Δ. Νομικός, Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, 2025

Περιεχόμενα

Πρόλογος

Περιεχόμενα

Κυριότερες Συντομογραφίες

Εισαγωγή - Μεθοδολογικά Προλεγόμενα

Πρώτο Κεφάλαιο

Το Ευρωπαϊκό Ποινικό Δίκαιο

από την ανυπαρξία και την αμφισβήτηση

στον εξευρωπαϊσμό του ποινικού δικαίου

1.1) Ποινικό Δίκαιο και Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση

1.2) Το ποινικό δίκαιο ως αποκλειστικό προνόμιο της εθνικής έννομης τάξης

1.3) Η θεσμική μετεξέλιξη

1.4) Η διάχυση εξουσιών (spill over effect)

1.5) Η πρώιμη ικανότητα του ευρωπαϊκού δικαίου να επεμβαίνει στον χώρο του ποινικού δικαίου

1.6) Το καθεστώς πριν τη Συνθήκη της Λισσαβώνας

1.6.1) Οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες

1.6.2) Συνθήκη Του Μάαστριχτ

1.6.3) Συνθήκη του Άμστερνταμ

1.6.4) Συνθήκη της Νίκαιας

1.7) Ο καταλυτικός ρόλος του ΔΕΕ

1.8) H υπόθεση του ελληνικού καλαμποκιού - Το αξίωμα της ειλικρινούς συνεργασίας - Η πρώτη βάση για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ

1.9) H ωφελιμιστική προσέγγιση

Δεύτερο Κεφάλαιο

To καθεστώς μετά τη Συνθήκη της Λισσαβώνας

2.1) Δομικές αλλαγές

2.2) Η νομική προσωπικότητα της ΕΕ

2.3) Το πλέγμα αρμοδιοτήτων

2.4) Η νομιμοποίηση της ΕΕ στον χώρο του ποινικού δικαίου - Η χρήση του ποινικού δικαίου

2.5) H αρχή της νομιμότητας στο ευρωπαϊκό ποινικό δίκαιο

2.6) Η αρχή της αναλογικότητας ως ακρογωνιαίος λίθος του ευρωπαϊκού ποινικού δικαίου

2.7) Η ποινικοποίηση ως το έσχατο μέσο προστασίας των ενωσιακών έννομων αγαθών

2.8) H αρχή της επικουρικότητας

2.9) Οι επιμέρους ρυθμίσεις - Το άρθρο 83 ΣΛΕΕ

2.10) Αξιολόγηση του άρθρου 83 ΣΛΕΕ

2.11) Η προβλεπόμενη ασφαλιστική δικλείδα - Η δυνατότητα αναστολής

2.12) Η αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης

2.13) Η εναρμόνιση και η σχέση της με την αμοιβαία αναγνώριση

2.14) Αξιολόγηση - Συμπεράσματα

2.15) Η αξιοπιστία και η αποτελεσματικότητα των μέτρων αμοιβαίας αναγνώρισης

Τρίτο Κεφάλαιο

H προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ-PIF Directive

3.1) Η επιλογή νομικής βάσης

3.2) Η προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ ως θέμα θεσμικού προσανατολισμού για τη Συνθήκη της Λισσαβώνας

3.3) Η προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ και το ΔΕΕ

3.4) Το Corpus Juris

3.5) Η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

3.6) Η ανάγκη ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

3.7) Ζητήματα νομιμότητας - Η συμφωνία με τις βασικές αρχές του δικαίου της ΕΕ (Επικουρικότητα - Αναλογικότητα - Αρχή της Δοτής Αρμοδιότητας)

3.8) Η Αρχή της Επικουρικότητας υπό την πολιτική της διάσταση και ο EPPO - Συμβιβασμός και ισορροπίες

3.9) Η Αρχή της Συμπληρωματικότητας - Ένα νέο μοντέλο θεώρησης της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

3.10) Ο Κανονισμός για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία συνιστά πεδίο καλύτερης νομοθέτησης;

Τέταρτο Κεφάλαιο

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ως ισχυρή ανεξάρτητη -Ευρωπαϊκή Δικαστική Αρχή - Οργάνωση και δομή

4.1) Αρχικές προτάσεις για το status της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

4.2) Το διεθνές πλαίσιο

4.3) Το ευρωπαϊκό πλαίσιο

4.4) Η σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας ως ανεξάρτητου και αυτόνομου θεσμού

4.5) Η ανεξαρτησία του θεσμού όπως διαμορφώνεται από τον EPPO REGULATION

4.6) Αξιολόγηση της ανεξαρτησίας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας όπως αυτή καταστρώνεται στον Κανονισμό

4.7) Οι πρώτες θεωρήσεις για τη μορφή της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας - Ιστορική αναδρομή

4.8) Τα μοντέλα διάρθρωσης

4.9) Η διάδραση έως την τελική μορφή

4.10) Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

4.11) Μια πρώτη αποτίμηση

4.12) Η τελική μορφή και διάρθρωση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας σύμφωνα με τον EPPO REGULATION - Η δομή της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας συνοπτικά

4.13) Ο Διευθύνων την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία Εισαγγελέας

4.14) Το Κολλέγιο

4.15) Τα Μόνιμα Τμήματα - Γραφεία

4.16) Οι Ευρωπαίοι Εισαγγελείς

4.17) Οι Ευρωπαίοι Εντεταλμένοι Εισαγγελείς

4.18) Ο Διοικητικός Διευθυντής

Πέμπτο Κεφάλαιο

Η υλική αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

5.1) Μια πρώτη θεώρηση

5.2) Το αρθρο 86 ΣΛΕΕ ως αυτοτελής νομική βάση για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ

5.3) Η κατάστρωση της υλικής αρμοδιότητας της Ευρωεισαγγελίας

5.4) Η σύνδεση της αρμοδιότητας του ΕPPO με την PIF Directive

5.5) Τα ειδικότερα αδικήματα - Ουσιαστικό Ποινικό Δίκαιο

5.5.1) Απάτη σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ

5.5.2) Η διαφθορά

5.5.3) Υπεξαίρεση

5.5.4) Νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες

5.5.5) Η ευθύνη των νομικών προσώπων

5.5.6) Συμμετοχή και απόπειρα

5.5.7) Παραγραφή

5.5.8) To σύστημα επιβολής ποινών

5.6) Η αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας σε σχέση με το οργανωμένο έγκλημα

5.7) To ζήτημα των αναπόσπαστα συνδεδεμένων αδικημάτων

5.8) Η μελλοντική επέκταση της υλικής αρμοδιότητας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

5.9) Η επέκταση της υλικής αρμοδιότητας στο περίγραμμα του Ενιαίου Χώρου Ελευθερίας Ασφάλειας και Δικαιοσύνης

5.10) Τελικά συμπεράσματα - Γενική αξιολόγηση της υλικής αρμοδιότητας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας σε σχέση με τα θεμελιώδη αξιώματα του Ευρωπαϊκού Δικαίου

5.11) Η Προβληματική του απαγορευμένου Creep Competence

Έκτο Κεφάλαιο

Δικονομικό πλαίσιο λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

6.1) Προλεγόμενα

6.2) Η κυριαρχία του εθνικού μοντέλου διενέργειας δικονομικών πράξεων

6.3) Η κατάστρωση των επιμέρους δικονομικών μέτρων - Η διεξαγωγή των ερευνών

6.4) Οι διασυνοριακές έρευνες

6.4.1) Το περίγραμμα των διασυνοριακών ερευνών

6.4.2) Η εκτέλεση του ζητηθέντος δικονομικού μέτρου - Η επιφύλαξη της προστασίας της εθνικής έννομης τάξης - Το ελληνικό παράδειγμα

6.5) To αποδεκτό των αποδείξεων

6.5.1) Το περίγραμμα του ζητήματος

6.5.2) Τα υπαρκτά μοντέλα

6.5.3) Η ευρωπαϊκή λύση

6.6) Το ζήτημα της αποδεκτής αξιοποίησης του αποδεικτικού υλικού στις διασυνοριακές υποθέσεις και ο Κανονισμός για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

6.6.1) Η πρόταση της Επιτροπής

6.6.2) Η αξιοποίηση του αποδεικτικού υλικού που συγκεντρώθηκε σε ένα έτερο κράτος μέλος κατά τον Κανονισμό για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

6.7) Οι όροι και οι περιορισμοί κατά τη διεξαγωγή των ερευνών

6.7.1) Η ευρεία δυνατότητα διενέργειας ερευνών

6.7.2) Οι ειδικές ανακριτικές πράξεις στον ελληνικό ΚΠΔ

6.7.2.1) Γενικό περίγραμμα

6.7.2.2) Οι προϋποθέσεις διενέργειας των ειδικών ανακριτικών πράξεων

6.7.2.3) Οι ειδικές ανακριτικές πράξεις

6.7.2.3.1) Η συγκαλυμμένη έρευνα

6.7.2.3.2) Η ανακριτική διείσδυση

6.7.2.3.3) Οι ελεγχόμενες μεταφορές

6.7.2.3.4) Άρση του απορρήτου

6.7.2.3.5) Καταγραφή δραστηριότητας ή άλλων γεγονότων εκτός κατοικίας με συσκευές ήχου ή εικόνας ή με άλλα ειδικά τεχνικά μέσα

6.7.2.3.6) Διασταύρωση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα

6.7.2.4) Ειδικές ανακριτικές πράξεις επί εγκλημάτων διαφθοράς

6.7.2.5) Η δυνατότητα χρήσης από τους Ευρωπαίους Εντεταλμένους Εισαγγελείς των ειδικών ανακριτικών πράξεων όπως καταστρώνονται στα άρθρα 254 και 255 του ΚΠΔ και οι συνέπειες από την μη ορθή χρήση των διατάξεων αυτών

6.7.3) Οι αυξημένες εξουσίες των Εντεταλμένων Ευρωπαίων Εισαγγελέων υπό το πρίσμα των απαγορευμένων αποδεικτικών μέσων

6.7.3.1) Η θεμελίωση του ζητήματος των απαγορευμένων αποδεικτικών μέσων

6.7.3.2) Η κατάστρωση των αποδεικτικών απαγορεύσεων στην ελληνική έννομη τάξη

6.7.3.3) Η απαγόρευση αξιοποίησης παρανόμως αποκτηθέντων αποδεικτικών μέσων

6.7.3.4) Οι (υπερ)εξουσίες των Ευρωπαίων Εντεταλμένων Εισαγγελέων

6.7.3.4.1) Ο νομοθετικός λαβύρινθος της ελληνικής έννομης ταξής

6.7.3.4.2) Η επιφύλαξη της νομικής επιστήμης για την απονομή διευρυμένων και εξαιρετικών εξουσιών έρευνας στους ειδικούς εισαγγελικούς θεσμούς

6.7.3.4.3) Ευρωπαίοι Εντεταλμένοι Εισαγγελείς - Το δίλημμα ανάμεσα στην αποτελεσματικότητα και την τήρηση της αρχής του κράτους δικαίου

6.8) Η ελληνική δικονομική έννομη τάξη εντός του Ενιαίου Χώρου Ελευθερίας Ασφαλείας και Δικαιοσύνης υπό την αναμόρφωση του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (Ν. 4620/2019)

6.8.1) H EE ως δικαιοκρατούμενος Ενιαίος Χώρος Ελευθερίας Ασφαλείας και Δικαιοσύνης

6.8.2) Ο φιλελεύθερος και δικαιοκρατούμενος χαρακτήρας του νέου ΚΠΔ

6.8.3) Οι προκλήσεις για την Εισαγγελική Αρχή εντός του Ελληνικού Ποινικού Δικονομικού Συστήματος και ο Κανονισμός για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

6.9) Οι έρευνες της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας και η Ευρωπαϊκή Εντολή Έρευνας

6.9.1) Βασικά χαρακτηριστικά της Ευρωπαϊκής Εντολής Έρευνας

6.9.2) Το πλαίσιο συνεργασίας ανάμεσα στους Ευρωπαίους Εντεταλμένους Εισαγγελείς ένα βήμα εμπρός σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Εντολή Έρευνας - Συγκριτική Επισκόπηση

6.10) Η μοιρασμένη αρμοδιότητα και το δικαίωμα ανάληψης των υποθέσεων (right of evocation)

6.11) Το ακανθώδες ζήτημα του Forum Shopping

6.11.1) Εισαγωγικές παρατηρήσεις

6.11.2) Η εξελικτική θεώρηση του ζητήματος

6.11.3) Το Forum Shopping στο πλαίσιο του Κανονισμού για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

6.12) Η απλουστευμένη διαδικασία

6.12.1) Γενικό πλαίσιο - Οι απλουστευμένες διαδικασίες στην ΕΕ

6.12.2) Η απλουστευμένη διαδικασία κατά τον Κανονισμό

6.12.2.1) Το περίγραμμα των ρυθμίσεων.

6.12.2.2) Οι προϋποθέσεις χρήσης των απλουστευμένων διαδικασιών

6.12.2.3) Οι επιμέρους ρυθμίσεις

6.12.2.4) Η Απόφαση 003/2024 (Οδηγός) του Κολλεγίου για τις απλουστευμένες διαδικασίες

6.12.2.5) Αξιολόγηση των ρυθμίσεων του Κανονισμού

6.12.3) Συμβατότητα της ελληνικής έννομης τάξης με τον Κανονισμό σε σχέση με τις απλουστευμένες διαδικασίες

6.12.3.1) Περίγραμμα των εναλλακτικών-απλουστευμένων διαδικασιών στην ελληνική έννομη τάξη

6.12.3.2) Η αποχή από την ποινική δίωξη

6.12.3.3) Η ποινική συνδιαλλαγή

6.12.3.4) Η ποινική διαπραγμάτευση

6.12.3.5) Γενική αξιολόγηση του εθνικού δικονομικού πλαισίου για τη χρήση απλουστευμένων διαδικασιών σε σχέση με την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ

6.13) Τελική αποτίμηση του δικονομικού πλαισίου λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

Έβδομο Κεφάλαιο

Η προστασία των δικαιωμάτων εντός του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

7.1) Η προστασία των δικαιωμάτων στην ΕΕ - Μια πρώτη αποτίμηση

7.2) Η ΕΣΔΑ και ο ρόλος της στο δίκαιο της ΕΕ μετά τη Συνθήκη της Λισσαβώνας

7.3) Το ζήτημα προσχώρησης της ΕΕ στην ΕΣΔΑ

7.4) Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ

7.5) Οι προκλήσεις για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία - Αποτελεσματική καταπολέμηση του εγκλήματος και προστασία των δικαιωμάτων

7.6) Περίγραμμα του νομοθετικού πλαισίου προστασίας των δικαιωμάτων σε σχέση με τον Κανονισμό για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

7.7) Ο Χάρτης ως πλαίσιο προστασίας σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

7.8) Το δεύτερο επίπεδο προστασίας μέσω Οδηγιών

7.9) Το εθνικό δίκαιο ως τρίτο (αλλά κυρίαρχο) επίπεδο προστασίας

7.10) H δέσμευση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας από την ΕΣΔΑ

7.11) Η ενεργοποίηση των υπερασπιστικών δικαιωμάτων

7.12) Το δικαίωμα πρόσβασης στον φάκελο της υπόθεσης

7.13) Νe bis in idem και προστασία των δικαιωμάτων

7.14) Αξιολόγηση του πλαισίου προστασίας των δικαιωμάτων στο πλαίσιο λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

Όγδοο Κεφάλαιο

Η δικαστική προστασία

8.1) Η θεμελίωση του ζητήματος

8.2) Ο δικαστικός έλεγχος στα πλαίσια του Corpus Juris

8.3) Ο δικαστικος ελεγχος στα πλαισια των Model Rules

8.4) Ο δικαστικός έλεγχος στο ενωσιακό δίκαιο

8.5) Η αρχική πρόταση της Επιτροπής

8.6) Οι εθνικές αρχές ως πλαίσιο δικαστικού ελέγχου της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

8.7) Οι δικαστικές αρχές της ΕΕ ως πλαίσιο δικαστικού ελέγχου της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

8.8) Ο συμβιβασμός της υιοθετούμενης λύσης

8.9) Βασικά ζητήματα του δικαστικού ελέγχου όπως διαρθρώνεται από τον Κανονισμό για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

8.10) Δευτερεύοντα ζητήματα αναφορικά με τον δικαστικό έλεγχο της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

8.11) Ο δικαστικός έλεγχος του Forum Shopping

Ένατο Κεφάλαιο

Η σχέση της Ευρωεισαγγελίας με την Ευρωπαϊκή Μονάδα Δικαστικής Συνεργασίας(ΕUROJUST)

9.1) Το νομοθετικό πλαίσιο της EUROJUST - Ιστορική ανασκόπηση

9.2) Η πρόταση Κανονισμού για την EUROJUST

9.3) Η ισχύουσα δομή της EUROJUST

9.4) Η θεσμική αποστολή της EUROJUST

9.5) Οι αρμοδιότητες της EUROJUST

9.6) Γενική αξιολόγηση

9.7) Η δημιουργία ενός καινούργιου μοντέλου συνεργασίας της EUROJUST με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

9.8) Θεσμική και δομική σύνδεση της EUROJUST με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

9.9) H διοικητική σύνδεση της EUROJUST με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

9.10) Η συνεργασία EUROJUST και Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας σε επιχειρησιακό επίπεδο

9.11) Η έμμεση πρόσβαση στο Σύστημα Διαχείρισης Υποθέσεων

9.12) Συνολική αξιολόγηση της σχέσης της EUROJUST με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

Δέκατο Κεφάλαιο

Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF)

10.1) Σύσταση και νομικό πλαίσιο

10.2) Οι αρμοδιότητες της OLAF

10.3) Γενικό πλαίσιο διεξαγωγής των ερευνών

10.4) Εξωτερικές έρευνες

10.5) Εσωτερικές έρευνες

10.6) Αξιολόγηση

10.7) Ο εσωτερικός έλεγχος των πράξεων της OLAF

10.8) Ο δικαστικός έλεγχος της OLAF

10.8.1) Γενικά – Ο συμπληρωματικός ρόλος του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή

10.8.2) Ο δικαστικός έλεγχος της OLAF σε επίπεδο ΕΕ

10.8.3) Η δικαστική προστασία κατά των πράξεων της OLAF σε εθνικό επίπεδο

10.9) Η σχέση ανάμεσα στην Ευρωεισαγγελία και την OLAF

10.9.1) Μια πρώτη εκτίμηση από τον ανταγωνισμό στη συμπληρωματικότητα

10.9.2) Η διαφορετικότητα ανάμεσα στην OLAF και την Ευρωεισαγγελία

10.10) Η συνεργασία ανάμεσα σε EPPO και OLAF

10.11) Η αποδεικτική αξία των ερευνών της OLAF

10.12) Το σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών

10.13) Θεσμική αξιολόγηση συμπληρωματικότητα όχι ισοτιμία

Τελικά Συμπεράσματα Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

Μια σχέση αλληλένδετη

Βιβλιογραφία