Δ. Μηχιώτης, Η αναγκαστική ομοδικία στην πολιτική δίκη, 2018

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

«ΟΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΟΜΟΔΙΚΙΑΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Κυριότερες Συντομογραφίες

Α. Εισαγωγή

B. H δυσχέρεια του προσδιορισμού της νομικής φύσεως και

της τελολογίας της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Σύντομη σκιαγράφηση των θέσεων που υποστηρίχθηκαν στη θεωρία

ii. Οι λόγοι δυσχέρειας ακριβούς τελολογικού προσδιορισμού

του θεσμού – Η ακολουθητέα ερμηνευτική μεθοδολογία

Γ. Οι διακρίσεις των ειδών της αναγκαστικής ομοδικίας από δογματικής, ιστορικής και δικαιοσυγκριτικής απόψεως

i. Εισαγωγικές σκέψεις για τη σχέση της τελολογίας της αναγκαστικής

ομοδικίας με τους σκοπούς της πολιτικής δίκης και την εξέλιξη

του δικονομικού δόγματος

ii. Ιστορικές παρατηρήσεις – Η εξέλιξη και οι διακρίσεις του θεσμού

της ομοδικίας από το κλασσικό ρωμαϊκό δίκαιο έως τη διδασκαλία

του J.W. Planck – Κριτικές παρατηρήσεις

iii. Τα είδη και οι συνέπειες της αναγκαστικής ομοδικίας από

δικαιοσυγκριτικής απόψεως

iii.α΄. Γερμανική έννομη τάξη

iii.β΄. Αυστριακή έννομη τάξη

iii.γ΄. Ελβετική έννομη τάξη

iii.δ΄. Γαλλική έννομη τάξη

iii.ε΄. Αγγλική έννομη τάξη

iii.στ΄. Συμπεράσματα εκ της δικαιοσυγκριτικής επισκοπήσεως

Δ. Σκέψεις για την ύπαρξη και τη σημασία των διακρίσεων της

αναγκαστικής ομοδικίας στο πλαίσιο της ημεδαπής έννομης τάξεως –

Περαιτέρω πορεία της μελέτης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

«ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΟΜΟΔΙΚΙΑΣ»

Α. Οι ουσιαστικογενείς λόγοι της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ii. Η κατ’άρθρο 76 § 1α΄ ΚΠολΔ ανάγκη ενιαίας ρυθμίσεως της διαφοράς

ii.α΄. Ιστορική προέλευση της διατάξεως

ii.β΄. Υπαγόμενες περιπτώσεις

ii.β΄.α΄. Αδιαίρετα δικαιώματα

ii.β΄.β΄. Η περίπτωση των αδιαίρετων ενοχικών απαιτήσεων

α.΄ Συγκριτική θεώρηση: το πρόβλημα περί του είδους

της ομοδικίας επί αδιαίρετων απαιτήσεων στον χώρο του

γερμανικού δικαίου

β΄. Η ένταξη των αδιαίρετων ενοχικών απαιτήσεων και

των αδιαίρετων εμπράγματων αξιώσεων στο πεδίο εφαρμογής

της αναγκαστικής ομοδικίας στο ελληνικό δίκαιο

ii.β΄.γ΄. Η επέκταση της διαπλαστικής ενέργειας της εκδοθησόμενης

αποφάσεως

iii. Η κατ’άρθρο 76 § 1 γ΄ ΚΠολΔ υποχρεωτική κοινή νομιμοποίηση

iii.α΄. Ιστορικές παρατηρήσεις – Χαρακτηριστικά εννοιολογικά

γνωρίσματα της εν λόγω περιπτώσεως

iii.β΄. Η σημασία της επικλήσεως του ουσιαστικού θεμελίου των

υποχρεωτικώς κοινών νομιμοποιητικών ισχυρισμών

iii.γ΄. Σχετικά με τη δυνατότητα θεραπείας της ελλείψεως πάντων

των μόνο από κοινού νομιμοποιούμενων προσώπων δια

της προσεπικλήσεώς τους

iii.δ΄. Η δικαιολογητική βάση της δικονομικής κυρώσεως του

απαραδέκτου

Β. Οι δικονομικοί λόγοι της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Έννοια και γενικά χαρακτηριστικά των δικονομικών λόγων –

Διάκρισή τους από τους ουσιαστικογενείς

ii. H κατ’άρθρο 76 § 1β΄ ΚΠολΔ, επέκταση ισχύος της αποφάσεως

επί των ομοδίκων

ii.α΄. Πεδίο εφαρμογής του κατ’άρθρο 76 § 1β΄ ΚΠολΔ λόγου

αναγκαστικής ομοδικίας

ii.β΄. H επέκταση των υποκειμενικών ορίων του δεδικασμένου

ως λόγος αναγκαστικής ομοδικίας

ii.β΄.α΄. Οι κατ’ιδίαν περιπτώσεις

ii.β΄.β΄. Ειδικότερα η θεμελίωση της αναγκαστικής ομοδικίας

επί επεκτάσεως των υποκειμενικών ορίων του δεδικασμένου

κατ’άρθρο 329 και 328 ΚΠολΔ

α΄. Οι διιστάμενες σε θεωρία και νομολογία απόψεις

β΄. Κριτική και ιδία άποψη

iii. H κατ’άρθρο 76 § 1δ΄ ΚΠολΔ αδυναμία υπάρξεως αντίθετων

αποφάσεων

iii.α΄. Ιστορική προέλευση της διατάξεως

iii.β΄. Η ερμηνευτική αξία της επιστημονικής συζητήσεως

στους κόλπους της γερμανικής θεωρίας

iii.γ΄. Εννοιολογικός προσδιορισμός και τελολογική στόχευση

της διατάξεως του άρθρου 76 § 1δ΄ ΚΠολΔ

iii.γ΄.α΄. Η ταλάντευση και ο διχασμός της νομολογίας: από

την ΟλΑΠ 902/1982 στις ΑΠ 1681/2013 και ΑΠ 42/2016

iii.γ΄.β΄. Η επιστημονική διαμάχη στους κόλπους της θεωρίας –

η θεωρία της «νομικής αναγκαιότητας» κατά τη διδασκαλία

του Κ. Μπέη

iii.γ΄.γ΄. Η θεωρία της «λογικής αναγκαιότητας» κατά τη διδασκαλία

του Γ. Μητσόπουλου

iii.γ΄.δ΄. Κριτική αποτίμηση και ιδία άποψη

iii.δ΄. Οι ειδικότερες προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου

76 § 1δ ΚΠολΔ

iii.δ΄.α΄. Η θέση της ταυτότητας των αντικειμένων της δίκης

iii.δ΄.β΄. Η ευρύτερη θέση της ταυτότητας και του προδικαστικού

ζητήματος – το παράδειγμα της ενοχής εις ολόκληρον

iii.δ΄.γ΄. Κριτικές παρατηρήσεις και ιδία άποψη

iv. Excursus: Το ζήτημα του προσδιορισμού του είδους

της ενεργητικής και παθητικής ομοδικίας

στη δίκη της ανακοπής κατά του πίνακα κατατάξεως

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

«ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ: Η ΤΕΛΟΛΟΓΙΑ

ΚΑΙ Η ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΟΜΟΔΙΚΙΑΣ»

Α. Η τελολογία της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Οι ειδικότερες τελολογικές προσεγγίσεις της αναγκαστικής ομοδικίας

στον χώρο της γερμανικής θεωρίας

i.α΄. Γενικά

i.β΄. Η θεωρία της νομικής αναγκαιότητας στη διδασκαλία

των F. Lent και K.H. Schwab

i.γ΄. Η θεωρία της λογικής αναγκαιότητας κατά τον G. Hassold

i.δ΄. Κριτικές και συγκριτικές παρατηρήσεις επί των θεωριών

της νομικής και λογικής αναγκαιότητας

i.ε΄. Oι «δικονομικές» θεωρίες για την επαναπροσέγγιση

της τελολογίας του θεσμού της αναγκαστικής ομοδικίας

i.ε΄.α΄. Οι θέσεις των H. Fenge, I. Mantzouranis και C. Berger

i.ε΄.β΄. Κριτικές και συγκριτικές παρατηρήσεις

ii. Επανοριοθέτηση της διττής τελολογίας της αναγκαστικής ομοδικίας

στο ημεδαπό δίκαιο ως απόρροια της διακρίσεως των λόγων της

Β. Η νομική φύση της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Γενικά

ii. Οι υποστηριχθείσες απόψεις

ii.α΄. H κρατούσα θεωρία περί υπάρξεως πλειόνων εννόμων σχέσεων

της δίκης στο χώρο του γερμανικού δικαίου

ii.β΄. Η ειδικότερη θεωρία του περί «ενιαίου διαδίκου»

στη διδασκαλία του R. Holtzhammer

ii.γ΄. «Ενδιάμεσες» θεωρίες: η θέση K.H. Schwab και η θεωρία

του K. Schmidt

ii.δ΄. Η μεταφορά της όλης προβληματικής στο πλαίσιο του ελληνικού

δικαίου

iii. Κριτική και ιδία άποψη

iii.α΄. Η ασυμβατότητα της θεωρίας του ενιαίου διαδίκου

με το θετικό μας δίκαιο

iii.β΄. Ο ειδικότερος προβληματισμός για την ύπαρξη μίας έννομης

σχέσης και ενός αντικειμένου δίκης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄

«ΕΝΝΟΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΟΜΟΔΙΚΙΑΣ»

Α. Η νομική φύση των συνεπειών της αναγκαστικής ομοδικίας

i. Εισαγωγικές παρατηρήσεις για τη σχέση των συνεπειών της

αναγκαστικής ομοδικίας με τις αρχές της διαθέσεως και της συζητήσεως

ii. Ο ειδικότερος προσδιορισμός της νομικής φύσεως των συνεπειών

της αναγκαστικής ομοδικίας

ii.α΄. Δικαιοπολιτική προδιάθεση και δικαιοσυγκριτικές παρατηρήσεις

ii.β΄. Οι υποστηριχθείσες σε γερμανική και αυστριακή θεωρία απόψεις

ii.β΄.α΄. Οι θεωρίες της αντιπροσωπεύσεως

ii.β΄.β΄. Η θεωρία της αντανακλαστικής ενέργειας (Reflextheorie)

του M. Hachenburg

ii.β΄.γ΄ Η θεωρία περί των «αρχών της αντιπροσωπεύσεως και

της συμφωνίας» του R. Holtzhammer

ii.β΄.δ΄. Κριτικές παρατηρήσεις και ιδία άποψη

Β. Η διαδικαστική ρύθμιση της αντιφατικής δράσεως

των αναγκαίων ομοδίκων

i. Η ιδιαίτερη φύση των διαδικαστικών πράξεων που δύνανται εκτιμηθούν ελευθέρως – Το πεδίο εφαρμογής της διατάξεως

του άρθρου 77 ΚΠολΔ

ii. H δυνατότητα καθορισμού χωριστών αποτελεσμάτων

Γ. H διαδικαστική ρύθμιση της μονομερούς δράσεως

των αναγκαίων ομοδίκων

i. Εγγύτερος προσδιορισμός του πεδίου εφαρμογής και της λειτουργίας

της αντικειμενικής ενέργειας των διαδικαστικών πράξεων

των αναγκαίων ομοδίκων

i.α΄. Γενικά

i.β΄. Ειδικότερα το πρόβλημα της αντικειμενικής ενέργειας

των «δισυπόστατων» διαδικαστικών πράξεων – Η περίπτωση

της ενστάσεως συμψηφισμού

i.γ΄. Το ζήτημα της ισχύος των διαδικαστικών πράξεων που

απευθύνονται κατά ενός εκάστου των αναγκαίων ομοδίκων

ii. Η σημασία του δικονομικού βάρους κλητεύσεως των απολειπόμενων

αναγκαίων ομοδίκων

ii.α΄. Η αρχή της ισότητας των όπλων επί αναγκαστικής ομοδικίας

ii.β΄. Το ζήτημα της ενεργητικής νομιμοποιήσεως προς άσκηση

ανακοπής ερημοδικίας εκ μέρους των απολειπόμενων

αναγκαίων ομοδίκων

Δ. Οι εξαιρέσεις από την αντικειμενική ενέργεια

των διαδικαστικών πράξεων κατ’άρθρο 76 § 2 ΚΠολΔ

i. Η θέση των εξαιρέσεων από τον ιστορικό νομοθέτη, η θεωρητική

τους δικαιολόγηση και το ακούσιο νομοθετικό κενό

ii. Η θεωρητική συζήτηση περί της εγκυρότητας των μονομερώς

ασκούμενων διαθετικών διαδικαστικών πράξεων των αναγκαίων

ομοδίκων στη γερμανική έννομη τάξη

ii. α΄. Οι υποστηριχθείσες απόψεις και ιδίως η σημασία του κριτηρίου

της κατά το ουσιαστικό δίκαιο εξουσίας διαθέσεως κατά

τη θεωρία του D. Tsikrikas

ii.β΄. Κριτικές και δικαιοσυγκριτικές παρατηρήσεις

iii. Οι προϋποθέσεις έγκυρης διενέργειας των διαδικαστικών πράξεων

του άρθρου 76 § 2 ΚΠολΔ κατά την ελληνική θεωρία και νομολογία

iii.α΄. Η κρατούσα άποψη περί της υποκειμενικής ενέργειας

και οι επιμέρους της διαφοροποιήσεις

iii.β΄. Η άποψη που αξιώνει τη σύμπραξη ή συναίνεση πάντων

των ομοδίκων

iii.γ΄. Η στάση της νομολογίας

iv. Κριτική και ιδία άποψη

iv.α΄. Η σημασία της διακρίσεως των λόγων της αναγκαστικής

ομοδικίας σε ουσιαστικογενείς και δικονομικούς

iv.α΄.α΄ Γενικά

iv.α΄.β΄. Επί ουσιαστικογενών λόγων αναγκαστικής ομοδικίας:

το κύρος των μονομερώς ασκούμενων διαδικαστικών πράξεων

κατ’άρθρο 76 § 2 ΚΠολΔ

iv.α΄.γ΄. Επί δικονομικών λόγων αναγκαστικής ομοδικίας –

Γενικές παρατηρήσεις – Η περίπτωση της κατ’άρθρο 76 § 1δ΄ ΚΠολΔ

αναγκαστικής ομοδικίας

iv.α΄.δ΄. Ειδικότερα η μονομερής διενέργεια των διαδικαστικών

πράξεων του άρθρου 76 § 2 ΚΠολΔ, όταν η αναγκαστική ομοδικία

θεμελιώνεται επί επεκτάσεως των υποκειμενικών ορίων

του δεδικασμένου

α΄. Επί δικαστικού συμβιβασμού

β΄. Επί αποδοχής της αγωγής

γ΄. Επί παραιτήσεως από το δικαίωμα της αγωγής

δ΄. Επί συμφωνίας υπαγωγής σε διαιτησία

v. Το ζήτημα των συνεπειών της παραιτήσεως από το δικόγραφο

της αγωγής

vi. Το ζήτημα της εντάξεως της δικαστικής ομολογίας στο πεδίο

εφαρμογής της διατάξεως του άρθρου 76 § 2 ΚΠολΔ

Ε. Excursus: Σκέψεις αναφορικά με την εγκυρότητα

των μονομερώς ασκούμενων διαθετικών διαδικαστικών πράξεων

επί αυτοτελούς πρόσθετης παρεμβάσεως

i. Η θεωρητική συζήτηση περί της φύσεως της αυτοτελούς

πρόσθετης παρεμβάσεως και οι δικονομικές συνέπειες αυτής.

ii. Οι υποστηριχθείσες στη θεωρία απόψεις

iii. Κριτικές παρατηρήσεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄

«ΕΝΔΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΟΜΟΔΙΚΙΑ»

Α. Εισαγωγή στον προβληματισμό

Β. Νομική φύση και τελολογία της ρυθμίσεως του άρθρου 76 § 4 ΚΠολΔ.

i. Η ιστορική προέλευση της διατάξεως

ii. Η αντιμετώπιση των συνεπειών ασκήσεως ενδίκων μέσων

επί αναγκαστικής ομοδικίας από δικαιοσυγκριτικής σκοπιάς

ii.α΄. Γερμανική έννομη τάξη

ii.β΄. Αυστριακή έννομη τάξη

ii.γ΄. Γαλλική έννομη τάξη

ii.δ΄. Ελβετική έννομη τάξη

ii.ε΄. Συμπεράσματα εκ της δικαιοσυγκριτικής επισκοπήσεως

iii. Η θέση της θεωρίας και της νομολογίας ως προς την εμβέλεια

των «αποτελεσμάτων ασκήσεως» των ενδίκων μέσων

iv. Κριτικές παρατηρήσεις για τον προσδιορισμό των «αναγκαίων

ομοδίκων» που νομιμοποιούνται ενεργητικά και παθητικά

προς άσκηση ενδίκων μέσων

iv.α΄. Η ενέργεια της παραιτήσεως από το δικαίωμα των ενδίκων

μέσων και η αντιμετώπιση των αναγκαίων ομοδίκων που εγκύρως

επιχείρησαν τις διαδικαστικές πράξεις του άρθρου 76 § 2 ΚΠολΔ

iv.β΄. Επί παθητικής νομιμοποιήσεως κατά τα άρθρα

εδ. β΄, 543 εδ. β΄, 558 εδ. β΄ ΚΠολΔ

v. Η θεωρητική θεμελίωση της νομικής φύσεως και της ειδικότερης

«δυναμικής» τελολογίας του κατ’άρθρο 76 § 4 ΚΠολΔ επεκτατικού

αποτελέσματος

v.α΄. Γενικές παρατηρήσεις

v.β΄. Η σημασία του διττού αντικειμένου των ενδίκων μέσων

v.γ΄. Η σχέση ανάμεσα στις § §2 και 4 του άρθρου 76 ΚΠολΔ

v.δ΄. Eιδικότερα η λειτουργία του μεταβιβαστικού αποτελέσματος

της εφέσεως επί αναγκαστικής ομοδικίας

v.ε΄. Το ζήτημα της ενεργητικής και παθητικής νομιμοποιήσεως

προς άσκηση αντεφέσεως

vi. H θέαση των συνεπειών της § 4 του άρθρου 76 ΚΠολΔ υπό το πρίσμα

του δικαιώματος δικαστικής προστασίας αφενός και του κανόνα

της άπαξ ασκήσεως των ενδίκων μέσων αφετέρου

vi.α΄. Οι υποστηριχθείσες σε θεωρία και νομολογία απόψεις

vi.β΄. Κριτική και ιδία άποψη

vii. Σχετικά με το βάρος επιδόσεως της οριστικής αποφάσεως σε όλους

τους αναγκαίους ομοδίκους για την έναρξη της προθεσμίας ασκήσεως

ένδικων μέσων

vii.α΄. Η θέση της θεωρίας και της νομολογίας του Άρειου Πάγου

vii.β΄. Κριτική και ιδία άποψη

Γ. Η διαδικαστική θέση των αδρανησάντων αναγκαίων ομοδίκων

στη δίκη ενδίκου μέσου ασκηθέντος από ομόδικό τους

i. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ii. Οι υποστηριχθείσες στη θεωρία απόψεις

iii. Η στάση της νομολογίας – Η θέση περί συνασκήσεως και

η ειδικότερη ερμηνεία του άρθρου 76 § 4 ΚΠολΔ από

την ΟλΑΠ 11/1992 – Κριτικές παρατηρήσεις

iv. Οι συνέπειες εκ της αναγνωρίσεως στους αδρανήσαντες αναγκαίους

ομοδίκους της ιδιότητας του διαδίκου στη δίκη του ενδίκου μέσου

iv.α΄. Γενικά

iv.β΄. Η σχέση ανάμεσα στον ασκήσαντα το ένδικο μέσο και

στους αδρανήσαντες αναγκαίους του ομοδίκους

iv.β΄α΄. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

iv.β΄.β΄. Η γέννηση και η εξέλιξη του ίδιου προβληματισμού στο

πεδίο του γερμανικού δικαίου

v. Η θεώρηση των αδρανησάντων αναγκαίων ομοδίκων ως

«εξαρτημένων» διαδίκων και ιδίως το ζήτημα της παραιτήσεως

από το δικόγραφο του ένδικου μέσου

v.α΄. Οι υποστηριχθείσες στη θεωρία απόψεις

v.β΄. Κριτική και ιδία άποψη

ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Α. Ελληνόγλωσση

Β. Ξενόγλωσση

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΛΗΜΜΑΤΩΝ