειδική προστασία των συνδικαλιστικών στελεχών.

§ 4. Οι υποχρεώσεις του εργοδότη για διευκόλυνση της συνδικαλιστικής δράσης και ιδιαίτερα της δράσης στην επιχείρηση.

Α. Η άσκηση των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων στην επιχείρηση και οι υποχρεώσεις του εργοδότη.

Ι, Η νομιμοποίηση της άσκησης του συνδικαλιστικού δικαιώματος στην επιχείρηση.

1. Η έννοια του συνδικαλιστικού δικαιώματος στην επιχείρηση.

2 Οι δυσχέρειες για την αναγνώρισή του.

α. Το ιδεολογικό υπόβαθρο για τον αποκλεισμό του.

β. Η σημασία της νομοθετικής ρύθμισης.

ΙΙ. Η άσκηση στην επιχείρηση εξωτερικών συνδικαλιστικών δραστηριοτήτων.

1. Δικαίωμα της συνδικαλιστικής οργάνωσης για τακτικές συναντήσεις με τον εργοδότη για την από κοινού επίλυση των προβλημάτων των εργαζομένων.

2. Δικαίωμα ενεργού παρουσίας κατά τις επιθεωρήσεις των οργάνων του Υπουργείου Εργασίας.

Β. Η άσκηση στην επιχείρηση συνδικαλιστικών δραστηριοτήτων εσωτερικής αυτονομίας.

Γ. Διοικητική άρση διαφωνιών και διοικητικές κυρώσεις.

Δ. Η υποχρέωση για παροχή συνδικαλιστικών αδειών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ

ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

§ 1. Η συλλογική αυτονομία και το δικαίωμα για ελεύθερες διαπραγματεύσεις.

Α. Έννοια και συνταγματική θεμελίωση της συλλογικής αυτονομίας.

Ι. Έννοια της συλλογικής αυτονομίας.

ΙΙ. Η συνταγματική θεμελίωση και τα όριά της.

1. Όρια ως προς τους διαδικαστικούς όρους άσκησής της.

α. Η ελεύθερη επιλογή του μέσου. Συμφωνίες ενοχικού και κανονιστικού τύπου.

β. Ο καθορισμός του φορέα άσκησης.

γ. Η ελευθερία για τους λοιπούς όρους διάπλασης του δικαιώματος.

2. Όρια ως προς το περιεχόμενό της.

3. Σχέσεις κανονιστικής εξουσίας συνδικαλιστικών οργανώσεων και κανονιστικής εξουσίας της πολιτείας.

Β. Η γενική εικόνα από τις ανατροπές στις βασικές επιλογές του ν. 1876/1990 από τους νόμους για τα μνημόνια.

Γ. Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και οι νέες οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις.

Δ. Η ρύθμιση του δικαιώματος για συλλογικές διαπραγματεύσεις.

Ι. Το αμφιμερές δικαίωμα για διαπραγμάτευση και η διαμόρφωση αντίστοιχης υποχρέωσης για διαπραγμάτευση.

ΙΙ. Η διαδικασία των διαπραγματεύσεων και οι υποχρεώσεις κατά τη διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων.

1. Η έναρξη των διαπραγματεύσεων.

2. Η υποχρέωση για καλόπιστη διαπραγμάτευση.

3. Η υποχρέωση του εργοδότη για πληροφόρηση.

4. Το δικαίωμα των μερών για πληροφόρηση από τις δημόσιες αρχές.

5. Το δικαίωμα παρέμβασης τρίτων κατά τις διαπραγματεύσεις.

§ 2. Η συλλογική σύμβαση εργασίας.

Α. Έννοια και φύση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.

Ι. Εννοιολογικός προσδιορισμός.

ΙΙ. Η φύση.

1. Η συμβατική φύση και το ενοχικό μέρος.

α. Η συμβατική φύση.

β. Το ενοχικό μέρος και η αποστολή του.

2. Η κανονιστική φύση και η νομική μεταχείριση του κανονιστικού μέρους.

Β. Διακρίσεις των σ.σ.εργ.

Ι. Τα είδη των σ.σ.εργ. και τα χρησιμοποιούμενα κριτήρια.

1. Ο καθορισμός των ειδών από τον νομοθέτη.

2. Οι ιδιαιτερότητες για τις διακρίσεις των σ.σ.εργ. των μισθωτών δημοσίου.

ΙΙ. Τα τοπικά σύμφωνα απασχόλησης.

Γ. Σχέσεις σ.σ.εργ. με τους άλλους διαμορφωτικούς παράγοντες των όρων εργασίας και σχέσεις ανάμεσα στις κατ’ ιδίαν σ.σ.εργ.

Ι. Σχέσεις σ.σ.εργ. και νόμου.

1. Η αρχή της ευνοϊκότητας και οι λοιπές αρχές στις μεταξύ τους σχέσεις.

2. Ο προσδιορισμός της ευνοϊκότητας μιας ρύθμισης.

3. Η υπεροχή των κανόνων αμφιμερώς αναγκαστικού δικαίου.

ΙΙ. Σχέσεις σ.σ.εργ. και ατομικής σύμβασης.

1. Προσδιορισμός των αμοιβαίων σχέσεων.

2. Η παράκαμψη της υποχρεωτικότητας από την αρχή της εύνοιας.

ΙΙΙ. Οι μεταξύ των σ.σ.εργ. σχέσεις και η έννοια της συρροής σ.σ.εργ.

1. Έννοια της συρροής.

2. Τα διάφορα συστήματα επιλογής.

3. Η αποκλειστική εφαρμογή μιας σ.σ.εργ. ανεξάρτητα από την ευνοϊκότητα της ρύθμισης στο σύστημα του ν. 1876/ 1994 και των νεότερων ρυθμίσεων.

4. Διαδοχή σ.σ.εργ.

Δ. Συλλογικές συμβάσεις και μεταβίβαση επιχειρήσεων.

Ε. Η κατάρτιση της σ.σ.εργ.

Ι. Η ικανότητα για σύναψη σ.σ.εργ.

ΙΙ. Αρμοδιότητα για σύναψη συγκεκριμένης σ.σ.εργ.

1. Η αρμοδιότητα για σύναψη.

2. Η επιλογή ανάμεσα σε πλείονες αρμόδιες συνδικαλιστικές οργανώσεις.

ΙΙΙ. Η σύναψη της συμφωνίας και η ολοκλήρωση της κατάρτισης της σ.σ.εργ.

IV. Η διάρκεια ισχύος.

V. Η κατάσταση των μερών μετά τη λύση της σ.σ.εργ.

ΣΤ. Το περιεχόμενο των σ.σ.εργ.

Ι. Η ευρεία δυνατότητα για τη ρύθμιση θεμάτων συνδεόμενων με τις εργασιακές σχέσεις.

ΙΙ. Τα κατ’ ιδίαν αντικείμενα των σ.σ.εργ.

Ζ. Η δέσμευση εργοδοτών και εργαζομένων από τη σ.σ.εργ.

Ι. Η αυτόματη δέσμευση.

ΙΙ. Η εκούσια εφαρμογή.

ΙΙΙ. Η δέσμευση από τη διοικητική επέκταση της ισχύος της σ.σ.εργ.

§ 3. Η μετατροπή των συλλογικών διαπραγματεύσεων σε συλλογική διαφορά και η διαιτητική επίλυσή τους.

Α. Η έννοια των συλλογικών διαφορών εργασίας.

Β. Οι ρυθμισμένες από το νόμο διαδικασίες και οι μορφές επίλυσης συλλογικών διαφορών από τρίτους.

Ι. Η συμφιλίωση.

1. Η νέα προσέγγιση από το άρθρο 98 του ν. 4808/2021.

2. Οι προβλεπόμενες επιμέρους ρυθμίσεις.

α. Έννοια και αντικείμενο.

β. Η διαδικασία συμφιλίωσης.

γ. Το έργο του συμφιλιωτή.

ΙΙ. Η μεσολάβηση.

1. Εννοιολογικά στοιχεία.

2. Τυπικές προϋποθέσεις για την έναρξη της μεσολάβησης.

3. Η επιλογή του μεσολαβητή.

4. Η διαδικασία ενώπιον του μεσολαβητή και το έργο αυτού.

ΙΙΙ. Η διαιτησία.

1. Εννοιολογικά στοιχεία.

2. Η διαδικασία μετά τη νέα ρύθμιση.

2.1. Οι ενδιάμεσες παρεμβάσεις.

2.2. Η νέα ρύθμιση.

3. Η επιλογή του διαιτητή και το έργο του μέχρι την έκδοση της απόφασης.

4. Η διαιτητική απόφαση.

α. Ο κανονιστικός χαρακτήρας και η εξομοίωση με σ.σ.εργ.

5. Η πρόβλεψη δευτεροβάθμιας διαιτητικής κρίσης.

Γ. Οι υπηρεσίες υποστήριξης της διαπραγμάτευσης και επίλυσης των συλλογικών διαφορών. Ο Ο.ΜΕ.Δ. και το σύστημα μεσολάβησης και διαιτησίας.

Ι. Η πρόβλεψη αυτόνομου διοικητικού φορέα και ανεξαρτήτου σώματος Μ-Δ.

ΙΙ. Το νομικό καθεστώς του Ο.ΜΕ.Δ. και του σώματος Μ-Δ.

§ 4. Δικαστικές διαφορές για το κύρος σ.σ.εργ. και δ.α.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Η ΕΠΙΛΥΣΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΜΕ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ

ΤΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ

§ 1. Η περιπετειώδης ένταξη του δικαιώματος απεργίας στη δημο­κρατική έννομη τάξη.

Α. Από την κοινωνική απαξίωση σε κοινό δικαίωμα καθολικής αναγνώρισης.

Β. Η συνταγματική κατοχύρωση και η διεθνής αναγνώριση.

§ 2. Η έννοια και οι διάφορες μορφές της απεργίας.

Α. Η έννοια της απεργίας.

Ι. Τα τρία βασικά της στοιχεία.

ΙΙ. Οι μέθοδοι για την αμφισβήτηση.

Β. Οι διάφορες μορφές απεργίας.

Ι. Καθολική – Μερική – Περιστροφική Απεργία.

ΙΙ. Λευκή Απεργία.

ΙIΙ. Συνεχιζόμενη Απεργία – Διαλείπουσα Απεργία – Στάση εργασίας.

IV. Συνδικαλιστική – Αδέσποτη Απεργία.

V. Διεκδικητική – Προειδοποιητική Απεργία και Απεργία Διαμαρτυρίας.

VI. Πολιτική και Επαγγελματική Απεργία.

VII. Απεργία Αλληλεγγύης.

§ 3. Η άσκηση του δικαιώματος της απεργίας.

Α. Γενικοί Όροι.

Ι. Απόφαση γ.σ.

ΙΙ. Λοιποί όροι.

Β. Ειδικοί Όροι για τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας.

Γ. Απαγορεύσεις στη συμπεριφορά του εργοδότη.

§ 4. Οι συνέπειες από άσκηση της απεργίας.

Α. Οι συνέπειες από τη νόμιμη άσκηση.

Ι. Η αποδέσμευση από κυρώσεις για άρνηση παροχής εργασίας.

ΙΙ. Η αναγνώριση του ανασταλτικού αποτελέσματος.

ΙΙΙ. Η ευθύνη για την προστασία μη απεργών.

ΙV. Η πρόωρη άρση του ανασταλτικού αποτελέσματος με την πολιτική επιστράτευση.

Β. Η παράνομη απεργία και οι συνέπειές της.

Ι. Η οριοθέτηση του παρανόμου της απεργίας.

1. Κηρυχθείσα απεργία με ελλείποντα τα εννοιολογικά στοιχεία.

2. Ο χαρακτηρισμός μιας απεργίας ως παράνομης με τη στενή του όρου έννοια.

3. Η καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος απεργίας.

α. Η αναγκαία προσαρμογή.

β. Τα όρια της επιτρεπόμενης ζημίας.

γ. Απαγόρευση καταχρηστικής άσκησης και η αρχή της αναλογικότητας.

δ. Η αρχή της ultima ratio.

ΙΙ. Το τεκμήριο νομιμότητας και οι συνέπειες από τη συμμετοχή σε παράνομη απεργία.

1. Η αποχή ως αυθαίρετη απουσία.

2. Η άρση του αυθαίρετου της αποχής μετά τη δικαστική αναγνώριση του παράνομου της απεργίας.

3. Οι συνέπειες της αυθαίρετης αποχής.

§ 5. Οι δικαστικές διαφορές.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ

§ 1. Οι έννοιες της επιχείρησης και της εκμετάλλευσης.

§ 2. Όργανα εκπροσώπησης του προσωπικού.

§ 3. Ο κανονισμός εργασίας.

Α. Η κατάρτιση.

Β. Περιεχόμενο κανονισμού εργασίας. Περιεχόμενο κανονισμού εργασίας.

Γ. Συμπληρωματικές δραστηριότητες (άρθ. 16 §§ 2, 3 ν. 1767/1988).

Αλφαβητικό Ευρετήριο

Ατομικές εργασιακές σχέσεις.

Συλλογικές εργασιακές σχέσεις.